De laatste week, voor leerlingen én school

HALLE-NIJMAN - Buiten hooien de boeren, binnen repeteren de oudste schoolkinderen de musical. De opvoering 'Tijd voor afscheid' heeft een dubbele betekenis in Halle-Nijman. Na 140 jaar verliest deze buurtschap in de gemeente Bronckhorst haar basisschool. Vijf van de 45 schoolkinderen gaan naar de brugklas. Ook de rest zwermt uit, de meesten naar buurdorp Halle. De kinderen zingen: 'Op de laatste schooldag / van het laatste jaar / kun je de uren tellen / dan is het klaar.'

De instroom bij de Christelijke Basisschool (CBS) Nijman wordt te klein, zegt onderwijskundig leider Jolanda ter Haar. Op haar schoot nestelt zich de allerlaatste nieuwe leerling, de 4-jarige Inge Eggink. "We hadden kunnen doorgaan", zegt Ter Haar. "We zitten nog boven de opheffingsnorm." De klassen - er zijn vier dubbele groepen - dreigden echter ongezond klein te worden. "Een, twee kinderen instroom is te weinig. Een groep zou dan voelen als een gezin."

De schoolsluiting raakt de buurtschap hard. Inwoners Grada Vels en Anita Veenink assisteren bij de musicalrepetitie. Na een periode van ongeloof, protest en woede leggen de inwoners zich neer bij de sluiting. Vels ziet kleinzoon Quint (groep 7) rondlopen, Veenink haar dochter Marieke (groep 6). Hun opa's zaten hier op school. Zijzelf ook. "Hier ontmoet je elkaar", zegt Veenink. "Dat valt nu weg."

Aan nare dingen wil even niemand denken. "We maken overal een feestje van", zegt Ter Haar. "We willen mooie herinneringen houden. Niet elk moment zeggen: dit was de laatste keer. Dan kun je nergens van genieten." De school hield een drukbezochte open dag waar de oudste ex-leerling, negentig jaar inmiddels, terugkeerde. De schoolkinderen kregen 'wendagen' op hun nieuwe school. Halle bouwt er zelfs twee klaslokalen bij.

CBS Nijman is niet de enige christelijke school die wordt gesloten door scholengroep GelderVeste (twintig scholen in Oost-Gelderland). Ook Halle-Heide, Veldhoek en Varssel stoppen. De levensduur rekken - waar ouders en leerkrachten in Halle-Nijman lang op hoopten - bleek zinloos. Er gaan ook kleine scholen door, zoals de oude dependance van CBS Nijman in de buurtschap IJzevoorde (gemeente Doetinchem). Met een nieuwe schoolformule en dichter bij de kinderrijke stad.

Het platteland trekt in de toekomst minder gezinnen. Veenink weigerde dat aanvankelijk te geloven. Overleefde de Nijmanschool niet altijd als kleine school? Juist nadat de sluiting definitief werd, streek er weer een gezin neer. Zie je wel? Dochter Marieke wil niet zeggen wat ze van de sluiting vindt. Ze keert zich demonstratief om. Haar moeder relativeert: "Ach, ook de school in Halle had het moeilijk." Quint Vels, die nu met drie anderen in groep 7 zit, lijkt de overstap naar groep 8 in Halle leuk: 26 speelkameraadjes.

Halle-Nijman blijft niet wrokkig, ook Veenink niet. Ze schreef de musical. Die moet een positieve herinnering achterlaten. De groepen 7 en 8 (negen kinderen) spelen dat de juffrouw alle kinderen een '1' geeft, zodat ze niet overgaan en op deze school moet blijven zitten. Vrijdag 19 juli, de allerlaatste schooldag, wordt de schoolvlag gestreken. Voorgoed. Ter Haar: "Wij zoeken voor de tissues nog sponsors."

Afscheid met ballonnen, fanfare en huilende kinderen
Kleine scholen zijn met emoties omringd, blijkt uit verslagen van hun laatste dagen. In het Friese dorpje De Veenhoop sloot basisschool Op 'e Feanhoop vorige week voorgoed de deuren. Tijdens het afscheid - met vlaggen, ballonnen en fanfare - stonden alle 16 leerlingen te huilen.

Het afscheid van basisschool Visvliet-Pieterzijl in het Noord-Hollandse dorp Visvliet op 4 juli was feestelijk: er was een circustent, een springkussen en patat voor iedereen. Maar daarvoor hadden de ouders een 'rouwproces' doorlopen, zo valt op te maken uit vergadernotu-len. Dat verliep van 'fel tegengas' via 'boosheid' naar 'lauwheid' over het verlies van hun geliefde school.

Hoeveel kleine scholen er dit jaar definitief sluiten, is pas na 1 augustus bekend. Dan weet de Dienst Uitvoering Onderwijs welke scholen helemaal van de kaart verdwijnen, en welke scholen opgaan in een fusieschool. Prognoses kan de dienst niet geven, wel een terugblik: in 2012 sloten veertien kleine scholen, in 2011 elf, in 2010 zes en in 2009 twintig.

In februari kwam de Onderwijsraad met het advies om het minimumaantal leerlingen te verhogen van 23 naar 100, omdat heel kleine scholen relatief veel geld kosten en de kwaliteit kan worden betwijfeld. Als staatssecretaris Dekker van onderwijs dit advies had gevolgd, zou 14 procent van alle basisscholen over vijf jaar opgeheven zijn. Maar dat deed Dekker niet: eind mei maakte hij bekend dat er geen nieuw minimumaantal leerlingen voor scholen komt. Maar scholen met minder dan 140 leerlingen krijgen vanaf 2016 géén extra geld meer; wel een bonus als ze fuseren of samenwerken.

Deze maatregel leidt dit jaar vermoedelijk nog niet tot extra sluitingen, zegt Bouwien Rutten van de Stichting Behoud Kleine Scholen. "Er staan er meer op de nominatie voor sluiting in september 2014. En veel andere leden voelen de dreiging."

undefined