De schoolpleinmoeders zijn allemaal moe

Mark van der Werf, beter bekend als meester Mark, schreef een boek over schoolpleinmoeders, of eigenlijk over alles wat ouders meemaken in het basisonderwijs. Vaders komen er ook in voor, haast hij zich te zeggen. “Maar de realiteit anno 2018 is nu eenmaal dat vooral moeders klasseouder zijn of koningsspelen begeleiden. Dat klinkt ouderwets, misschien wel seksistisch, erkent Van der Werf. Maar hij is echt op veel plaatsen in het land geweest.

De Luizenmoeder

Van der Werf verduidelijkt ook meteen maar dat hij al voor ‘De Luizenmoeder’ was begonnen aan zijn boek. Er is enige overlap, maar waar ouders in de tv-serie nogal worden uitvergroot tot karikaturen, wil Van der Werf de gewone beslommeringen op de basisschool laten zien. “Niet al te serieus. Iedereen kan er iets anders uithalen.”

Hij stuitte wel op grappige verhalen. Zoals de intern begeleider die een ouder minutenlang lof toe zwaaide over haar zoon; een rekenwonder, de tafelkampioen van de klas, die misschien wel een klas kon overslaan! De moeder hoorde het allemaal verdwaasd aan en kwam er thuis pas achter dat het over een andere leerling was gegaan. Mark van der Werf: “Dergelijke anekdotes laat ik natuurlijk niet liggen. Die zijn te leuk.”

Hij heeft vandaag een paar moeders opgetrommeld met wie hij het hele jaar optrok. Maaike van Brederode, moeder van Tijmen (5), Laurens (2) en Lisanne (van nog geen jaar). Katinka Meindert, moeder van de twaalfjarige Sanne en de zesjarige Sophie. En Claudia Haije. Het interview is bij haar in Capelle aan den IJssel, omdat zij vandaag thuis is bij jongste dochter Sophie (2). De vierjarige Daantje wordt straks van school gehaald. De vrouwen zien elkaar voor het eerst. Van het boek hebben ze vooralsnog alleen hun eigen passages gelezen.

Opvallend in ‘Schoolpleinmoeders’ is dat ouders heel erg met elkaar in de weer zijn: waarom helpt die nooit mee en mag ze wel mee op schoolreis, hoeveel geld besteden anderen aan een verjaarscadeautje, wie doet wat met verjaardagsfeestjes. In het boek komen ook de mooiste traktaties langs; spinnen van Oreo-koekjes, hoorntjes gevuld met vers fruit en gecoat met pure chocolade. Voor het kerstdiner gaan sommige ouders helemaal los.

Dat gemuts is een beetje een wijvending, denken de vrouwen in Capelle aan den IJssel. Katinka Meindert: “Dat doen we op Facebook natuurlijk ook, voor de buitenwereld laten zien hoe goed we alles onder controle hebben”. Er worden wel afspraken gemaakt, maar er zijn altijd ouders die zich daar niet aan houden. “Komt hun kind op de speelgoedmiddag niet met één spelletje, maar met twee tassen vol speelgoed aan, in een eenhoornpak!” Een traktatie moet bij haar geen geld en geen tijd kosten. “Maar ik wil wel de originaliteitsprijs.”

Maaike Van Brederode gaat er ontspannen mee om. Zij durft met Kerst best aan te komen met een bak gesneden komkommers en cherrytomaatjes. Op zijn verjaardag wilde Tijmen poffertjes trakteren. Maaike: “Prima toch? Zak open, poffertjes op een bord, vlaggetje erin.” “Moet dat dan niet warm”, vraagt Claudia? “Welnee, dat eten ze zo ook op.”

Claudia Haije loopt pas een jaar mee en beziet het allemaal met verbazing. De eerste traktatie waarmee Daantje: thuiskwam: zelfgemaakte armbandjes, elk kind z’n eigen naam erop. Claudia: “Ik dacht: ‘zo leuk wordt het ’t hele jaar niet meer, daar gaat niemand overheen. Het moet allemaal zo perfect. Moeders die ’s morgens om half negen al helemaal opgedirkt aankomen: het haar van hun meisjes keurig ingevlochten – met hartjes en al.”

