De PvdA van Asscher krijgt een sleutelpositie: Ik wacht rustig af waar de coalitie nu mee komt

Bij de PvdA-fractie staan vijf soorten taart, er klinkt applaus, handen worden geschud. De sociaal-democraten verloren ‘slechts’ één senaatszetel. Fractievoorzitter Lodewijk Asscher (44) is na een korte nacht monter en opgetogen. Hij wist woensdagnacht meteen dat zijn partij een sleutelrol kan spelen in de Eerste Kamer.

Uw partij vierde woensdagnacht uitbundig feest. Opmerkelijk na het slechtste resultaat ooit bij provinciale verkiezingen.

“Anno 2019 zijn er in de politiek geen zekerheden, dat is weer bewezen. Wij ervoeren dat al in 2017, toen we 5,5 procent haalden bij de Tweede Kamerverkiezingen. Daar besloten we om weer politiek te voeren op basis van onze waarden: positief en constructief.
“Om over onderwerpen te praten die in de media niet altijd modieus waren, maar die wel leven. Pensioenen, wonen, onderwijs. Daar als enige over praten vergt doorzettingsvermogen. Dan vind ik het heel bijzonder als je groeit, bij deze ‘klimaatverkiezingen’.
“Bij de raadsverkiezingen haalden we vorig jaar 7,5 procent van de stemmen, woensdag rond de 8,5. Het klopt, we verliezen een Eerste Kamerzetel en een aantal zetels in de provincies. Als politicus wil je altijd meer, maar dit was beter dan ik had durven hopen.”

U komt in een sleutelpositie in de senaat, u kunt het kabinet aan meerderheden helpen. Heeft u al een wensenlijstje?

“We hebben het afgelopen jaar een aantal voorstellen gedaan die het steeds niet haalden. Het besteedbaar inkomen van gezinnen staat al heel lang stil, er zijn werkende mensen die toch arm zijn.
“Om daar wat aan te doen, kun je de ultrarijken en de grote bedrijven meer belasten. Wij willen ook meer investeringen in de publieke sector, in het bijzonder in het onderwijs. En tijdens de campagne merkte ik weer dat betaalbaar wonen in heel het land leeft.
“Daarnaast zijn de pensioenen heel belangrijk voor ons. Wij willen dat de AOW-leeftijd minder snel stijgt en dat mensen met zwaar werk een paar jaar eerder kunnen stoppen. We willen voorkomen dat de pensioenen gekort worden. Dan moet je heel snel zaken doen. Om de AOW-leeftijd op 66 jaar te houden, moet voor de zomer de wetgeving veranderen.”

Laat u daar ook uw steun voor bijvoorbeeld het klimaatbeleid van afhangen? Zo van: zonder extra geld voor onderwijs geen steun voor het klimaatakkoord?

“Wij kijken per onderwerp of we het wel of geen goed idee vinden. Wij zullen niet voor slechte plannen stemmen, of die nou over het klimaat of over belastingen gaan. We hebben de afgelopen jaren nagedacht over onze koers. Daar toetsen we onze voorstellen aan.”

Dan kan het gebeuren dat u het klimaatbeleid steunt, terwijl u rond de pensioenen met lege handen blijft staan.

“Ik wacht rustig af waar de coalitie nu mee komt. Twee miljoen mensen zitten in onzekerheid over hun pensioen, daarom was ik al voor de verkiezingen bereid te praten. Dat probleem wordt niet minder. Als de regering dit niet oplost, zal de kiezer nog genadelozer met haar afrekenen. Het initiatief ligt bij de regering, zij moet er uitkomen. Ik ga nu niet allerlei strategieën ontvouwen. Ik wil werken aan onze herkenbaarheid. En als we iets kunnen bereiken, dan zullen we dat doen.”

De ironie van de verkiezingsuitslag is dat rechts groeide, terwijl links wellicht meer invloed krijgt.

“We moeten oppassen een dag na de verkiezingen te pretenderen dat we al precies weten wat de kiezer heeft gewild. Veel mensen uit gemeenten waar veel op Forum voor Democratie is gestemd, maken zich zorgen over de onderwerpen die ik net noemde. Als wij resultaat boeken voor de woningmarkt of de pensioenen, zullen, denk ik, ook kiezers van andere partijen dat op prijs stellen.”

Is het niet ongemakkelijk dat de kans op linkse accenten in het klimaatbeleid groot is, terwijl juist Forum zich daartegen afzet?

“Klimaatbeleid kun je alleen voeren met draagvlak bij de meerderheid van de bevolking. Dan moet je de grootste vervuilers belasten, de kosten eerlijk verdelen en mensen laten profiteren van de positieve dingen. Dan moet je juist niet de energierekening verhogen.
“Ik heb de afgelopen weken mensen gesproken die twijfelden tussen Forum en de PvdA. Geen heel logische twijfel, op het eerste gezicht. Maar als je bang bent dat je je energierekening niet meer kan betalen, wil je dat een partij daar wat aan doet. Ik denk dat, als je kijkt naar wat Nederlanders bezighoudt, je wel degelijk aan consensus kunt bouwen. De boel bij elkaar houden.”

Asscher wil nog iets kwijt over Forum. “Het is een heel knappe prestatie om als nieuwe partij zo groot te worden. Daarvoor verdient Forum felicitaties. Ik trek wel een streep op één punt in de speech van Thierry Baudet. Als je journalisten, cultuurmakers en academici beticht van ondermijning van de cultuur, is mijn boodschap: nee, onze cultuur bestaat bij de gratie van de vrijheid van deze groepen. Die vrijheid moeten we verdedigen met trots en vreugde.”

Tot slot: u wilt samenwerken met GroenLinks en de SP. Zowel u als Jesse Klaver kunt het kabinet in de senaat aan meerderheden helpen. Hoe voorkomt dat u tegen elkaar wordt uitgespeeld?

“We hebben daar de afgelopen jaren als linkse partijen in geïnvesteerd en we willen dat blijven doen, ook nadat Lilian Marijnissen woensdag een rotavond heeft gehad. We hebben veel gepraat, én samen tegenbegrotingen gemaakt. Dat is essentieel als je in de toekomst samen een regering wilt vormen. We zijn het niet over alles eens, we hebben ieder een eigen identiteit. Maar waar we het eens zijn, over het verdelingsvraagstuk bijvoorbeeld, zullen we ons niet tegen elkaar laten uitspelen.”

Lees ook:

De opkomst was hoog, maar niemand weet waarom

De reden dat veel kiezers naar de stembus gingen valt niet te achterhalen: provinciaal stemgedrag is nog nooit onderzocht.

Bekijk hier de uitslagen van de Provinciale Statenverkiezingen 2019

Miljoenen Nederlanders brachten hun stem uit, voor de Provinciale Staten en voor het waterschap. Wat stemde Nederland? Zoek hier op welke partijen wonnen en verloren, per provincie en per gemeente.