De levenslessen van ondernemer Roland Kahn: Alleen honden hebben een baas

Les 1: Als je het kunt dromen, kun je het doen

“Ik kom uit een echte Joodse kledingfamilie. Mijn opa had een fabriek in Duitsland, is in 1937 opnieuw begonnen in Nederland en na de oorlog weer helemaal van begin af aan. Mijn andere opa importeerde stoffen uit Frankrijk. Mijn vader werkte in de zaak van mijn opa, nam die over na diens overlijden waarna hij failliet raakte. Hij was een fantast. Ik was zestien toen het huwelijk van mijn ouders strandde.

Zelf was ik te recalcitrant op de hbs, ik werd overal afgeknikkerd. Op mijn vijftiende ging ik werken in een boetiek op de Nieuwendijk in Amsterdam. Ik was er goed in, mensen gingen blij de winkel uit. Nadat ik een jaar had aangezien hoe mijn baas dat deed, dacht ik: dat kan ik ook. En ik open niet één winkel, maar ik open er meteen vijf. Nou, daar werd natuurlijk om gelachen, dus riep ik: Ik open er twaalf! Zo ben ik.

Omdat wij na dat faillissement en de scheiding geen geld meer hadden, droomde ik van een winkelketen voor tieners van wie de ouders niet zo rijk zijn. Zodat ze er toch cool uit kunnen zien: CoolCat.”

Les 2: Als je iets niet weet, vraag dan om hulp

“Eerst heb ik ervaring opgedaan bij de afdeling inkoop van de Bijenkorf. In 1976 begon ik mijn eerste winkel achter op de Nieuwendijk, drie jaar later had ik vijf boetieks en opende ik mijn eerste drie CoolCat-winkels. In 1980 stortte de markt in. Niemand had nog geld om iets te kopen. Ik ging langs bij de Nederlandse Kredietbank, maar ik had al mijn krediet daar verspeeld; ze geloofden er niet meer in. Ik dacht: ik ga failliet, ik ben te ambitieus geweest.

Vervolgens ging ik langs bij mijn huisbaas Jaap Kroonenberg, een markante koopman, van wie ik die drie panden huurde: ‘Ik kan de huur niet meer betalen en de bank werkt ook niet mee.’ Toen zei hij: ‘Jongen, je bent ook veel te duur. Je moet die spullen er spotgoedkoop uitrammen.’

Ik heb letterlijk gedaan wat hij zei: alles afgeprijsd. Ik belde mijn fabrikanten en zei: ‘Ik moet heel goedkoop verkopen en ik heb maar beperkt geld, dus ik betaal alleen diegenen die mij korting geven.’ Nou, ze hadden liever iets dan niets, dus zo hoefde ik het verlies niet in mijn eentje te dragen. Ook ben ik toen goedkoop in Azië gaan produceren. Overigens zonder dat ik kinderen daarvoor aan het werk heb gezet. Al snel was ik er weer bovenop.”

Les 3: Alleen honden hebben een baas

“Toen mijn dochter vier was en ik haar wilde corrigeren, zei ze: ‘Papa, jij bent niet mijn baas, jij bent mijn papa.’ Ze had groot gelijk, alleen honden hebben een baas. Hoe groot je bedrijf ook is, het gaat nooit over hiërarchie. Het gaat erom dat je mensen inspireert het beste uit zichzelf te halen. Wij hanteren in het bedrijf de Roos van Leary. Daarin heb je vier fases van leiderschap.

Als mensen nog geen kennis en ervaring hebben, schrijf je ze voor: zo moet je het doen. Hebben ze iets meer kennis en ervaring, dan doe je het voor. Met nog meer kennis en ervaring doe je het samen en als ze volledig competent zijn, hoef je ze alleen maar te inspireren. Competentie is veel belangrijker dan hiërarchie. Het gaat niet om mensen die de baas spelen, het gaat om mensen die van nature de baas zijn. Ik ben een geboren leider, dus dat straal ik ook uit.”

Les 4: Te weinig van jezelf vragen is geestelijke luiheid

“Met andere woorden: begin bij jezelf. Begin jezelf de discipline en ambitie bij te brengen dat jij een goed voorbeeld bent. Elke ochtend sta ik om zeven uur al te sporten, zodat ik op tijd op de zaak ben. Ik heb de ambitie het maximale uit mijn leven te halen en dat vraagt doorzettingsvermogen. Dat je de dingen die je doet zo goed mogelijk doet.

