De buren zijn dichtbij, maar toch heel ver weg

Wie hier een huis kan betalen, wil niet weg

Het sierlijk omheinde Wilhelminapark is niet zo groot, maar vormt een romantisch grasveld met eeuwenoude bomen. Iedere middag worden de buurtkinderen over het hek getild om in de bomen te klimmen, te voetballen of rond te kruipen, vertelt een buurman. Zijn eigen kinderen zijn groot geworden in het park. Hij woont al veertig jaar op deze plek, en wil er blijven zolang hij kan.

Rondom het park wonen veelal oudere mensen, maar op de belendende Koninginneweg en Olieslagerslaan staan bakfietsen buiten. De Koninginnebuurt is duur, maar sommige jonge gezinnen kunnen een herenhuis uit de jaren '10 en '20 wel betalen.

In het nieuwbouwgedeelte staan eengezinswoningen, er zijn ook een paar flats. Alle bewoners zijn het erover eens: het is hier gewoonweg heerlijk.

Is er dan niets om over te klagen? Jawel, de buurtbewoners maken zich druk over de meeuwenoverlast. Die uit de acht kilometer verderop liggende zee overgewaaide beesten trekken de vuilniszakken open. "De overlast heeft te maken met het goede leefklimaat in de buurt: veel voedsel op straat, volle afvalbakken", vertelt een gemeenteambtenaar tijdens een buurtvergadering. De bewoners wachten al twee jaar op ondergrondse containers.

Vraag je de bewoners naar criminaliteit, dan komt vrijwel meteen dat verhaal van 'verleden jaar', toen een auto in brand werd gestoken. Zoiets maak je in deze wijk niet vaak mee. Natuurlijk wordt er weleens ingebroken, ging er een paar weken geleden weer een auto in vlammen op, en fietst er weleens grofgebekte jeugd door de buurt. Maar een gevoel van veiligheid overheerst. Als er iets gebeurt, doen de bewoners direct aangifte.

Er is wel een fundamenteler probleem met deze wijk, vertelt Anneke Volbeda van de Koninginneweg. "Men kent elkaar niet meer". Zeker onder de jonge gezinnen zitten vooral tweeverdieners, "die eigenlijk de hele dag de deur uit zijn of thuis achter hun bureau blijven zitten."

En als ze thuis zijn, hebben ze weinig tijd voor hun buren of buurtgenoten, vertelt Volbeda. "Ze moeten al genoeg sociale contacten gaande houden in hun schaarse vrije tijd." Dit leidt ertoe dat het de wijkraad niet lukt de oudere bestuursleden die na achttien jaar trouwe dienst opstapten, te vervangen. Geen buurtgenoot werpt zich op.

"Een straat met oranje vlaggetjes, dat hoeft natuurlijk niet." Maar Volbeda zou willen dat de buurtgenoten wat meer bij elkaar betrokken zijn. Al begrijpt ze het ook wel: "De huizen zijn zo duur. Je moet nu eenmaal heel hard werken om het te kunnen betalen. Rijkdom is hier relatief. Veel jonge mensen redden het maar net. Maar wie eenmaal in de Koninginnebuurt zit, wil er niet meer weg."

En wat denken de Koninginnebuurters van Schalkwijk? Een heel andere buurt dan deze. Onvergelijkbaar. Ja, het is dichtbij. Maar ze komen er eigenlijk nooit.

undefined

Om de verpaupering kun je niet heen

De Ringvaart ziet er schitterend uit. Bestempeld worden tot Vogelaarwijk vonden sommige trotse inwoners van de Boerhaavebuurt in Schalkwijk niet leuk, maar dankzij het potje geld werd het buurthuis mooi opgeknapt. "De Ringvaart is het kloppende hart van onze wijk", zegt wijkraadvoorzitter Hans Hirs. "Klaverjassen, gymmen, schilderen, het is er een drukte van belang."

