De Oktoberrevolutie blijft socialisten inspireren

Aan kennis geen gebrek. Jeroen van der Starre lepelt zonder tussenpozen het verloop van de Russische revolutie op, inclusief de nuanceringen die daar volgens hem bij horen. "Daar is tegenwoordig geen ruimte meer voor. Er wordt op een Koude Oorlogachtige manier tegen die omwenteling aangekeken." Van der Starre is actief voor de Internationale Socialisten, een revolutionaire socialistische organisatie.

Je bent voor of tegen Lenin, is de opvatting. Maar zo simpel is het niet vindt Van der Starre, want de Oktoberrevolutie heeft bepaalde verworvenheden gebracht waar de politieke partijen van nu niet meer over praten. "Zelfs links houdt zich stil." Van der Starre: "Wist je bijvoorbeeld dat net nadat de bolsjewieken de macht grepen, er een debat op gang kwam over gendergelijkheid, waardoor vrouwen meer rechten kregen? Het zijn dezelfde thema's waar we nu weer over praten."

Wat Van der Starre, van huis uit filosoof, wil zeggen: de Russische revolutie heeft voor een omwenteling in de samenleving gezorgd die op dat moment hard nodig was in het autoritaire, tsaristische Rusland. Dat die met geweld gepaard ging, was niet te voorkomen. "Geweldloze revoluties bestaan niet." Aan die opvatting is volgens Van der Starre niets veranderd.

Een jaar lang hebben de Internationale Socialisten op hun website (socialisme.nu), en zo nu en dan in het land, aandacht besteed aan de Russische Revolutie. Na een korte aarzeling beaamt Van der Starre, hoofdredacteur van de website, dat die nog steeds een inspiratiebron vormt.

Machtsovername

Volgens de huidige jaartelling is het vandaag precies honderd jaar geleden dat de bolsjewieken onder leiding van Vladimir Lenin het Winterpaleis in Sint-Petersburg bestormden en de tijdelijk regering verdreven. Dat gebeurde nadat in februari eerder dat jaar vrouwen de straat opgingen om te demonstreren tegen het broodtekort en voor gelijke rechten. Later sloten zich daar arbeiders en boeren bij aan.

"Er wordt vaak beweerd dat Rusland democratischer zou zijn als de revolutie na februari 1917 was gestopt. Dat geloof ik niet." Die machtsovername door de bolsjewieken was volgens Van der Starre nodig om de huidige ongelijkheid in de samenleving aan te pakken. "Natuurlijk is het tragisch dat al die vrijheden later door Jozef Stalin weer zijn teruggedraaid."

Toch heeft een revolutie voor de Internationale Socialisten niet de nare bijsmaak die het voor veel anderen wel heeft. Sterker nog: als het aan Van der Starre ligt, ontketenen zich in veel meer landen revoluties om zo een einde te maken aan het neo-liberale denken en de klassenmaatschappij. "Ja, ook in Nederland. Want ook in ons land is de macht in handen van een kleine groep."

Utopie

De Internationale Socialisten zien het liefst dat de samenleving is gestoeld op de theorie van Karl Marx. Van der Starre weet dat dit voorlopig een utopie is. "In een land als Griekenland is dat anders, daar is een revolutie makkelijker voorstelbaar." In Nederland signaleert de filosoof allerlei obstakels, zoals de vakbonden die hun oren te veel laten hangen naar de belangen van de werkgevers. Of een partij als GroenLinks die weliswaar een linkse beweging op gang bracht en zich inzet voor vluchtelingen, maar vervolgens wel de studiefinanciering afschaft.

Het is halfbakken, vindt Van der Starre. "Een echte linkse beweging is nog ver weg." Hij put wel hoop uit de basisschoolleraren die zich momenteel massaal hard maken voor meer loon en een lagere werkdruk. "En let wel: dat gebeurt zonder tussenkomst van de onderwijsvakbond. Het is echt een collectieve strijd van die leraren."

Ook hebben de Internationale Socialisten hun aanhang het afgelopen jaar zien groeien na de komst van de Amerikaanse president Trump. "Mensen maken zich boos dat dit soort mannen gekozen kunnen worden en sluiten zich bij ons aan. Dat zien we ook aan het boek van Karl Marx, dat aan populariteit wint. Er is 150 jaar na de uitgave van 'Das Kapital', duidelijk behoefte aan een serieuze theorie."

Lees ook de column van Patrick van Schie: De Russische Oktoberrevolutie was een vreselijke ramp