’De Fransen wonnen, maar de Duitsers staan op de kaft’
Voor het omslag van een roman over een Franse soldaat koos uitgever Cosse drie Duitse Hitlerjongens.
Gabriel Chevallier beschreef zijn ervaringen als jonge Franse soldaat tijdens de Eerste Wereldoorlog in ’La Peur’. De roman uit 1930 werd dit najaar herontdekt en in het Nederlands vertaald. Op het omslag van ’Heldenangst’ poseren drie piepjonge knaapjes uit de Hitlerjugend.
Vriend en vijand verhaspeld, oorlog verwisseld. Kan dat zomaar? Volgens Cossee, de uitgeverij van het boek wel: „Het maakt niet uit wat voor jongens het zijn”, aldus een woordvoerster.
Schrijver Chevallier maakte als twintiger de vuilheid en wreedheid van de Eerste Wereldoorlog van dichtbij mee. In 1915 raakte hij gewond, maar hij keerde na zijn genezing terug naar het front. Na de oorlog schreef hij zijn ervaringen op. ’La Peur’ is een verhaal over de invloed die de gruwelijkheden hebben op de dappere, nog jonge soldaat. Na publicatie in 1930 werd het boek bekritiseerd, omdat het te negatief zou zijn over de gewonnen oorlog. Maar na de Tweede Wereldoorlog raakte Chevalliers verhaal in de vergetelheid. Hij schreef nog veel andere boeken en stierf in 1969.
Dit najaar is zijn eerste boek uitgegeven door Cossee. Op het omslag van de nieuwe uitgave staat een foto van drie jonge jongens in uniform, de blik in de ogen deels dapper en deels angstig voor de strijd in de loopgraven. Maar de foto werd gemaakt in 1944 en de drie jongens waren geen Franse soldaten ten tijde van de Eerste Wereldoorlog, maar Duitse jongeren van de Hitlerjugend tijdens de Tweede Wereldoorlog.
De uitgeverij koos bewust voor deze foto. „Die brengt het verhaal van het boek goed tot uitdrukking”, aldus de woordvoerster. Voor het omslag zijn de herkenningspunten van de Duitse uniformen onherkenbaar gemaakt. Volgens de uitgeverij maakt het niet uit wie de drie jongens precies zijn. „Het gaat over oorlog in het algemeen en dat jonge mannen elke keer maar weer naar een oorlog moeten.”
Het Nederlands instituut voor Oorlogsdocumentatie (Niod) reageert verbaasd. „Dit is fout en heel dom van de uitgeverij”, aldus David Barnouw. Dat de uitgeverij de Duitse emblemen van de uniformen verwijderde, noemt hij ’een merkwaardig gebruik van photoshop’.
Volgens de woordvoerder pleegt Cossee een beetje geschiedvervalsing. „Het is ironie van de geschiedenis. De Fransen wonnen de Eerste Wereldoorlog en nu staan er Duitse soldaten op de kaft.” Het Niod onderneemt geen actie. „Daar is dit vergrijp te klein voor. Maar we keuren dit absoluut af.” ’La Peur’ wordt ook in Engeland en Duitsland uitgebracht. In beide landen zal dezelfde foto op de voorkant prijken.
