'De broers Karamazov'

Theater

Toneelgroep Maastricht ****

Als een echte pasja hangt vader Karamazov op zijn ligbed. Gekleed in een slobberbroek en hemd met daarover een zwartkanten bloes combineert hij smakeloosheid met protserigheid. Grimmig kijkt hij om zich heen, berekenend, steeds op zoek naar hoe hij zijn naasten - zijn zoons en werknemers - het beste kan manipuleren, kwetsen en bedonderen. In 'De broers Karamazov', een bewerking van Dostojevski's beroemde roman door Toneelgroep Maastricht, trekt acteur Hans Trentelman alles uit de kast om deze parvenu als een zo afschuwwekkend mogelijk personage neer te zetten. Met succes: wanneer vader Karamazov dreigend zijn trouwe huishoudster vraagt waarom hij niet ziet dat ze blij is, krimpen niet alleen zij, maar ook de toeschouwers in de zaal ineen.

Arie de Mol regisseert deze romanbewerking door Erik-Ward Geerlings op zijn vertrouwde, smeuïg vette, energieke en humoristische wijze. Het is zijn laatste regie bij dit gezelschap voordat hij aantreedt als artistiek leider van Toneelgroep De Appel. En De Mol pakt groots uit, met een prachtig pompeus decor en een zevenkoppige groep acteurs die zich vol overgave (kenmerkend voor De Mols voorstellingen) in dit drie uur durende kat-en-muisspel werpen.

In Geerlings zeer vrije bewerking van de lijvige roman speelt alles zich af in een bordeel, door vader Karamazov 'het paradijs' genoemd. Zoons Mitja (verrukkelijk joviaal gespeeld door Martijn van der Veen) en Aljosja (een prachtig zweverige, onzekere, maar uiteindelijk bijna angstaanjagend woedende Krisjan Schellingerhout) wonen nog thuis. Zoon Ivan (een vurige Freek den Hartogh) komt regelmatig langs om zijn geliefde Katerina (de mooi vertwijfeld spelende Jessie Wilms) te bezoeken, ook al zou hij liever geen stap in dit oord van verderfelijk kapitalisme zetten. Verder bewegen tragische huishoudster Marja (een aandoenlijke Gitta Fleuren), observerende en zorgzame bediende Smerdjakov (onderkoeld gespeeld door Erik Koningsberger) en heilig hoertje Groesjenka (een onverwacht veelzijdig personage, verrassend ingekleurd door Lore Dijkman) zich door dit bedorven paradijs. Allemaal zijn ze er afhankelijk van, terwijl ze er ook afkeer van hebben.

Naast een onderhoudend verhaal over drie broers in hun strijd met en om hun vader, is 'De broers Karamazov' een filosofisch geladen voorstelling over zingeving en schuld. Ieder personage verkondigt zijn eigen waarheid, vlucht in nihilisme of in religie. Hoewel fascinerend, duurt dit soms ook een tikje te lang en gaat het richting het einde een beetje 'trekken'. Het zijn slechts minimale smetjes op deze voorstelling vol schwung en bruisend acteerplezier.

www.toneelgroepmaastricht.nl

undefined