De Spaanse koning verzoent niet
De Spaanse koning Felipe VI trad dinsdagavond voor het eerst sinds het verboden referendum in Catalonië in de openbaarheid. Een oproep voor dialoog bleef uit.
Het Spaanse staatshoofd Felipe VI was in de opmaat naar het omstreden onafhankelijkheidsreferendum in Catalonië onzichtbaar. Op sociale media circuleerde zelfs een bericht met de tronie van de vorst die bij wijze van grap als vermist was opgegeven. Maar dinsdag sprak de koning dan toch de natie toe.
De Catalaanse autoriteiten hebben zich ‘buiten de wet en de democratie’ geplaatst, concludeerde Felipe VI, geflankeerd door de Spaanse en Europese vlag. Het was zijn reactie op het referendum waarbij 2,3 miljoen Catalanen, ondanks een verbod, toch stemden en politiegeweld de beeldvorming bepaalde. Regiopresident Puigdemont wil nu snel de onafhankelijke Republiek Catalonië uitroepen.
De situatie is ‘extreem ernstig’ omdat de sociale en economische stabiliteit in Catalonië en Spanje gevaar lopen, aldus de vorst. Volgens Felipe VI was het nu aan de ‘legitieme staatsmachten’ om de constitutionele orde in de opstandige regio te herstellen. Over het volgens sommigen buitensporige politieoptreden tijdens het referendum, repte hij met geen woord; ook een oproep voor dialoog bleef uit.
Gemiste kans
Wie een verzoende toon van de koning had verwacht, kwam dus bedrogen uit. Niet dat Felipe VI de gedoodverfde bemiddelaar zou zijn om Madrid en Barcelona in dit compleet geëscaleerde conflict nog aan tafel te krijgen. Separatistisch Catalonië heeft namelijk weinig op met de vorst, die zij op dezelfde lijn plaatst als de regerende conservatieve Volkspartij van premier Rajoy.
Felipe VI miste met zijn toespraak wel een kans zich boven de partijen te plaatsen en zich zo zelfs een koning voor de separatisten te tonen. Wel werpt zijn speech een blik op hoe het eindspel in Catalonië mogelijk beslecht gaat worden. De koning leek met zijn woorden namelijk zijn fiat te geven om ‘de orde’ te herstellen.
Misschien kan Felipe VI zo in de voetsporen van zijn vader Juan Carlos I treden. Die toonde zich in 1981 na de poging tot een staatsgreep met een ronkende tv-toespraak de ultieme verdediger van de Spaanse democratie en rechtsstaat. Als zijn zoon dit kunstje herhaalt, zal hij door veel Spanjaarden gezien worden als de redder van Spanje’s eenheid. Al zal daarvoor alles afhangen van de wijze waarop de premier dit in de praktijk zal brengen. De koninklijke toespraak was wellicht wel het laatste zetje dat Rajoy nodig had om met het beruchte wetsartikel 155 in de hand de autonomie terug naar Madrid te halen en verkiezingen uit te roepen in Catalonië. De Volkspartij, maar ook het sterk unionistische Ciudadanos, toonden zich daarom opgetogen over de speech.
Separatistisch Catalonië reageerde echter weinig verrast op de uitspraken van de koning: voor hen was de toespraak het zoveelste teken dat het van overleg met Madrid niet meer zal komen en de onafhankelijkheid eenzijdig uitgeroepen zal moeten worden.
Belangrijke factor voor een uitweg uit de crisis is de opstelling van de grootste landelijke oppositiepartij PSOE, omdat zij meandert over de inzet van artikel 155. En hoewel partijleider Sánchez eerder nog opriep tot dialoog, schaarde zijn sociaaldemocratische partij zich nu toch achter de koninklijke lijn.
Catalaanse leider wil bemiddeling in crisis
“U heeft veel Catalanen teleurgesteld”, zei de Catalaanse leider Carles Puigdemont gisteravond richting koning Felipe VI. Dat deed hij tijdens een ingelaste persconferentie op de Spaanse televisie. Puigdemont bekritiseerde de koning omdat hij ‘de catastrofale politiek’ van Madrid volgt.
De Catalaanse leider zei verder een voorstander te zijn van bemiddeling om een uitweg te vinden uit de crisis. Maar volgens hem voelt de Spaanse regering daar vooralsnog niets voor. “Dit moment vraagt om bemiddeling. We hebben de afgelopen uren daarvoor verscheidene aanbiedingen gekregen en we verwachten er nog meer.”
Puigdemont zei dat dialoog en overeenstemming onderdeel zijn ‘van de politieke cultuur van onze bevolking’. Het Catalaanse parlement zal naar verwachting maandag eenzijdig de onafhankelijkheid van Spanje uitroepen.
Lees meer nieuws en achtergronden over het Catalaans referendum in ons dossier.
