De koning heeft wel vier vrouwelijke rolmodellen

Zou Willem-Alexander het wel kunnen, koning van Nederland zijn, na zoveel koninginnen? Een vraag die op dit moment volop gesteld wordt.

Doordat er gedurende drie generaties geen mannen werden geboren in het huis van Oranje, weet Nederland niet beter dan dat het staatshoofd een vrouw is. De vorst van Nederland is een man, stond weliswaar in 1815 in de eerste Grondwet van het Koninkrijk der Nederlanden - vrouwen werden minder geschikt geacht voor die rol. Pas bij een algeheel gebrek aan mannen kon de koning worden opgevolgd door zijn oudste dochter. Een wet die pas in 1983 veranderde in het eerstgeboorterecht.

Uit onderzoek is gebleken dat het niet eenvoudig is om als vrouw de rol te vervullen van leider, juist omdat we daar een stereotiep beeld van hebben. Een goede leider is masculien oftewel mannelijk: sterk, daadkrachtig en dominant. En dit beeld staat lijnrecht tegenover het ideaalbeeld van een goede vrouw, die moet vooral warm, invoelend en verzorgend zijn.

Vrouwen op leidinggevende posities hebben vaak last van de incongruentie tussen deze twee stereotypen: doen ze het goed als leider dan zijn het haaibaaien, terwijl het benadrukken van hun vrouwelijke kant leidt tot een scherp oordeel over hun gebrekkige leiderschapskwaliteiten.

De drie koninginnen Wilhelmina, Juliana, en Beatrix hebben dit dilemma tussen goede leider en goede vrouw opgelost door vooral in te zetten op één van de twee stereotypes.

Wilhelmina was de krachtdadige, onverschrokken en weinig vrouwelijke koningin. Juliana benadrukte haar rol als warme moeder des vaderlands. Beatrix koos vooral in het begin voor de wat zakelijke, resultaatgerichte leider, al heeft zij daar later wel vrouwelijke betrokkenheid aan toegevoegd, waarmee zij het beeld van de ideale masculiene vorst wat heeft opgerekt.

Na drie verschillende vrouwelijke rolmodellen, is het nu de beurt aan Willem-Alexander. Hij zou het eigenlijk makkelijker moeten hebben dan zijn voorgangsters, want als man voldoet hij van nature wèl aan het stereotiepe beeld van de ideale leider.

Maar het beeld van een ideale vorst is veranderd, juist dankzij die drie koninginnen. Dit is een bekend fenomeen: het beeld van de ideale leider verandert zodra mensen zelf een vrouwelijke leidinggevende hebben.

Willem-Alexander heeft met Máxima bovendien zijn vierde vrouwelijke rolmodel naast zich. Zij heeft de afgelopen jaren als geen ander laten zien dat de combinatie van vrouwelijke en mannelijke kwaliteiten een succesvolle is. Máxima is communicatief vaardig en betrokken, maar ook resultaatgericht, onder andere in haar rol als speciaal VN-functionaris en adviseur op het gebied van microkrediet. Ze is juist door die combinatie het populairst van allemaal.

Wat staat Willem-Alexander te doen? Het uitsluitend benadrukken van zijn masculiene kant zou vroeger wellicht voldoende zijn geweest. Een kroning in uniform was toen al voldoende om het beeld van een goede leider neer te zetten. Maar drie koninginnen verder en met een androgyne veelzijdige vrouw aan zijn zijde, zit er weinig anders op dan ook te proberen om de effectieve combinatie te vinden van hard en zacht.

De nieuwe koning moet als leider laten zien dat hij krachtdadig én invoelend is, competent én warm. Dat is voor een man niet gemakkelijk. Hij zal vooral gelegenheden moeten zoeken waarbij hij zijn warme, invoelende kant kan laten zien. Zo zou hij de sociale initiatieven die het Oranjefonds initieert actief kunnen opzoeken. En uiteraard ongewenst maar ook onvermijdelijk zullen zich tijdens het koningschap van Willem-Alexander nationale rampen voltrekken. Juist op dat soort momenten kan hij laten zien dat ook een koning over troost en empathie beschikt.

undefined