De grootste olievoorraad van de wereld, maar de benzine is op in Venezuela

Het zwaarst getroffen is Maracaibo, nota bene het centrum van de Venezolaanse olieproductie. “Er waren de afgelopen jaren wel vaker problemen. Eén, twee uur in de rij was normaal. Maar dit is nieuw”, zegt de 52-jarige Lilian Álvarez. Ze start haar motor om weer een paar meter op te schuiven. Acht uur al staat ze in de brandende hitte van de havenstad. Verderop zitten mannen in de berm te drinken. Een half etmaal in de rij leidt tot nieuwe vriendschappen, maar er circuleren ook filmpjes van knokpartijen.

Zelfs experts kunnen nauwelijks bevatten hoe een olieland als Venezuela zo diep heeft kunnen zakken. “Wij exporteerden altijd benzine”, zegt econoom José Toro Hardy, voormalig commissaris bij staatsoliebedrijf PDVSA. “Maar onze raffinaderijen zijn kapotgemaakt en verwaarloosd. Twintig jaar geleden produceerde Venezuela dagelijks 1,3 miljoen vaten benzine, nu nog 100.000.”

Corruptie en incompetentie

Volgens de econoom begon de ­ellende al in 2002, toen president Hugo Chávez 20.000 werknemers van de oliemaatschappij ontsloeg, onder wie alle professionals. “Wat volgde was vernieling, corruptie en incompetentie. Het ergste is dat de regering zegt dat er niets aan de hand is.”

Rond de tankstations heerst chaos. Militairen en politieagenten reguleren de toegang maar laten aan alle kanten mensen voorgaan. “Schandalig”, klaagt de 63-jarige Miguel Ángel Jaimes. Hij wacht tegenover een benzinepomp in Maracaibo tot de agent hem een seintje geeft. Jaimes heeft voorrang omdat hij arts is, maar vijf andere auto’s die bij hem staan zijn geen artsen, zegt hij.

Hyperinflatie

“Het zijn sjoemelaars. Ze hebben de politie betaald en krijgen voorrang voor tien dollar”, een Venezolaans maandloon. “Ze verkopen het door voor twee, drie dollar per liter.” Elders in de stad zwaaien kinderen langs de weg met lege flessen, ten teken van illegale verkoop. Als Jaimes eindelijk mag tanken steekt hij de bediende een paar biljetten van 500 bolívar toe. Hyperinflatie heeft de biljetten nagenoeg waardeloos gemaakt, maar het is altijd nog duizenden keren meer dan de kosten van de benzine.

De brandstof is in Venezuela nagenoeg gratis, wat heeft geleid tot grootschalige smokkel van de toch al schaarse benzine naar buurland Colombia, een goede honderd kilometer oostwaarts. Volgens schattingen verdwijnt dagelijks een hoeveelheid van zeker honderd tankwagens de grens over.

Sancties

Recente Amerikaanse sancties maken de situatie er niet beter op. De VS, decennialang Venezuela’s belangrijkste oliekoper, blokkeren sinds januari alle handel met Venezuela. “Toen de olieprijs hoog was, waren de gevolgen van de destructie niet zo te merken. Als er benzine­tekort was, kochten we het gewoon van de Amerikanen”, zegt Toro Hardy. “Die optie is er niet meer.”

In hoofdstad Caracas is de schaarste vooralsnog minder extreem dan in Maracaibo. Uit angst voor onrust krijgt de stad voorrang bij de aanvoer van brandstof. Maar de afgelopen dagen moesten ook hier veel pompen sluiten, wat meteen leidde tot protesten. “Gisteren waren we zelf ook dicht”, zegt een bediende in de wijk Chacao. Ze is non-stop bezig twee klanten tegelijk te helpen. “We hadden geluk dat er vandaag een tankwagen kwam. Het is elke dag weer afwachten.”

“Als de regering een schip vol benzine kan regelen, dan is de nood even gelenigd”, zegt Toro Hardy. “Maar de crisis is alleen op te lossen door onze eigen productie te verhogen. De reserves zijn er, de raffinaderijen ook. Om onze productie van twintig jaar geleden terug te krijgen is een investering nodig van 260 miljard dollar, verspreid over acht jaar. Zo’n bedrag kan de Venezolaanse staat nu onmogelijk opbrengen.”

Gratis benzine

Een van de meest bizarre dimensies van de benzinecrisis is de prijs. Het olieland beschouwt goedkope benzine als een verworvenheid. Uit angst voor onrust heeft de regering de toch al lage prijs nooit durven verhogen, wat in combinatie met hyperinflatie de facto heeft geleid tot gratis benzine. Dagblad El Nacional becijferde vorige week dat een kleine 100 miljoen liter, dus zo’n 2000 tankwagens evenveel kost als een ei, namelijk 1000 bolivar, omgerekend ongeveer 15 eurocent. Het failliete land is daaraan jaarlijks miljarden dollars kwijt.

Lees ook:

Het bastion van de revolutie blijft Maduro steunen

De Venezolaanse autocraat Nicolás Maduro ligt onder vuur. De Venezolanen gaan al maanden de straat op om zijn vertrek te eisen. Toch kan hij nog rekenen op de steun van naar schatting een vijfde deel van de bevolking. Een van hen is buurtleider Yoel Capriles.