De Catalanen steunden de nieuwe regering, maar krijgen weinig terug

Progressief Spanje kan zijn vingers aflikken bij de kersverse linkse regering die gisteren aantrad onder leiding van premier Pedro Sánchez. Nog nooit had het land een ministersploeg met zoveel vrouwen, die bovendien sleutelposities bekleden. Om de koers kracht bij te zetten zijn er posten voor 'gelijkheid' en 'ecologische transitie' gecreëerd.

Als kers op de taart is astronaut Pedro Duque gestrikt als wetenschapsminister. Elf vrouwelijke en zes mannelijke ministers moeten nu onder Sánchez na zeven jaar conservatief bestuur een linkse wind door Spanje laten waaien. Vorige week vrijdag was de conservatieve premier Mariano Rajoy nog in functie. Maar de behendige Sánchez wist hem diezelfde dag naar huis te sturen. De motie van wantrouwen die de sociaal-democraat tegen Rajoy had ingediend vanwege een corruptieschandaal, haalde het dankzij steun van activistisch links en Baskische en Catalaanse nationalisten. De Spaanse politiek staat daardoor nu op z'n kop. Met deze in het oog springende ministersploeg wil Sánchez opnieuw een slag slaan.

Catalonië

Belangrijke vraag is of de nieuwe premier, anders dan zijn voorganger, wél beweging weet te krijgen in de patstelling in het Spaans-Catalaanse conflict. Al maanden is de onmin tussen Catalonië en de landsregering groot, sinds de vorige separatistische regioregering afgelopen najaar een verboden onafhankelijkheidsreferendum organiseerde.

Sánchez heeft al een eerste signaal afgegeven door de Catalaan Josep Borrell te benoemen tot minister van buitenlandse zaken. Dit viel direct slecht in Barcelona, waar zaterdag ook een nieuwe - wederom separatistische -regioregering aantrad die wil blijven streven naar een onafhankelijke Catalaanse republiek.

Borrell, een linkse veteraan die ook het Europees Parlement voorzat, is in Spanje namelijk een graag geziene gast op anti-separatistische bijeenkomsten. Hij liet zich tot woede van Catalaanse separatisten eens ontvallen dat 'de wond' van de crisis in Catalonië geheeld moet worden, maar dat daarvoor wel eerst 'desinfectie' nodig is.

"Dit is geen slecht nieuws, maar verschrikkelijk nieuws voor ons", reageerde de nieuwe Catalaanse regiopresident Quim Torra op de aanstelling van Borrell. Torra wil nu zo snel mogelijk in conclaaf met de nieuwe machthebbers in Madrid om te zien of hij zaken kan doen. De Catalaanse leider heeft haast, want hij wil de macht terug naar de regio halen, die eerder door de regering Rajoy gedeeltelijk werd overgenomen om de crisis te beteugelen.

Minderheidskabinet

Torra herinnerde Sanchéz er daarom nog maar even fijntjes aan dat de steun die zijn partij gaf aan de motie van wantrouwen tegen Rajoy geen garanties biedt op steun in de toekomst.

Terwijl Sanchéz juist alle steun nodig heeft die hij krijgen kan. Zijn partij, de PSOE, heeft namelijk maar 84 van de 350 parlementszetels. Het sociaal-democratische minderheidskabinet zal dus aan alle kanten deals moeten sluiten om niet te vallen voor 2020, als er nieuwe verkiezingen worden gehouden.

Sommige analisten vinden Sánchez' greep naar de macht met zijn minimale parlementaire bezetting dan ook maar opportunistisch. De sociaaldemocraat zou nu voor de vlucht naar voren kiezen en zijn partij een eigentijds likje verf geven, om daarmee in de toekomst nog een kans te maken tegen de nieuwe partijen Podemos en Ciudadanos, die in zijn nek hijgen. Als Sánchez in de tijd die hem rest toch een belangrijke draai weet te geven aan het dossier Catalonië, kan zijn strategie nog wel eens gunstig uitpakken.