De erfenis van een megalomane voorzitter

Veel tijd was hen niet gegund. Op de avond dat FC Twente een plek in de bekerfinale in rook zag opgaan, vorige week dinsdag, waren de beleidsbepalers achter de schermen nog druk in de weer om het ambitieuze plan van aanpak dat in mei 2014 op de burelen van de KNVB was gedeponeerd, drastisch bij te stellen. Het aangepaste plan ligt nu bij voetbalbond KNVB, die voor het einde van de maand duidelijk moet maken of het goed genoeg is.

Het gaat pijn doen. Maar de club kan niet anders, nu duidelijk is geworden dat het de afgelopen seizoenen ver boven haar stand heeft geleefd. Ter voorkoming van een faillissement en/of licentieverlies (de club kreeg al zes punten in mindering) moet FC Twente drastisch snijden in eigen vlees.

Op korte termijn dient er acht miljoen bezuinigd te worden, een hele reeks aan maatregelen zijn reeds aangekondigd. Zo speelt het elftal van Jong Twente komend seizoen niet meer in de eerste divisie, wordt de vrouwentak ondergebracht in een zelfstandige stichting en wordt er verder stevig gekort op posten als scouting, medische staf en Twente-tv. Achttien medewerkers - geen spelers - ontvingen een ontslagbrief, ook gaat het mes in de peperdure A-selectie. Dure jongens als Luc Castaignos en Andreas Bjelland zullen nadrukkelijk in de etalage worden gezet.

undefined

Gegoochel met cijfers

Als we algemeen directeur Gerald van den Belt mogen geloven is dit nog maar het begin van een omvangrijke saneringsoperatie die van FC Twente weer een gezonde club moet maken. De begroting zakt van 41 naar 36 miljoen euro, de enorme schuld van zo'n zestig miljoen euro moet stelselmatig omlaag worden gebracht naar een aanvaardbaar niveau. Gegoochel met cijfers, de favoriete hobby van Joop Munsterman, behoort tot het verleden.

Voor menigeen is de oud-voorzitter en -directeur de kwade genius, de man die het allemaal zo ver heeft laten komen. Twee leden van de Raad van Commissarissen hadden geen goed woord over voor de handelswijze van Munsterman die ze verregaand solistisch gedrag verweten. In de regionale krant Tubantia veegden ze de vloer aan met hun oude voorman. "Ik ben ontzettend teleurgesteld in hem", verpakte commissaris Hennie ten Hag zijn kritiek in iets nettere bewoordingen dan collega Joop de Winter die misleiding een te lichte omschrijving vond van hetgeen Munsterman hem en zijn collega's was aangedaan. "We zijn door hem zwaar besodemieterd," fulmineerde De Winter. Munsterman zelf hult zich al weken in stilzwijgen.

Met name het supercontract dat mondeling zou zijn afgesloten met hoofdtrainer Alfred Schreuder, culminerend in een jaarsalaris van 800.000 euro in 2019, was de twee leden van de huidige RvC een doorn in het oog, vooral ook omdat Munsterman enkel zijn vertrouwenspersoon Aldo van der Laan erover had ingelicht. En zo vielen er de afgelopen periode veel meer lijken uit de kast, het beeld versterkend dat FC Twente onder Joop Munsterman verworden was tot een eenmanszaak.

undefined

'The Boss'

'Working on a Dream' was het lijflied van Johan Valentijn Munsterman (1951). Veelvuldig liet hij de song door stadion de Grolsch Veste knallen. Dat de bijnaam van vertolker Bruce Springsteen 'The Boss' luidt, was mooi meegenomen. Want De Baas, dat was Joop Munsterman ook. En zijn droom was van FC Twente een club te maken die structureel onderdeel zou worden van de vaderlandse top.

Eind 2003 behoedde hij FC Twente voor een faillissement door samen met Johan Plageman, in de jaren zestig de eerste voetballende doctorandus in het betaalde voetbal, een fikse reorganisatie door te voeren. Munsterman ging verder als voorzitter, Plageman werd technisch directeur en Jan van Halst verruilde zijn trainingspak voor een maatpak in zijn rol als commercieel directeur.

Het is nu, ruim tien jaar na dato, amper voor te stellen, maar niet te veel op de voorgrond treden, was het uitgangspunt van de nieuwe preses. Dat ging hem niet al te best af. Munsterman groeide uit tot het boegbeeld van de club. Met het jaar kreeg hij er meer lol in, ook al vanwege de kruisbestuiving met de media. Die twee partijen wisten elkaar feilloos te vinden. Nooit was hij te beroerd om tekst en uitleg te verschaffen, weliswaar verpakt in wollig taalgebruik, maar niemand die tevergeefs een beroep op hem deed. Soms nam-ie zijn rode Twente-gitaar dan ook nog mee, een cadeautje van rockmuzikant Adje Vandenberg. En zijn goede contacten met de media betaalden zich uit, kritische noten werden er amper geslaakt aan zijn adres. En als die toch vielen, kregen de betreffende journalisten binnen no-time de voorzitter zelf aan de lijn. Niets ontging de man die naar buiten toe de aaibare voorzitter speelde, maar intern er een iets andere methode op nahield.

undefined

Stroopsmerende vazallen

Dat kunnen de running-mates van het eerste uur beamen. In 2006 gooide technisch directeur Johan Plageman het bijltje erbij neer omdat hij zich niet kon vinden in de werkwijze van Munsterman die hij dictatoriale trekjes verweet. In 2011 verdween het mes van Munsterman in de rug van Van Halst, de commercieel directeur die door zijn tv-optredens als analyticus populairder dreigde te worden dan de grote roerganger himself. Dat kon natuurlijk niet de bedoeling zijn, waarna het zwartmaken van Van Halst een aanvang nam.

