De druk op de staatssecretaris van asielzaken is te groot, vindt de eigen VVD
Als een vreemdeling volgens de regels niet in aanmerking komt voor een verblijfsvergunning, mag de minister deze alsnog verlenen. De VVD wil deze discretionaire bevoegdheid afschaffen, maar dit pleidooi vindt geen gehoor in de Tweede Kamer.
Gerd Leers, minister van vreemdelingenzaken in het eerste kabinet-Rutte, zei in 2012 in deze krant: “Neem van mij aan: gebruikmaken van je discretionaire bevoegdheid of niet, is het moeilijkste wat ik heb meegemaakt.”
De CDA’er nam de dossiers met ‘schrijnende gevallen’ in een rode map mee naar huis. Daar begon de worsteling. Verdiende dit asielgezin alsnog een verblijfsvergunning, ondanks dat de rechter anders heeft besloten? Oftewel: moest hij zijn hart laten spreken?
Alle collega’s van Leers kennen de situatie. Het is meer dan ingewikkeld, liet Klaas Dijkhoff (staatssecretaris van asielzaken tussen 2015 en 2017) destijds weten in het AD. Ook hij kreeg moeilijke dossiers mee naar huis, met de vraag of in bepaalde gevallen genade voor recht moest gaan.
Dijkhoff: “Als ik geen discretionair besluit neem, wordt dat onmenselijk gevonden. Doe ik het wel, dan is het eerlijk. Maar het is per definitie níet eerlijk. De meesten zijn wel teruggegaan en hebben zich netjes aan de regels van onze overheid gehouden. Degene die mij een brief schrijft, heeft toch jarenlang tegen de samenleving gezegd: ik negeer jullie regels (...) Het voelt voor mij nooit als iets eerlijks, om die bevoegdheid te gebruiken.”
Enorme belasting
VVD-Kamerlid Malik Azmani wil van de discretionaire bevoegdheid af. Hij vindt dat de druk op Mark Harbers, partijgenoot en huidig staatssecretaris van asielzaken, groot is. Te groot. Azmani: “Het is een enorme belasting voor bewindslieden.”
Waar dat toe kan leiden, bleek enkele maanden geleden, toen de uitgeprocedeerde Armeense kinderen Lili en Howick dreigden te worden uitgezet. Hun lot lag in handen van Harbers. Het tweetal werd onderwerp van een fel politiek en maatschappelijk debat en mocht uiteindelijk in Nederland blijven van de staatssecretaris. Op enig moment moest Harbers onderduiken vanwege bedreigingen.
Azmani wil zijn pleidooi niet ophangen aan de kwestie-Lili en Howick. Hij vindt per definitie dat het niet aan de politiek is om nog een finaal oordeel te vellen over individuele asielzoekers, nadat de rechter heeft gesproken. Het ongemak is, vindt Azmani, “dat iedereen iets vindt van een bepaalde zaak. Uiteindelijk moet de staatssecretaris daar een besluit over nemen, maar mag hij het niet uitleggen.” De worsteling van Harbers vindt achter de schermen plaats – en daar hoort deze te blijven.
Specialisten
De VVD stelt als alternatief voor dat in schrijnende gevallen de Immigratie- en Naturalisatiedienst iemand alsnog een vergunning verleent. “Daar zitten de specialisten”, zegt Azmani. Bovendien leidt de discretionaire bevoegdheid volgens hem tot willekeur. Iemand kan in de map van de staatssecretaris terechtkomen na een brief van een bezorgde burgemeester. Azmani: “Maar wat als niemand voor een asielzoeker in de bres springt? Wat als een school niet in actie komt?”
De VVD zal het voorstel vanavond toelichten, tijdens een Kamerdebat over de justitiebegroting. Op applaus hoeft Azmani niet te rekenen, ook niet binnen de eigen coalitie. D66 laat bij monde van Kamerlid Maarten Groothuizen weten: “Zolang verruiming van het kinderpardon niet serieus op tafel ligt, is afschaffen van de discretionaire bevoegdheid geen optie.” De ChristenUnie sluit zich daar bij aan. Ook het CDA verwerpt het VVD-plan. Volgens Kamerlid Madeleine van Toorenburg is deze bevoegdheid iets ‘dat wij moeten koesteren in Nederland en niet moeten bezoedelen met partijpolitiek’. Ze doet daarbij wel een oproep aan politici om zich in het openbaar niet te bemoeien met individuele asielkwesties. “Want als wij dat wel gaan doen, dan halen wij de bijzondere bevoegdheid van de bewindspersoon onderuit.”
Op Radio 1 zei Leers vandaag iets soortgelijks. Het probleem is de politiek, vindt hij, niet het instrument van de discretionaire bevoegdheid. Leers verwerpt het voorstel van Azmani: “In elk systeem komen mensen tussen de wielen”. En dan moet een bewindspersoon op het allerlaatste moment kunnen ingrijpen.
Lees ook:
VVD wil de grenzen sluiten (2015)
VVD-Kamerlid Azmani kwam eerder met het voorstel om de Europese grenzen te sluiten voor vluchtelingen.
