De dans om het grote geld

Een zaal vol mannen, dat maak je bij een toneelstuk niet vaak mee. Tenzij het over voetbal gaat natuurlijk. Dat cliché blijkt te kloppen in Oss, waar een zaal met vaders en zonen, buurmannen en vrienden - en een enkele man met zijn vrouw - is komen kijken naar de try-out van de voorstelling 'Fifa Blatter'. Toch is er geen bal te zien; onderwerp is de opkomst en ondergang van voetbalkeizer Sepp Blatter, de corrupte president van de wereldvoetbalbond. En dat boeit de mannen van begin tot eind.

Ook de schrijver en regisseur van het stuk, Tom de Ket, hield vroeger veel van voetbal. Maar zijn plezier erin is volledig vergald door de geur van commercie en corruptie die nu rond de sport hangt. "Spelers zijn alleen nog wandelende reclamezuilen", vindt hij. "Het is net als met worst: als je weet hoe het wordt gemaakt, word je er misselijk van."

Des te meer interesseert hem de dans om het grote geld, die van de Fifa een 'idiote, groteske organisatie' heeft gemaakt, en hoe zo'n onooglijk mannetje als Blatter iedereen kon manipuleren. "Terwijl de Fifa in wezen niets anders is dan een organisatie die eens in de vier jaar een voetbaltoernooi organiseert."

Maar in de veertig jaar dat Blatter en zijn voorganger João Havelange de touwtjes in handen hadden, werd dat voetbaltoernooi gebruikt om groot geld binnen te slepen. Reclame-inkomsten, uitzendrechten, sponsoring: het nam extreme proporties aan. En zo was er geld genoeg om de bobo's absurde inkomens te verschaffen en verkiezingen te kopen. Met als bizar eindresultaat dat het WK voetbal van 2022 in het bloedhete Qatar gehouden wordt. Inmiddels is Blatter geschorst, omdat hij 2 miljoen Zwitserse franken had 'gedoneerd' aan Michel Platini, de vicepresident van de Fifa en voorzitter van de Europese voetbalbond Uefa. Blatter zit thuis in het Zwitserse Visp. Wachtend op de volgende aanklacht. Want zowel de Zwitserse als de Amerikaanse overheid doen onderzoek naar zijn financiële wangedrag bij de Fifa.

Verslaafd

Grote woorden gebruikt De Ket als hij vlak voor de voorstelling in de foyer van de schouwburg aan het vertellen slaat over de aanleiding voor zijn voorstelling. Maar hij praat zo opgewekt over de wandaden van Blatter dat hij er bijna lol in lijkt te hebben. Dat komt door zijn fascinatie voor de extreme hoogte die de man bereikte. "Hoe kon Blatter, iemand zonder bijzondere vaardigheden, zo ver komen? En wat betekent het dat hij na veertig jaar de baas te zijn geweest zich op zijn 79ste voor de vijfde keer wilde laten kiezen tot president? Hij was gewoon verslaafd aan macht."

En macht moet aan de orde komen in het theater, vindt De Ket, die samen met George van Houts als De Verleiders eerder misstanden in de bankensector, het vastgoed, Ahold en de zorg op het toneel aan de orde stelde. "We moeten de macht controleren door te ridiculiseren. Dat is de aloude narfunctie van het theater. We hoeven het nu niet meer zoals Shakespeare te hebben over het koningshuis, zelfs niet over de Tweede Kamer, want de macht ligt nu bij internationale organisaties en grote bedrijven en de Fifa. Die zijn volstrekt oncontroleerbaar."

Op het podium staat Blatter - een rol van Paul R. Kooij - centraal. Hij heet de zaal op charmante wijze welkom. Een glimlach is immers gratis, zegt hij, en iedereen wil respect hebben.

De Ket denkt dat dit het geheim van Blatter was. "Ik heb met een aantal mensen gepraat die hem kennen, onder andere Michael van Praag. Ze zeggen allemaal: hij is charmant, hij pakt je in. Hoe hij dat doet? Hij weet wie je bent. Hij kent je verjaardag, de naam van je vrouw, wat je zoon studeert. Hij gaf niet alleen geld, maar ook aandacht, respect. Daarom is hij zo geliefd in Afrika. Hij behandelde staatshoofden en officials daar eindelijk serieus."

Klinkt hier toch een beetje bewondering door?

"Volstrekt niet. Wat deze man heeft gedaan is abject. Hij leefde in een amoreel universum. Natuurlijk weet hij wat goed en slecht is. In zijn privéleven zal hij zich daar vast aan houden. Maar net als bankiers zullen de Fifa-topmannen hun gedrag in hun amorele universum voortdurend goed praten: iedereen doet het, zo gaat het nu eenmaal, als ik het niet doe, doet een ander het wel."

Over al die smerige streken gaat de voorstelling. Blatter is vorig jaar vijf dagen onvindbaar geweest. Hij leek van de aardbodem verdwenen. Daarna besloot hij plotseling af te treden. Over die vijf dagen wil hij niets zeggen, hij neemt het geheim mee in zijn graf, verklaarde hij. Maar 'ik verkeerde tussen engelen en duivels'. De Ket: "Toen ik dat hoorde wist ik dat dat mijn theatrale vorm zou worden. Wat is er die vijf dagen gebeurd? Heeft zijn geweten gesproken? Ik confronteer hem in die dagen met zijn wandaden en slachtoffers."

En daar komt de emir van Qatar het podium op, met Bin Hamman, de rijke aannemer die het voetbaltoernooi naar Qatar bracht en uiteindelijk door Blatter werd geslachtofferd. En daar is de klokkenluidster die de omkoping rond het toernooi in Qatar naar buiten wilde brengen: ook kapotgemaakt door Blatter.

Platini komt langs, in voetbalbroek. Maar ook Chuck Blazer, de Amerikaanse Fifa-bestuurder die vanwege corruptie door de Fifa werd geschorst, maar wel achttien maanden afluisterde voor de FBI. En na al die vuile streken blijkt ook zijn eigen dochter een slachtoffer. Blatter verliet haar moeder toen zij pas twee jaar was. Later trouwde hij twee maal met een van haar beste vriendinnen.

Hoe raakt zo'n man zo diep gezonken?

De Ket: "Ik vermoed dat het voortkomt uit een diep minderwaardigheidscomplex. Hij was een mannetje dat er nooit echt bijhoorde, een matige voetballer bovendien. Er zit een wond die niet kan helen, waardoor hij steeds aandacht nodig heeft. Daarom gaat hij op zijn 79ste nog een keer op voor het presidentschap. Ik begrijp die pijn. Ik begrijp dat hij steeds meer aandacht nodig heeft en dat die innerlijke leegte nooit te vullen is. Al was het maar omdat hij de waardering en aandacht in zijn leven altijd gekocht heeft. Hij heeft al zijn verkiezingen gekocht! Dat doet wat met je, hoor."

'Fifa Blatter, de val van de voetbalkeizer' gaat maandag in première in Schouwburg Het Park in Hoorn. Daarna volgt een tournee tot en met 30 april. Informatie: www.jankedekkerproducties.nl

Tom de Ket. 'Wat Sepp Blatter heeft gedaan is abject. Hij leefde in een amoreel universum.' FOTO PATRICK POST

undefined