Kleutercadeau

Ze vond 5 euro een mooi bedrag voor een kleutercadeau. “Ik kan goed inkopen, als ik iets voor de halve prijs zie, neem ik het vast mee. Maar als een kind dan tegen mijn dochter zegt dat ze het cadeau stom vindt, dan ga ik de volgende keer toch verder. Ook omdat mijn dochter anders in verlegenheid wordt gebracht.”

Dat ze tegenwoordig over dergelijke dingen nadenkt: “Dat vind ik pas echt bizar”.

Het boek gaat niet alleen over klein leed. Mark van der Werf zag serieuze zorgen. Een jongen die er ineens de brui aan geeft, aan alles. Een ventje met diabetes: dat zomaar in de klas een hypo kan krijgen, of een hyper. Een meisje dat het niet kan laten om voortdurend te wiebelen op haar stoel, waar de invaljuf dan weer heel bits op reageert. Of keihard pestgedrag. Een moeder vertelt over de klierige klas van haar dochter. De school lacht het een beetje weg: noemt het een klas vol vrije geesten. Moeder zelf wordt aangesproken in de supermarkt door een andere ouder. “Het ging vandaag alwéér over jouw dochter.” Pas als het meisje taekwondolessen gaat volgen, gaat het beter.

Overbezorgde moeders

Voor zijn eerdere boeken sprak Meester Mark vooral leerkrachten. En daardoor kwamen ouders er niet altijd even gunstig vanaf: ze hebben overal een mening over en staan om de haverklap in het klaslokaal. Dat beeld wordt niet helemaal weggenomen. Van der Werf beschrijft overbezorgde moeders, controlfreaks, ouders die hun kind bijspijkeren voor de Citotoets en per se een havo-advies willen ophogen naar vwo. Er zijn ook maar weinig kinderen die werkstukken in hun eentje maken, constateert hij. Over Katinka Meindert staat er ook zo’n passage in het boek; ze laat deelsommen en werkwoordspelling nog wel aan haar dochter. Maar bij een werkstuk ‘helpt ze graag mee’. Even googelen, een paar leuke afbeeldingen erbij. Geen doorwrocht betoog met dure woorden, maar korte zinnen met veel uitroeptekens. En smileys: net Sanne!

Toch heeft Van der Werf vooral veel bewondering gekregen voor ouders. “Ze doen toch wel verrekte veel. Ik heb zelf geen kinderen dus ik kan er redelijk objectief naar kijken: hartstikke knap, een gezin met een baan ernaast. Ze zijn ook allemaal moe.” “Moe? Ik ben kapot”, reageert Maaike. En het is pas september. Claudia: “Een dagje werken vind ik echt relaxt.”

Claudia Haije werkt drie dagen per week op de personeelsadministratie van een ict-bedrijf. Thuis staat ze er vaak alleen voor. Haar man Jeroen is stuurman en soms vijf aaneengesloten weken op zee. Claudia leest voor in groep 1. Twee keer per jaar helpt ze om de werkjes van de kinderen in een plakboek te plakken. “20 werkjes per kind en dan 25 keer!”

Katinka Meindert werkt fulltime als kraamverzorgster. Aangezien ze regelmatig weekend- en nachtdiensten draait, kan ze doordeweeks nog vaak op school helpen. Ze leest, rijdt kinderen heen en weer naar uitjes – ook van groep acht als daar geen helpende ouder te vinden is. Maar haar belangrijkste taak is wel het verzorgen van de versnaperingen tijdens de avondvierdaagse.

Maaike van Brederode werkt 28 uur per week als verpleegkundige én is klassenouder. Haar officiële taken: de borrel organiseren, sintcadeaus inpakken, kerstversiering ophangen én opruimen, cadeau regelen voor de juffendag, broodjes smeren tijdens het paasontbijt, assisteren bij de koningsspelen. En vooral: gezellig aanwezig zijn. Dat laatste blijkt nog best een opgave. “Tijdens de spelletjesmiddag gingen de kleuters aan mijn tafeltje allemaal wat anders doen: chaos.” Het uitje naar het bos was zo mogelijk nog erger. “Toen was ik bang dat ik er een zou kwijtraken.”

