De Kresty-gevangenis: een cellenblok vol Russische geschiedenis
Eén van de beroemdste gevangenissen van Rusland gaat dicht. Aleksander Solo kreeg een uniek inkijkje en fotografeerde gedurende een aantal maanden het leven in de Kresty-gevangenis.
Van de bekende revolutionair Leon Trotsky tot Sovjetdissidenten en Greenpeace-activisten: de Kresty-gevangenis in het centrum van Sint-Petersburg heeft ze allemaal gehuisvest. Maar na bijna 130 jaar is het gebouw onbewoonbaar verklaard en sluit het de deuren. Alle gedetineerden zijn inmiddels over geplaatst naar een aanmerkelijk comfortabelere vestiging, voorzien van een museum en concerthal, in een buitenwijk van Sint-Petersburg.
Om het einde van een tijdperk in de Russische geschiedenis vast te leggen, besloot de raad van toezicht van Kresty (letterlijk: kruizen) een fotograaf in te huren die gedurende een paar maanden het leven in de gevangenis nauwgezet volgde. Fotograaf Aleksander Solo (de naam is een pseudoniem) kreeg toegang tot zo'n beetje alle plekken: van gaarkeuken tot directeurskamer en van kapel tot slaapzaal.
Tekst gaat verder na onderstaande afbeelding.
Solo: "Het is bijzonder dat zo'n oud gebouw vol hangt met attributen uit deze tijd. Ik zag posters van mooie vrouwen uit de popcultuur en heel veel religieuze iconen en symbolen. Sommige Russen hangen hun cel vol met familiefoto's en door het hele gebouw prijken schilderijen die gemaakt zijn door kunstenaars die hier ooit gevangen zaten."
De Kresty-gevangenis werd in 1730 opgericht, maar kreeg 150 jaar later onder tsaar Aleksander III een flinke metamorfose. De gevangenis werd van alle gemakken voorzien. Het was één van de eerste gebouwen met centrale verwarming en stond destijds te boek als één van de modernste gevangenissen ter wereld. Maar de reputatie veranderde rap. Tijdens de revolutie in 1917 veroverden de bolsjewieken, geïnspireerd door de bestorming van de Bastille, het gebouw. Alle gevangenen werden bevrijd.
Na de revolutie werden de leden van het tsaren-regime opgesloten in Kresty, net als kunstenaars die volgens dictator Jozef Stalin een gevaar vormden voor de staat. Het gedicht 'Requiem' van Anna Achmatova waarin ze refereert aan Kresty - haar zoon zat daar enige tijd vast - heeft inmiddels een prominente plek gekregen in het gebouw.
Ook dichter en Nobelprijswinnaar Joseph Brodsky en schrijver Daniel Harms hebben tijd doorgebracht in Kresty. En een paar jaar geleden werden Greenpeace-activisten vastgezet in de Sint-Petersburgse gevangenis omdat ze een olieplatform van Rosneft bestormden.
Tekst gaat verder na onderstaande afbeelding.
Dat de gevangenis veel te veel mensen huisvest, was halverwege de jaren negentig al bekend. Op een zeker moment zaten er 12.500 gedetineerden, meer dan tien keer de capaciteit. In 2006 kondigde president Poetin al aan dat hij Kresty wilde verplaatsen, maar het nieuwe gebouw waar plek is voor vierduizend mensen, was pas vorige maand gereed.
"Soms zaten hier vier gevangenen samen in een cel van acht vierkante meter", zegt Konstantin Antsiferov die lid is van de raad van toezicht van Kresty. "Het bleek onmogelijk het oude gebouw aan te passen aan de moderne tijd, vandaar dat we besloten deze vestiging te sluiten. Maar niet zonder dat we de details van dit historische gebouw vast zouden leggen." Het waren met name die details die fotograaf Solo fascineerde. "Een gevangenis is een gekke plek waar privacy wordt afgepakt. Ik vroeg me af hoe zo'n proces in zijn werk gaat. Maar wat ik zag verraste me: gedetineerden weten ook in de gevangenis hun eigen persoonlijke ruimte te creëren."
Solo vertelt dat de gevangenen die over het algemeen niet veroordeeld zijn voor zware vergrijpen, vooral op zoek zijn naar structuur. "Ze helpen mee in de stookruimte, de bakker en de keuken. Dat werk is belangrijk voor hen, het geeft houvast."
De oude gevangenis is inmiddels aangemerkt als cultureel erfgoed en wordt om die reden niet afgebroken. Maar het is nog onbekend wat er gebeurt met het gebouw. Er zijn ideeën om er een luxe hotel in te huisvesten.
