Eco-labels
Denemarken ontwikkelt als eerste land ter wereld een klimaatlabel voor supermarktproducten
Een groene A voor havermelk en een rode E voor rundvlees uit Brazilië. Consumenten willen wel klimaatvriendelijker eten, maar weten vaak niet wat de impact van producten is. Dus ontwikkelt Denemarken nu als eerste land een ‘door de staat gecontroleerd’ klimaatlabel.
Wie over een paar jaar voor het zuivelvak in een Deense supermarkt staat, ziet op verpakkingen van melk, vlees en wijn mogelijk een rode of groene klimaatscore staan. De Deense overheid ontwikkelt namelijk een ‘door de staat gecontroleerd’ klimaatlabel, om burgers te helpen groenere keuzes te maken in de supermarkt. Het plan ligt er al sinds 2018, en past in de rij maatregelen waarmee Denemarken in 2050 klimaatneutraal wil zijn, zoals klimaatvriendelijke voedingsrichtlijnen voor burgers.
Nu trekt de overheid daadwerkelijk 1,2 miljoen euro uit om een klimaatlabel te ontwikkelen, in samenwerking met de Deense voedsel- en warenautoriteit en supermarkten zoals de Coop. “Voor kerst moeten ze met een strak plan komen over hoe een Deens klimaatlabel eruit kan zien”, zegt de Deense minister van voedselvoorziening, landbouw en visserij Rasmus Prehn in een persbericht. “Zodat we het eerste land ter wereld kunnen worden met een door de staat gecontroleerd klimaatlabel.”
Het klimaatlabel is een ‘interessante ontwikkeling’, vindt duurzaamheidshoogleraar Arjen Wals van de Wageningen Universiteit. “Misschien ook voor Nederland.” De Deense overheid noemt onderzoek waaruit blijkt dat de meerderheid van de Denen graag klimaatvriendelijker willen leven door hun voedingskeuze. Toch zou driekwart van hen het moeilijk vinden te bepalen wat de klimaatafdruk van hun voedsel is. Het zou Wals niet verbazen als vergelijkbare cijfers ook voor Nederlanders gelden. “Betrouwbare en transparante keurmerken kunnen helpen”, zegt hij.
Op dit moment hebben dit soort keurmerken echter één groot probleem, zegt de hoogleraar. “Wildgroei. Keurmerken verliezen hun kracht wanneer ze moeten concurreren met talloze andere keurmerken en certificaten. Dan zien mensen door de bomen het bos niet meer en vallen ze terug in de reflex van goedkoop en gemakkelijk.” Wals bewondert de poging van Denenmarken om die wildgroei tegen te gaan met een eenduidig, landelijk keurmerk. Zo’n landelijk en uiteindelijk mogelijk Europees keurmerk kan volgens de hoogleraar ‘de nodige orde en regie’ brengen voor consumenten.
Twijfels over uitwerking
Toch rest de vraag in hoeverre het Deense keurmerk daar straks echt op alle supermarktproducten zal verschijnen. Neem bijvoorbeeld de NutriScore, sinds 2021 het enige toegestane voedingswaardekeurmerk in Nederland. Uit de uitrol daarvan blijkt hoe moeilijk het is om fabrikanten te verplichten zo’n keurmerk daadwerkelijk op chocoladerepen of hamlappen te laten plakken. Zo pleiten organisaties als de Consumentenbond voor een verplichting van de NutriScore in heel Europa, maar lijkt de voedingsmiddelenlobby dit juist tegen te willen houden. Gevolg is dat fabrikanten zelf mogen kiezen of ze zo’n label wel of niet op hun producten zetten. “Dan heb je er natuurlijk niet zoveel aan”, zegt Consumentenbondwoordvoerder Gerard Spierenburg.
Ook het lot van het Deense klimaatlabel lijkt om deze reden onzeker. Hoewel het Deense ministerie benadrukt dat een invoering van zo’n label ervoor moet zorgen dat de voedingsindustrie dit ook ‘op grote schaal gaat gebruiken’, laat een woordvoerder tevens weten dat het label in principe vrijwillig zal zijn.
Het Nederlandse ministerie van landbouw, natuur en voedselkwaliteit zegt de ontwikkeling in Denemarken met interesse te volgen, maar heeft zelf nog geen concrete plannen voor een vergelijkbaar Nederlands klimaat- of milieulabel. Wel zegt woordvoerder Elise van den Bosch dat de Europese Commissie en verschillende lidstaten op dit moment ook onderzoek doen naar ‘een label dat de mate van duurzaamheid van voedsel weergeeft’.
Welke eco-keurmerken zijn er al?
Elders in Europa wordt ook met milieu- en klimaatlabels geëxperimenteerd, maar vooralsnog niet op landelijk of Europees niveau. De Britse milieuorganisatie Foundation Earth ontwikkelde een stoplicht-achtige ‘eco impact score’, die afgelopen herfst in het Verenigd Koninkrijk gelanceerd werd en nu op zo’n honderd producten te vinden is. Het plan is om het label dit jaar uit te breiden naar meer landen en producten.
De Noorse onlinesupermarkt Oda deed een experiment waarbij klanten hun CO2-voetafdruk op de bon te zien kregen, wat volgens het bedrijf zou hebben geleid tot een afname van de verkoop van rood vlees en een toename in de verkoop van plantaardige producten. Lidl experimenteerde vorig jaar ondertussen met een in Frankrijk bedachte Eco Score op haar koffie- en theeproducten. De supermarktketen ‘onderzoekt nog’ in hoeverre dit klanten helpt, en beslist deze zomer of het label op meer producten zal verschijnen.
Lees ook:
Welk voedingslogo gaat ons straks in de supermarkt helpen gezond eten te kopen?
Een stoplicht, een gezondheidsscore of een sleutelgat: een van die logo’s gaat consumenten straks helpen in de supermarkt.
