De kip en het ei van porno en relatieleed

Ook gingen er in mijn vriendenkring Playboys, Candy's en Chicks rond. In het tijdperk BC (before computers) moest je best wat moeite doen om toegang te krijgen tot seksueel expliciet materiaal.

Die drempels verdwenen met de komst van internet. Uit onderzoek blijkt dat 90 procent van de mannen en 50 procent van de vrouwen wel eens naar porno kijkt, waarbij porno wordt gedefinieerd als 'visueel of geschreven materiaal dat naaktheid en seksueel gedrag afbeeldt'. Het meeste gebruik vindt plaats via internet. Volgens Google Analytics bevat 35 procent van de zoektermen op Google het woord seks. Dagelijks worden er wereldwijd 70 miljoen steekwoorden ingetypt die met pornografie te maken hebben (Pakistan, Egypte, en India zijn grootgebruikers) en de helft van de werknemers in Amerika geeft aan op het werk wel eens naar porno te surfen.

De Canadese website Pornhub verzamelt gegevens over het wereldwijd gebruik van hun site. Pikant detail is dat er tijdens de wedstrijden van nationale voetbalteams in die landen nauwelijks naar porno gesurfd wordt en na een overwinning neemt het pornogebruik juist sterk toe.

Vooral mannen worden beïnvloed

Maar wat zijn de consequenties voor relaties? Amerikaans onderzoek uit 2004 komt met alarmerende cijfers. Bij maar liefst 56 procent van de echtscheidingen werd als reden genoemd dat een van de partners een obsessieve interesse had in pornografische websites. Volgens onderzoeker Zillman leidt pornografie ertoe dat partners elkaar minder aantrekkelijk vinden en elkaar minder vertrouwen.

In een experiment lieten Amerikaanse onderzoekers getrouwde stellen naar erotische plaatjes kijken, en vervolgens moesten ze hun partner beoordelen. Mannen die naar Playboy centerfolds hadden gekeken, gaven aan minder verliefd te zijn op hun vrouw. Er werd geen soortgelijk effect gevonden als hun vrouwen naar mannelijk naakt hadden gekeken.

Onderzoek van de Vrije Universiteit onder jonge Nederlandse stellen bevestigt dit patroon. Het lijkt er dus op dat pornografie normaal seksueel functioneren onder met name mannen beïnvloedt. Daar is zelfs een wetenschappelijke naam voor bedacht: Sexual Attention Deficit Disorder (SADD). Mannen die aan SADD lijden, zijn zo gewend aan visuele stimulatie dat ze niet in staat zijn om bij echte seks zich op hun vrouw te richten.

Oorzaak en gevolg

Toch zijn er wel wat vraagtekens te zetten bij onderzoek naar de effecten van pornogebruik op relaties. Een recent artikel in Current Opinion in Psychology van psycholoog Lorne Campbell veegt de vloer aan met de kwaliteit van veel studies. Zo gaan de meeste onderzoeken over pornogebruik bij mannen, terwijl er weinig onderzocht is hoe vrouwen porno (porna) beleven. Ook wordt in onderzoek zelden onderscheid gemaakt of de partners alleen of samen naar porno kijken. Een experiment waarbij koppels gezamenlijk naar erotische films keken vond juist dat het stel seksueel actiever werd, en er waren geen negatieve effecten op de beoordeling van elkaar of op de kwaliteit van de relatie. Ten slotte wordt er in de meeste onderzoeken niet gekeken naar de effecten op de lange termijn.

Als er een samenhang wordt gevonden tussen pornogebruik en ontevredenheid in je relatie, wat is dan de oorzaak en wat is het gevolg? Misschien is het leed allang geschied en trekken partners zich uit teleurstelling terug in de virtuele sekswereld.

Mag ik nog een alternatieve hypothese opwerpen? Welllicht blijven dankzij internetporno partners juist wel langer bij elkaar in plaats van dat ze het 'buiten de deur' gaan zoeken. Meer onderzoek lijkt dus nodig. Op de uitkomsten hoeven we echter niet te wachten. De populaire seksuologe Goedele Liekens hielp in haar televisieprogramma 'Sex Academy' al koppels hun seksleven te verbeteren. Er is in de wetenschap nog voldoende grond voor een opvolger.

Mark van Vugt is hoogleraar evolutionaire psychologie aan de Vrije Universiteit en verbonden aan de Universiteit van Oxford.