De school die er maar niet wil komen

De behoefte is er, overheid en gemeenten zullen er in principe niet voor gaan liggen. Maar starre regels, falende bestuurders en debacles met twee middelbare scholen in Amsterdam en Rotterdam zorgen er toch voor dat het islamitisch voortgezet onderwijs maar niet van de grond komt.

Staatssecretaris Sander Dekker van onderwijs wil de Amsterdamse Stichting Islamitisch Onderwijs (Sio) niet bekostigen omdat die burgerschap en sociale integratie van leerlingen niet zou bevorderen, maakte hij deze week duidelijk. Het is de voorlopig laatste aflevering van een soap die al jaren voortsleept.

Op dit moment heeft alleen Rotterdam een middelbare school voor moslims: op de as van het gesloten Ibh Ghaldoun herrees het Avicenna College Rotterdam.

Ibn Ghaldoun ging failliet nadat bekend werd dat leerlingen op grote schaal eindexamens hadden gestolen en de bestuurders van de Sio waren eerder betrokken bij het Islamitisch College Amsterdam (Ica). Dat moest in 2010 zijn deuren sluiten omdat ouders vanwege de aanhoudende slechte onderwijskwaliteit hun kinderen er niet meer heen wilden sturen.

'Het moet professioneler'

Voorzitter Rasit Bal van het Contactorgaan Moslims en Overheid kan zich daarom heel goed voorstellen dat Dekker geen geld meer wil geven aan de mensen die eerder faalden. "Het is in het verleden gigantisch fout gegaan", zegt hij. "Dat mag niet nog een keer gebeuren".

Bal was betrokken bij de oprichting van het Ica. Volgens hem hebben "een paar gekke idioten" na hem het "verpest" voor alle andere stichtingen die nu graag een islamitische middelbare school willen starten. Hij had het anders moet aanpakken, zegt hij nu. Professioneler en misschien minder naïef. "Voorheen was er bij de rijksoverheid en bij gemeenten veel belangstelling voor islamitisch onderwijs. Ik ondervond een constructieve houding. Dat is omgeslagen sinds de sluiting van de scholen in Rotterdam en Amsterdam."

Hij baalt ervan dat dezelfde mensen die dat op hun geweten hebben nu weer een school willen oprichten. Alleen als een nieuwe groep bestuurders opstaat, gaat het lukken om buiten Rotterdam een islamitische middelbare school in de steigers te zetten, denkt hij.

Maar dan komt er een ander probleem om de hoek kijken: het ministerie van onderwijs kan het zogeheten 'leerlingenpotentieel' maar één keer vergeven. Wie een middelbare school wil starten, moet eerst langs bij het ministerie. Dat bekijkt of er naar verwachting genoeg leerlingen naar die school willen. En dan geldt: wie het eerst komt, het eerst maalt. Toen in 2011 werd vastgesteld dat de Sio in Amsterdam genoeg leerlingen zou kunnen trekken, was er in die stad strikt juridisch gezien dus geen ruimte meer voor een andere school voor islamitische pubers.

"Zij lopen ons enorm in de weg", zegt directeur Yusuf Altuntas van de Isbo over de Amsterdamse schoolbestuurders. De Isbo is de koepelorganisatie waar het merendeel van de islamitische basisscholen bij is aangesloten.

Altuntas zou in Amsterdam best een dependance willen starten van het succesvolle Rotterdamse Avicenna college. Maar dat kan dus niet, omdat er volgens het ministerie geen ruimte is voor twee islamitische middelbare scholen in de hoofdstad.

De Ozonlaag

Hetzelfde probleem dreigt te ontstaan in Den Haag. Daar heeft de bestuursvoorzitter van de Amsterdamse stichting Sio, Soner Atasoy, met een nieuwe stichting een aanvraag gedaan voor een middelbare school. Die stichting, De Ozonlaag, wil een school starten op islamitisch-hindoestaanse grondslag. Het ministerie van onderwijs kon niet anders dan daar toestemming voor geven, omdat de rekensom uitwees dat voldoende leerlingen daar heen zouden willen.

Altuntas is boos. Nu is er voorlopig geen mogelijkheid voor zijn organisatie om in Den Haag een middelbare school te starten. "Krijgen we weer vijf jaar ellende en geen nieuwe school", zegt hij. "De Ozonlaag heeft die aanvraag zonder overleg ingediend en in totale geheimzinnigheid. Wij werden er zeer door verrast."

Hij snapt er helemaal niets van dat De Ozonlaag een islamitisch-hindoestaanse school zegt te willen oprichten. "Heel raar. Dat kan toch niet samen? Moslims geloven in een god en Hindoestanen in meerdere goden, alleen daarom al. Deze lieden doen er alles aan om een school op te richten. Ook marchanderen met hun eigen principes."

Volgens onderwijsjurist Paul Zoontjes is het werkelijke probleem dat Nederland "geen adequaat systeem heeft om te voorkomen dat scholen worden opgericht waarvan je mag aannemen dat ze slecht gaan functioneren".

Uitstel en gebakkelei

Wat Dekker nu doet mag volgens hem namelijk niet. "In de wet staat geen argument om bekostiging te weigeren", zegt Zoontjes. Dikke kans dus dat de Sio in beroep gaat tegen de beslissing. Bestuursvoorzitter Atasoy noemt Dekker in een korte schriftelijke verklaring "een pathologische leugenaar" die met zijn besluit "de boom in kan".

Dat betekent nog meer uitstel en gebakkelei in plaats van nieuwe plannen voor een goede middelbare school voor islamitische kinderen.

Zoontjes: "De tijd lijkt mij rijp om na denken over de vraag of je wettelijke eisen moet stellen aan het gedrag van bestuurders. Nu lopen falende bestuurders andere bestuurders voor de voeten van wie je mag verwachten dat ze wel een goede school opzetten."

Want er is wel degelijk behoefte aan meer islamitische middelbare scholen. "Binnen nu en tien jaar is er ruimte voor vier scholen, in de vier grote steden", denkt Altuntus van koepelorganisatie Isbo. Moet hij dan niet heel snel een aanvraag indienen voor een school in Utrecht? Nee. Daar ziet hij op dit moment nog niet voldoende "levensvatbaarheid en draagvlak".

Ook Bal van het Contactorgaan Moslims en Overheid ziet de meerwaarde van islamitische middelbare scholen. Maar of veel ouders het nog aandurven betwijfelt hij. "De ervaringen van afgelopen jaren maken het moeilijk. Geen enkele ouder wil slecht onderwijs voor zijn kinderen, dat is ook de reden dat de school in Amsterdam dichtging. Ik had mijn kinderen ook nooit op die school gezet."