De brief legt het af tegen Whatsapp

De hele week door post. Zo was het vijftig jaar geleden, zo is het vandaag. Maar morgen kan het anders zijn. Misschien komt de postbode nog maar vier dagen per week langs, of drie. Nederlanders versturen aldoor minder brieven. De postmarkt moet worden herzien.

Dat schreef minister Henk Kamp maandag in een brief aan de Tweede Kamer. Zijn ministerie van Economische Zaken (EZ) deed onderzoek naar de Nederlandse postmarkt. Die krimpt in rap tempo. Het einde van die krimp is nog lang niet in zicht.

Uit het onderzoek van EZ blijkt dat berichtendienst Whatsapp, mobiel bellen en e-mail de populairste manieren zijn om met naasten in contact te komen. Het versturen van een brief komt pas op plaats zes. Digitale communicatie is gratis en snel. Het versturen van een brief kost tijd en steeds meer geld.

Zo kostte een postzegel vijftien jaar geleden nog 0,39 eurocent. Nu ligt die prijs tweemaal zo hoog. De verwachting van het ministerie is dat de postzegelprijs vanaf 2020 boven 1 euro uitkomt.

Tekst loopt door onder afbeelding

Wettelijk vastgelegd

Dat is niet raar. Het aantal verstuurde brieven daalt namelijk al jaren. In 2005 werden er 5,6 miljard geadresseerde poststukken bezorgd. Vorig jaar waren dat er nog maar 2,9 miljard. Post bezorgen wordt almaar duurder door de afnemende volumes. Het ministerie verwacht dat het aantal bezorgde stukken uiteindelijk op 2 miljard stabiliseert in 2050. Dat zal voornamelijk bedrijvenpost zijn.

Dit, terwijl de garantie op betaalbare en tijdig bezorgde post wettelijk is vastgelegd. De zogeheten universele postdienst (UPD) moet daarin voorzien.

De UPD stelt dat er voldoende postkantoren, brievenbussen en bezorgdagen moeten zijn. In Nederland bezit postbedrijf PostNL de vergunning voor de UPD. Nu er steeds minder post bezorgd wordt, moet de UPD in de toekomst wellicht worden herzien.

Dat is niet makkelijk. Zo is het aantal bezorgdagen Europees vastgelegd. Dat moeten er minimaal vijf zijn. Precies het aantal dat Nederlandse postbodes nu op pad zijn. Mogelijk moet dat aantal in de toekomst omlaag naar vier, drie of twee dagen, stelt het ministerie. Onderhandelingen over een nieuwe Europese richtlijn gaan waarschijnlijk in 2020 van start.

Lange termijn

Voor de lange termijn voorziet EZ dat de markt voor post opgaat in de bredere markt van bezorging. Internetaankopen en pakketbezorging worden immers steeds populairder. Ook laten bezorgen van eten komt vaker voor. Het ministerie voorziet een toekomst waarbij die ene kerstkaart samen met een krat vol boodschappen afgeleverd wordt.

Verder voorziet EZ dat de geliberaliseerde postmarkt meer samenwerking moet zoeken. Met name landelijke gebieden zijn anders in de toekomst lastig rendabel te bedienen. EZ pleit voor bezorghubs vanwaar bestaande postvervoerders brieven bezorgen, onder de noemer 'concurrentie waar het kan, samenwerking waar het moet.'

Een analyse waar PostNL zich in kan vinden. "PostNL deelt de visie dat regelgeving gericht op meer concurrentie niet aansluit bij de realiteit van de krimpende postmarkt. Dit is achterhaald en leidt tot concurrentie op arbeidsvoorwaarden", stelt het bedrijf in een reactie.

PostNL liet eerder dit jaar weten dat het tot 2020 jaarlijks 500 tot 600 voltijdbanen gaat schrappen. Het aantal postbodes in Nederland nam de afgelopen jaren al fors af. Van bijna 55.000 in 2010 naar 43.000 in 2015.

Minister Kamp laat het aan zijn opvolger om verdere veranderingen voor te stellen. Maar dat de krimpende postmarkt op de schop moet, lijdt geen twijfel.

• Nederland postland

In de late middeleeuwen ontstond de eerste gereguleerde postbezorging. Stadsbodes kregen brieven mee van hun heer. Deze bodes waren officieel onschendbaar, maar werden niet zelden beroofd.

In 1799 kwamen alle Nederlandse posterijen in handen van de staat en had de overheid een postmonopolie. Doel was een betrouwbare en betaalbare postdienst. In 1852 deed de postzegel zijn intrede, als bewijs van betaling.

In de jaren daarna groeide het aantal verstuurde brieven gestaag, waardoor de tarieven omlaag konden, waarna het postvolume weer verder toenam. Toch lukte het niet om het Nederlandse postbedrijf winstgevend te maken.

Pas in 1989 hoefde de overheid geen geld meer bij te leggen. Tussen 2000 en 2009 werd de Nederlandse postmarkt weer stapsgewijs geliberaliseerd.