Plein 2
De waterschappen, je zou ze bijna vergeten
Toen vorige maand duidelijk werd dat Annabel Nanninga, politica namens Forum voor Democratie, binnenkort raadslid, Statenlid én Eerste Kamerlid is, riep ze: “Ik mis alleen het waterschap nog!”
De waterschappen, je zou ze bijna vergeten. Miljoenen mensen hebben op 20 maart hun stem uitgebracht op een van kandidaten voor het bestuur van onder andere De Dommel, Noorderzijlvest, het Hollands Noorderkwartier of de Drents Overijsselse Delta, maar daarna bleef het stil.
Dat is natuurlijk onterecht. De kiezer verdient het om te weten wat er met zijn stem is gebeurd. Daarom de volgende samenvatting: de opkomst was dit jaar 51,4 procent, liefst 8 procentpunt hoger dan in 2015. Water Natuurlijk is met 85 zetels, verdeeld over 21 waterschappen, de winnaar van de verkiezingen. Van de landelijke partijen is de VVD met 70 zetels de grootste. En de opvallende stijger is 50Plus: van 23 naar 32 zetels. Hun geheim zit in het verkiezingsprogramma. De partij pleit voor ‘voldoende water, schoon water, veiligheid en gezondheid en geen lastenverzwaring’. Daar kan niemand tegen zijn. Het doet denken aan de campagneleus van D66: ‘Goed werk, goede zorg, goed onderwijs’, als antwoord op al die partijen die slecht werk, slechte zorg en slecht onderwijs bepleiten.
Binnenhofje
De waterschappen mogen dan in de schaduw van al die andere bestuurslagen opereren, het gaat er bloedserieus aan toe. Het samenstellen van een dagelijks bestuur is geen sinecure. Het is tegenwoordig goed gebruik dat ook de waterschappen informateurs aanstellen, om mogelijke coalitievorming te verkennen. Binnenhofje spelen in de polder.
Wat de situatie ingewikkeld maakt, is dat niet alle bestuurders van de waterschappen worden gekozen. Een deel van de zetels zijn, zoals dat heet, ‘geborgd’ en daarom niet verkiesbaar. Deze plekken worden gevuld door vertegenwoordigers van de boeren, het bedrijfsleven en natuurorganisaties. Het algemeen bestuur van een waterschap bestaat dus uit gekozen politici en uit mensen die naar voren zijn geschoven door de Land- en Tuinbouworganisatie, de Kamer van Koophandel en natuurbeheerders. Uit hun midden moet na de verkiezingen een dagelijks bestuur worden gekozen. Dat gaat niet overal even soepel.
Coup
Het anders zo rustige Wetterskip Fryslân (buiten Friesland bekend als het waterschap Friesland) is sinds enkele weken onderwerp van een heuse politieke rel. Het ging al vrij snel na de verkiezingen van 20 maart mis. Drie partijen (CDA, Water Natuurlijk en PvdA) bemachtigden ieder drie zetels, maar de christendemocraten mochten zich als winnaar kronen op basis van het absolute aantal stemmen.
Het CDA dacht aan zet te zijn bij de coalitievorming, maar had buiten de vindingrijkheid van Water Natuurlijk gerekend. Die partij schoof, die veler verrassing, razendsnel een informateur naar voren: Gerben Gerbrandy, oud-burgemeester van Achtkarspelen. Water Natuurlijk haalde een truc uit: de partij heeft de twee geborgde plekken van natuurorganisaties opgenomen in de fractie. Dat zijn samen vijf zetels, redeneerde Water Natuurlijk, die zichzelf alsnog uitriep tot winnaar van de verkiezingen.
De poppen waren aan het dansen in Wetterskip Fryslân. De Leeuwarder Courant repte over een ‘coup’, andere partijen, het CDA voorop, spraken er schande van. Al vrij snel werd Water Natuurlijk teruggefloten en de orde hersteld. De christendemocraten heroverden het initiatief en lanceerden een eigen informateur. Die heeft inmiddels de weg vrijgemaakt voor een rechtse coalitie van CDA, VVD, ChristenUnie, boeren en bedrijven.
Terugkijkend, zegt fractievoorzitter Tieneke Clevering van Water Natuurlijk, was haar optreden niet heel handig. “Ik had beter eerst alle fracties kunnen bellen voordat ik een informateur naar voren schoof.” Maar ze zegt ter verdediging: “De groene partijen zitten in de lift. Dit was onze kans. Het moest nu gebeuren!” Maar het gebeurde niet. De machtsgreep van de groene fracties mislukte hopeloos.
Lokale winnaars
- Groen, Water & Land (Noorderkwartier)
- Partij voor Zeeland (Scheldestromen)
- Waterbelang Parkstad (Limburg)
In Plein 2 worden de belangrijke en minder belangrijke bijzaken in politiek Den Haag beschreven door de parlementaire redactie van Trouw.
Lees ook:
De waterschappen hebben last van hun eigen succes
De Nederlandse waterschappen hebben één groot nadeel. Als het gaat om de Tweede Kamer of de gemeenteraad, en in iets mindere mate de provincie, staan de kranten vol en zijn de debatten heftig. Maar wie maakt zich druk over de toestanden bij het waterschap?
