De wonderkamers van Komrij

De straat heeft allang niet meer de grandeur van destijds, maar ze staat er ten minste nog, de royale onderwijzerswoning van de familie Mondriaan. Hier, aan de Zonnebrink nummer 4 in Winterswijk, groeide hij op, de wereldberoemde schilder Piet Mondriaan (1872-1944), fameus vooral vanwege 'die schilderijen met die vierkanten'. Nu is het huis waar hij zijn jeugd doorbracht sinds zo'n drieënhalf jaar een museum. Museum Villa Mondriaan, waar morgen de expositie 'Kunst van Komrij' opent. Want Winterswijk heeft nóg een artistieke zoon voortgebracht. Gerrit Jan Komrij, schrijver, dichter én kunstliefhebber, overleden in 2012. Conservator Anne Kremers: "We wilden hier eind 2012, toen hij net was overleden, al een Gerrit Komrij-kamer maken. Dat kwam er toen niet van. Tot het Gerrit Komrij-college, een grote school in Winterswijk, met het idee kwam." Bovendien was Komrij-biograaf Arie Pas net volop bezig met het inventariseren van kunstverzameling van de schrijver.

Komrij had de beeldende kunst zo lief, dat hij graag zoveel mogelijk schilderijen om zich heen had. Zijn huis - en dat van zijn partner Charles Hofman - in het Portugese Vila Pouca da Beira, hing vol met werken van onder meer Carel Willink, Kees Verwey, Charley Toorop, Jan Toorop en Jan Sluijters. "Je weet niet wat je ziet, als je dat huis binnenkomt", zegt Kremers. "Kasten vol met boeken en wanden vol met kunst. Wonderkamers zijn het." Een deel van wat in die wonderkamers hangt, staat en ligt, stroomt vandaag langzaam Villa Mondriaan binnen. Om het pand pas weer in februari te verlaten - het zal een kale bedoening zijn daar in Portugal.

Valt er een lijn in de kunstcollectie van de schrijver te ontdekken? Of verzamelde hij maar wat aan? Kremers: "Komrij was beslist een alleseter als het om kunst ging. Hij verbond ook graag alle artistieke disciplines met elkaar; de literatuur met de schilderkunst, bijvoorbeeld. Toch had hij een duidelijke voorkeur voor realistische kunst en je komt in Komrijs collectie ook wel een voorliefde voor portretten van manvrouwen tegen."

Hoewel Komrij een enorm productieve en gewaardeerde schrijver en vertaler was, met onderscheidingen als de P.C. Hooftprijs, De Gouden Uil en de Zilveren Griffel, was hij niet zo vermogend dat hij het ene schilderij na het andere kon kopen. Hij moest het hebben van zijn uitgebreide netwerk in de kunstwereld. "Dan schreef hij de inleiding van een boek van een museum of van een kunstenaar, en in ruil daarvoor kreeg hij dan een schilderij cadeau", vertelt Kremers.

In 1996 organiseerde Komrij ook zelf een tentoonstelling: 'Kijken is bekeken worden' in het Stedelijk Museum van Amsterdam. De schrijver dook daarvoor vooral in de depots van het Stedelijk, op zoek naar schilderijen die zelden te zien waren. Werp eens een blik op een onbekend kunstwerk, was de gedachte van Komrij, dan krijg je verrassende interpretaties.

Over de naamgever van de villa waar de 'Portugese collectie' nu deels te zien is schreef Komrij overigens weinig, maar wát hij over Piet Mondriaan schreef was wel treffend. Kremers: "Realistische kunst, recht op het doel af, daar hield Komrij van en dat waardeerde hij ook erg in het werk van Mondriaan. Wat Sinterklaas is voor de katholieken, zo schreef hij, is Mondriaan voor de calvinisten."

Kunst van Komrij. Vanaf morgen tot en met 26 februari 2017 te zien in Villa Mondriaan in Winterswijk.

undefined