De Boerhaavebuurt was in 2012 een van de buurten in Nederland waar de meeste inbraken gepleegd werden. In Schalkwijk is bovendien een groep van 25 criminele jongeren actief. Zij steken auto's in brand, plegen straatroven, bedreigen mensen en gooien ruiten en bushokjes in. De politie is het zat: na allerlei projecten om de jongeren op het rechte pad te krijgen, wordt nu 'keihard' opgetreden.

Schalkwijkers willen niets meer horen over de slechte reputatie van hun buurt. Hirs zegt zich er veilig te voelen, en 'gemakkelijk 's avonds over straat te gaan'. Maar om de verpaupering kunnen ze ook weer niet helemaal heen. Het winkelcentrum en de school aan de Floris van Adrichemlaan staan er al jaren dichtgetimmerd en armoedig bij. In de lege school zit een vleermuizenkolonie. Het wachten is op toestemming voor de sloop. Hirs: "Dit doet het aanzien van onze buurt geen goed." De Turkse bakker kan het jarenlange gedraal niet begrijpen. "In de Koninginnebuurt was dit binnen een paar weken opgelost."

En dan zijn er nog de hoge galerijflats, typische zestigerjaren-bouw. Aan sommige balkons hangen naast tv-schotels en dekbedden nog wat vergeten oranje WK-vlaggetjes. Naast de deurbellen prijken louter buitenlandse namen. "Geen Nederlander accepteert zo'n sociale huurflat. Er wonen veel Somaliërs en alleenstaande moeders", zegt een Turkse buurtgenoot. Die Nederlanders wonen in kleine, keurig aangeharkte rijtjeshuizen aan rustiger straten met speelveldjes. Her en der is tussen deze huizen ook ruimte gemaakt voor woonwagenkampen.

"Er wonen hier veel alleenstaande, geïsoleerde mensen", vertelt gebiedsmanager Albert Mulder van welzijnsorganisatie Kontext. Hij doelt niet alleen op de vele, verschillende allochtone groepen in de wijk. "Problemen met schulden, laaggeletterdheid, werkloosheid of gebrek aan sociaal netwerk spelen hier voor allochtonen en autochtonen in gelijke mate. Het geval wil dat deze groepen mensen vaak vrienden of familie hebben met dezelfde problemen. Zij kunnen elkaar er daarom ook niet uit optrekken. Wie hier zijn baan kwijtraakt, moet volgens de gemeente eerst een maand solliciteren. Dan pas volgt een uitkering. Maar dan zijn veel mensen al in de schulden beland. En kom daar nog maar eens uit. Dit jaar hebben zich al 59 huishoudens uit Schalkwijk voor de voedselbank gemeld."

undefined

0ndermijnende kloof

Het verschil tussen arm en rijk is van alle tijden. Waarom is het volgens Thomas Piketty dan zo gevaarlijk als een rijke bovenklasse, de '1 procent', steeds meer vermogen in handen krijgt en een onderklasse steeds minder? Extreme ongelijkheid ondermijnt de democratie, zegt Piketty. Ongelijkheid is een voedingsbron voor populisme, nationalisme en racisme, omdat grote groepen zich buitengesloten zullen voelen en hun onvrede willen uiten. Het is belangrijk dat het principe dat 'iedereen gelijk is' ook echt nageleefd kan worden. Dit kan alleen als rijk en arm van dezelfde samenleving onderdeel blijven uitmaken. Extreme rijkdom kan ertoe leiden dat de rijken zich terugtrekken in hun eigen wijken, die ze met eigen geld beveiligen en leefbaar houden. Waarom zouden ze dan ook nog belasting gaan betalen voor de leefbaarheid van arme buurten? Waarom zouden ze nog voor onderwijs of gezondheidszorg opdraaien, als ze hun eigen goede scholen en klinieken ook al betalen? De bereidwilligheid van rijken om belasting te betalen is cruciaal om onze democratische rechtsstaat overeind te houden, aldus de Franse filosoof.

undefined