Dat geldt ook voor het onderhouden van mijn gezondheid. Ik word al bijna vijf jaar begeleid door een anti-aging-team in Los Angeles. Sporten, gezond eten, op tijd naar bed, voedingssupplementen, groeihormonen, een hele mix waardoor je er tien, twintig jaar jonger uit gaat zien. Ik ben iets te laat begonnen, maar je zou toch niet zeggen dat ik 65 ben? Ik ben supervitaal.

Tien jaar geleden ben ik gescheiden van de moeder van mijn kinderen. We waren 24 jaar getrouwd, en groeiden uit elkaar. Daarna had ik een heftige relatie met Sylvana Simons. Bijzondere vrouw, maar ze was zo boos. Wij Joden kunnen nog om onszelf lachen, maar de minderheid waar zij toe behoort, kan dat niet. Vervolgens kreeg ik een heel jonge vrouw die meer geïnteresseerd was in Chanel-tassen - een van de pijnlijkste lessen uit mijn leven.

Na mijn huwelijk heb ik het eigenlijk nooit meer kunnen vinden. Maar ik ben happy en blijf geloven in de liefde. Nu ben ik vooral bezig mijn bedrijf over te dragen aan mijn zoons. Die mogen het Kahn-imperium verder uitbreiden.”

Tekst gaat verder onder de afbeelding

Les 5: Maak kritiek niet persoonlijk

“Je moet niet zeggen: wie deed dat fout? maar gewoon vragen: wat ging er goed en wat ging fout? Het is belangrijk eerst het goede te benoemen, want mensen kunnen een correctie veel beter handelen als er eerst een complimentje is uitgedeeld.

Nou moet ik zeggen dat dit me niet altijd lukt. Ik kan snel gaan blazen, maar als ik te ver ga, maak ik daarna altijd mijn excuses. Eigenaar of niet. Dan zeg ik: ‘Joh, ik bedoelde het niet zo heftig, dit was even mijn eigen emotie en passie’, en dan zie je dat dat wel weer goed ontvangen wordt.

Fouten maken mag, daar leer je van, maar je moet mensen helpen om die fouten te corrigeren. En ja, soms hoort daar een beetje groeipijn bij. Het is net als met een kreeft. Dat harnas dat hij draagt, groeit niet mee, dus laat hij drie keer in zijn leven zijn schild los en maakt een nieuwe aan. Kreeften groeien letterlijk uit hun huid.

Zelf heb ik ook weleens groeipijn. De overname van V&D is mislukt. Maar dat geeft niet, zolang er maar meer goed gaat dan fout.”

Les 6: Vertrouwen geven is vertrouwen krijgen

“Ricardo Semler, een Braziliaanse zakenman en businessfilosoof, heeft eens gezegd dat de meeste mensen positief zijn gericht en eerlijk zijn, maar als maatschappij zijn we gefocust op die twee tot drie procent mensen die niet eerlijk zijn. Waar zijn we dan mee bezig? Met wat niet goed is groot te maken. Terwijl we groot moeten maken wat wel goed is.

Dat wil niet zeggen dat je mensen maar hun gang moet laten gaan. Een adviseur schreef eens heel groot voor in mijn agenda: Roland, in life you don’t get what you expect, but what you inspect. Je krijg niet wat je verwacht, maar wat je controleert. Ik ben niet zo’n goede controleur, ik vind het niet leuk, ik ben liever creatief bezig. Dus heb ik mensen aangenomen die dat wel kunnen. Je moet mensen controleren. En je moet ook niet de gelegenheid creëren waardoor mensen de fout in kunnen gaan, want dan ben je voor een stukje medeverantwoordelijk. Je moet de moeilijkheidsgraad van oneerlijk zijn zo groot mogelijk maken. Maar de focus ligt op de meerderheid van de mensen die het wél goed doet.”

Les 7: Als je niet durft in te grijpen, verandert er niets

“Het onderwijs leert onze jeugd dingen die ze al dertig jaar niet hoeven te weten. Het is volkomen verouderd en past niet meer in deze tijd. Waar het echt om draait, is hoe we met elkaar omgaan. Dat je mensen leert fatsoenlijk te zijn, dat je ze normen en waarden bijbrengt. Vroeger stonden we in de tram op voor mensen van mijn leeftijd, nu krijg je een klap op je bek als je vraagt of je mag zitten. En de rest staat als makke schapen toe te kijken.

Frits Bolkestein heeft heel lang geleden, toen Nederland nog echt geregeerd werd door socialisten, gewaarschuwd voor het te tolerante optreden tegen andere culturen die in Nederland kwamen en niet gewend waren om met zoveel vrijheid om te gaan. Dat vergt eigen verantwoordelijkheid. Als je ze dat niet bijbrengt, gaat het mis. In januari ben ik lid geworden van Forum voor Democratie, een partij die zich tenminste met wezenlijke zaken bezighoudt.