Langzaam begon Munsterman zich te scharen in een rijtje voorzitters waartoe ook Karel Aalbers (Vitesse) en Dirk Scheringa (AZ) behoorden. Megalomane alleenheersers, verslaafd aan macht en aanzien, die zich omringen door stroopsmerende vazallen. Munsterman ging voorop in de polonaise, kompaan Aldo van der Laan, de huidige voorzitter, sloot snel aan. Een Siamese tweeling werd het duo genoemd, waar de een ging, was de ander nooit ver weg. Het gerucht ging zelfs dat het duo van plan was om FC Twente te kopen, maar de beperkte financiële middelen van Munsterman lieten dit niet toe. Dat van zijn partner in crime wel. Het vermogen van Van der Laan, door Quote omschreven als slachtbaron, werd begin 2015 door hetzelfde blad geschat op 155 miljoen euro. Geregeld schiet Van der Laan te hulp als de eigen Twente-gelden niet toereikend zijn.

undefined

Carte blanche

Hoe gek het ook klinkt: de titel in 2010 was het begin van het einde. Munsterman had geproefd van het succes en dat smaakte naar meer. De voorzitter wilde Twente de vierde macht van voetballend Nederland maken, in één adem genoemd worden met Ajax, PSV en Feyenoord, de traditionele top drie. Het stadion werd keer op keer uitgebreid, zowel publiek als sponsors liepen warm voor de club, voor Munsterman het sein om de geldpersen in werking te zetten. Spelers- en trainerssalarissen gingen torenhoog de lucht in, transfersommen van miljoenen vormden geen belemmering meer. Zo kon het gebeuren dat voor een doorsnee voetballer als Luc Castaignos zes miljoen euro werd overgemaakt aan Internazionale en dat hij in Enschede opeens een wereldsalaris voorgeschoteld kreeg van meer dan een miljoen, terwijl de spits niet kon bogen op een rijk verleden aan doelpunten.

Ook trainers van naam en faam pikten mee uit de rijk gevulde Munsterman-ruif. Michel Preud'homme en Steve McClaren waren grote namen uit het buitenland die op identieke manier beloond werden. De Brit maakte FC Twente in 2010 kampioen, zijn rentree anderhalf jaar later liep uit op een faliekante mislukking. De afkoopsom van twee miljoen euro maakte het afscheid in 2013 echter een stuk draaglijker, voorganger Co Adriaanse moest het met een miljoentje minder doen.

Er kon zo met geld worden gesmeten omdat een strikte controle van binnenuit ontbrak. Joop Munsterman was naast RvC-voorzitter namelijk ook statutair directeur. Met andere woorden: het beleid van directeur Munsterman moest gecontroleerd worden door RvC-voorzitter Munsterman, veel witter slaat een carte blanche niet uit. In feite kwam er nog een derde pet bij toen Munsterman zich, samen met zeven andere investeerders, voor 400.000 euro inkocht bij een groep die de beschikking kreeg over de transferrechten van de Chileense middenvelder Felipe Gutierrez.

Door dit soort dubieuze transacties begon het beeld langzaam te kantelen. Munsterman was niet meer de man die de landstitel naar Twente bracht, maar de sjoemelaar waaraan steeds meer kwalijk riekende zaakjes gingen kleven. Zelf probeerde Munsterman in zijn rol als creatief boekhouder de dieprode cijfers altijd een zwart tintje mee te geven. In beeldende metaforen legde hij dan uit dat de schuld eigenlijk geen schuld was, maar meer een hypotheek zoals miljoenen Nederlanders die hebben.

undefined

Afscheid

Zijn ontmaskering als luchtkastelenbouwer kwam echter steeds dichterbij. Working on a Dream zat er niet meer in, The Boss werd langzaam ingeruild voor Einstürzende Neubauten, instortende nieuwbouw, helaas ook letterlijk in 2011 toen het dak van de gerenoveerde Grolsch Veste naar beneden kwam en aan een arbeider het leven kostte.

In zijn Nieuwjaarsspeech van januari 2015 kondigde hij zijn afscheid aan als voorzitter, maar dat gebeurde in een vrij opgetogen sfeer waarin de scheidend preses nog eens zijn zegeningen telde. Alles leek in gereedheid te worden gebracht voor een afscheid door de voordeur, maar de tijd en de ontwikkelingen haalden hem in. Munsterman nam in zijn zucht naar eeuwige roem onverantwoorde risico's, daarbij niet gehinderd door een RvC die meer als een RvE (Raad van Elf) functioneerde, mee als het ging in de polonaise.

Het laatste beeld dat we van Munsterman hebben, zal gaan beklijven. Op de tribune half maart tijdens FC Twente-PEC Zwolle met een bordje in de handen waarop 'FC Twente blijft van ons!' stond gekalkt. Je moet het als voormalig alleenheerser die de club tot aan de rand van de afgrond bracht maar durven.

undefined