Toegezwaaid

Met Maaike en Claudia – en hun mannen – heeft Mark van der Werf vanaf het begin meegekeken: de schoolkeuze, de eerste schooldag. Claudia heeft scholen vergeleken, naar de leermethodes gekeken, en achtergrond: waar veel kinderen uit de straat naar een gereformeerde school gaan, koos zij voor algemener protestants christelijk. Ze heeft ook gecheckt op welke niveaus leerlingen uitstromen. Uiteindelijk gaf meneer Bloot de doorslag, zegt ze, de directeur. “Tijdens zijn rondleiding werd hij voortdurend enthousiast toegezwaaid door zijn leerlingen. Dat gaf me meteen een goed gevoel.”

Volgens Mark van der Werf telt voor de meeste ouders die fijne sfeer het zwaarst. “En afstand.” Hij had gedacht dat iedere ouder wel werk zou maken van de schoolkeuze. “Maar als ik iets heb geleerd is het dat er niet één manier is.” Hij kijkt veelbetekenend naar moeder Maaike. Haar kinderen zitten op een kneitergrote school, zoals ze het zelf noemt. Haar man heeft zoon Tijmen ingeschreven, vlak na de geboorte. In Leidsche Rijn kon je maar beter op tijd zijn. Het was pas op Tijmens eerste schooldag, dat Van Brederode zelf ook voor het eerst naar binnen stapte. “Sorry hoor, ik wilde wel eerder, maar opeens was hij vier.”

Geen warm bad

Van Brederode vond het verschrikkelijk om haar zoon achter te laten. ‘Het is dat mijn schoonmoeder tegen me aan bleef ouwehoeren, anders had ik me niet groot gehouden’, citeert Van der Werf haar in zijn boek. “Staat dat er echt?”, vraagt Claudia. Maaike knikt. En helaas leest die schoonmoeder ook nog Trouw.

Claudia kwam overigens niet echt in een warm bad, vindt ze. “Sommige moeders kijken je niet eens aan.” Dat is vast niet persoonlijk, hoopt ze, maar nu haar tweede jaar is begonnen, maakt ze met elke nieuwe ouder een praatje.

De basisschoolwereld is al hard genoeg, vindt ze. “Mijn dochter is heel onbevangen, maar in zo’n klas zeggen kinderen soms echt heel lelijke dingen tegen elkaar, zoals: ‘ik wil niet met jou spelen’. Misschien ben ik wel overbezorgd omdat ik helemaal zelf geen leuke basisschooltijd heb gehad. Maar dat vind ik dus echt tegenvallen, waarom moet dat nou?”

Loslaten

Tja, zegt Meester Mark nuchter: “Mensen zijn hard, kinderen soms ook al. De basisschool is niet meer de beschermde wereld van thuis.” Kregen ouders op het kinderdagverblijf nog elke dag een uitgebreide update, nu zijn het enkele tienminutengesprekken per jaar.

Loslaten, zegt ook Katinka Meindert. En ze waarschuwt maar vast voor de middelbare school. “Bij mijn oudste weet ik vaak niet eens wie de leerkrachten zijn, laat staan de andere ouders.”

Dan kun je maar beter betrokken blijven, zolang het nog kan. Claudia vindt het een wonder om te zien hoe haar dochter zich ontwikkelt. “Meeklappen met de lettergrepen, wat slim eigenlijk om dat zo te doen. En ineens snappen ze de seizoenen en begrippen als gisteren en vandaag. Ik vind dat zelf nog best lastig om uit te leggen.” De meeste ouders zijn dik tevreden over de juffen en meesters, merkte Mark. En vinden het vooral knap hoe ze een hele klas onder de duim houden en ook nog wat overbrengen.”

Wereldklas

De avonturen die Maaike van Brederode meemaakt sinds haar zoon op de basisschool zit, verrijken haar leven, zegt ze in het boek. En het is goed voor je netwerk. Katinka trof met haar oudste meteen al een wereldklas “Die kinderen spreken nog steeds met elkaar af en ik heb daar echt vriendschappen aan over gehouden. Je zit toch acht jaar bij elkaar.”

Lees ook

Iedereen wil populair zijn

Of we vroeger binnen of buiten de groep vielen bepaalt hoe gelukkig, succesvol en gezond we nu zijn, schrijft een Amerikaanse psycholoog. Dragen we dat ellendige schoolplein echt voor altijd met ons mee?

Wat te doen met zo'n bovenmenselijk actieve klassenmoeder?

Lees de opvoedvraag: Fijn als ouders betrokken zijn, maar sommige moeders zitten wel heel vaak in de klas.