Onderwijzers durven in de klas niet meer les te geven over de Tweede Wereldoorlog, want dan krijgen ze van een of andere afstammeling van een Marokkaan de wind van voren. Dat is een soort lafheid die door de maatschappij gestimuleerd wordt. Denk je dat zo’n jongen er in Marokko mee wegkomt? Nee, dus daar hebben ze er geen last van.”

Les 8: Mensen die vragen zijn maar even dom

“Ik zit in de Raad van Advies van een hbo-opleiding. Komt er iemand van zo’n visitatiecommissie en die zegt: ‘Meneer Kahn, wat is uw titel?’ Ik heb natuurlijk geen titel, want ik ben van drie middelbare scholen getrapt en daarna ben ik gaan werken, dus ik zeg ‘Ik ben MOP, mevrouw’. ‘Oh ja, dank u wel, meneer Kahn.’ Die heeft zich natuurlijk suf gegoogeld wat een MOP is, want ze durfde het niet te vragen. Dan had ik gezegd: Master of Practice. Daar heb ik me drie weken suf om gelachen. Ik heb er nooit meer wat van gehoord. Maar het feit dus dat iemand dat niet durft te vragen. Mensen zijn zo bang om dom te zijn of uit de toon te vallen.”

Les 9: Investeer in je kinderen

“Ik heb mijn kinderen naar dure internationale scholen gestuurd. Mijn ene zoon heeft bedrijfskunde gestudeerd.

Hij heeft een paar jaar bij ING gewerkt en een MBA gedaan in Amerika waar hij als beste geëindigd is. Mijn andere zoon is ook briljant, die heeft hbo-fashion management gedaan en is nu inkoopmanager van America Today. Allebei blinken ze uit in bescheidenheid, terwijl ze zo’n schreeuwlelijk van een vader hebben.

Maar ze hebben een Chinees-Indonesische moeder met een heel beschaafde papa en mama, dus ze hebben van alles wat meegekregen. Van mij het ondernemerschap, en die bescheidenheid en innerlijke kracht is hun Aziatische kant. Aziaten hebben ook een hoger IQ dan wij westerlingen, dat zie je aan de ontwikkeling van Azië. De komende eeuw wordt een Aziatische. Ik zeg altijd tegen mijn Chinese leveranciers: ‘I found the answer, I made my own Jewish Chinese.’ Haha.

Mijn dochter is een creatiefje. Toen ze tien was, zijn we naar Los Angeles geweest en New York en daarna wilde ze net zo beroemd worden als Britney Spears. Op haar vijftiende is ze naar Amerika gegaan. Eerst highschool, daarna de New York Film Academy. Vervolgens heeft ze haar Bachelors Fine Art Film Direction behaald en schrijft nu scripts voor films die ze wil maken. Alle drie mijn kinderen hebben een eigen droom.”

Les 10: Je leert meer van omhoog kijken dan omlaag

“Je leert meer van mensen die dingen beter doen, maar je mag ook heel blij zijn met wat jezelf in je leven hebt bereikt. Daar kunnen anderen weer van profiteren, dat moet je ze ook gunnen. Dat betekent wel dat ze zich net zo moeten inzetten als jij, of ze moeten veel slimmer en intelligenter zijn. Dus ik geloof dat je adviseurs en medewerkers moet zoeken die op deelgebieden beter zijn dan jijzelf, zodat je van elkaar kunt blijven leren. Wel blijf ik altijd zelf verantwoordelijk. Het is zo makkelijk je adviseur de schuld te geven als iets mislukt. Ik luister graag naar iedereen, maar ik ben degene die beslist. Straks draag ik die eindverantwoordelijkheid over aan mijn zoons. Ik hoop dat ik ze mijn levens- en ondernemerslessen goed heb bijgebracht.”

Roland Kahn

Roland Kahn (Amsterdam, 1952) groeide op in Amsterdam-Zuid en komt uit een Joodse textielfamilie. Hij richtte CoolCat op, is eigenaar van America Today en MS Mode en is vastgoedhandelaar, alles onder de vlag Cool Investments. Ondernemen is iets wat Kahn zichzelf heeft aangeleerd. Een paar jaar geleden kreeg hij voor zijn werk van Nyenrode Business Universiteit de Lifetime Achievement Award. Hij geeft veel gastcolleges aan studenten van Nyenrode en de Universiteit van Amsterdam. Kahn sloot zich in januari aan bij het Forum voor Democratie van Thierry Baudet. Hij woont in Amsterdam en heeft drie volwassen kinderen.

Lees hier meer afleveringen van Levenslessen