De beste boeken van 2022 volgens de Trouw-recensenten

21 Trouw-recensenten kiezen ieder drie boeken die indruk maakten. Van het werk van Nobelprijswinnaar Annie Ernaux tot Judith Koelemeijer met haar biografie van Etty Hillesum en vele andere parels onder de literatuur, non-fictie, kinderboeken en thrillers.

De keuze van Sander Becker
Nederlands, Frans

1. Ilja Leonard Pfeijffer
Monterosso mon amour
CPNB

Zeldzaam goed, dit Boekenweekgeschenk. Pfeijffer vertelt over de kinderloze Carmen op mild ironische en tegelijk empathische toon. Je voelt mee met de bibliotheekmedewerkster, die na vele jaren terugreist naar Monterosso op zoek naar een verloren jeugdliefde. Haar avontuur krijgt een dieptragische wending. Een Trouw-collega moest erbij huilen. Topliteratuur in minder dan negentig pagina’s, het kán.

2. Nina Polak
Buitenleven
Prometheus

Geen pretentieus geneuzel, maar gewoon een lekker boek over machismo bij vrouwen. Dat wilde Polak schrijven en ze is geweldig in haar opzet geslaagd. In de roman verhuist een vrouwen­stel uit de stad naar het Groningse platteland. Dat geeft veel spanning. Let vooral op de taal; die is afgepast en dreigend, bijna elektrisch geladen, waardoor het boek vonkt en knettert.

3. Georges Perec
De wedergekeerden
De Arbeiderspers

Perec schreef in 1972 een knotsgek boek waarin hij als enige klinker de e gebruikte. Guido van de Wiel maakte een meesterlijke vertaling, ook in e-taal. Het boek gaat over een juwelenroof en een acrobatische orgie vol ‘zwellende vleesstengels’. ­Tegelijk is er een serieuze laag: de e symboliseert het gedroomde weerzien tussen de Joodse ­Perec en zijn ouders, die hij in de Tweede Wereldoorlog verloor.

De keuze van Yolanda Entius

Divers

1. Annie Ernaux
Meisjesherinneringen, De schaamte & Het voorval
De Arbeiderspers

In heruitgaven van de eerder vertaalde Meisjesherinneringen, De schaamte en Het voorval ontsluit Annie Ernaux in precies en sober proza de jonge vrouwen die ze ooit was met haar kennis van nu. Of ze nu over de buurt waarin ze opgroeide, haar ontmaagding of een abortus schrijft, ze oordeelt nauwelijks, spaart niemand en is zo feitelijk als ze moet zijn. Liefdevol en meedogenloos.

2. Tijs Goldschmidt
Wolven op het ruiterpad
Athenaeum

In Wolven op het ruiterpad schrijft Tijs Goldschmidt over ­terugkerende wolven, geroosterde maden op een satéprikker, waarom exoten het zo goed doen in een verpauperd ecosysteem en andere waarnemingen en vragen. Goldschmidt lees je om zijn kennis, inzicht, humor, overdenkingen en stijl. En omdat we onszelf ook wel eens afvragen hoelang exoten eigenlijk exoot blijven. Een feest.

3. Natalia Ginzburg
De kleine deugden
Das Mag

Dit boek is ruim zestig jaar oud, maar verloor geen zeggingskracht. Geranseld door het leven leert Ginzburg de waarde van het grote en het kleine. Dat ze zou schrijven wist ze al jong: ‘Tussen mijn vijfde en tiende twijfelde ik nog en deels zag ik mezelf ... te paard landen veroveren en deels belangrijke nieuwe machines uitvinden. Maar na mijn tiende ... heb ik mijn uiterste best gedaan op romans en gedichten.’

De keuze van Rob Schouten
Divers

1. Mustafa Stitou
Waar is het lam?
De Bezige Bij

‘Enkel in rites/ kunnen we onze eigenaardigheden verlaten/ en waarlijk worden geheeld’ schreef dichter W.H. Auden. Van meet af aan is Mustafa Stitou ­gegrepen door de kracht en zwaktes van ­ritueel gedrag en offerandes. Waar is het lam vormt het voorlopig hoogtepunt van die fascinatie: van broodknedende vrouwen tot geestuitdrijving, Stitous poëzie brengt de religieuze kern van de mens in beeld.

2. Keiron Pim
Eindeloze vlucht
Atlas Contact

In Eindeloze vlucht beschrijft Keiron Pim het leven van een van de grootste schrijvers van de twintigste eeuw, Joseph Roth. Het verslag van een gestage, onontkoombare verloedering door alcoholisme en geldgebrek dat desalniettemin grootse literatuur oplevert. En passant wordt de lezer geleid door het inter­bellum, van het versplinterde Habsburgse rijk tot de heerschappij van de nazi’s.

3. P.F. Thomése
Swansdale
Prometheus

Swansdale is een klassieke roman van een van onze beste schrijvers. Het is een werk van de verbeelding en niet van een overmatige belangstelling voor het eigen ego, zoals veel hedendaagse romans. Verbeelding is ook het thema van dit liefdesverhaal waarin Elsa en Percy hun ouders als het ware verzinnen en tot leven brengen. Er hangt een prachtig melancholisch waas over de hele geschiedenis.

De keuze van Gerwin van der Werf
Nederlands

1. Erik Harteveld
Het verloren kind
Afdh

De prijzen gingen dit jaar naar complexe en dikke boeken. ‘Het wordt de lezer niet gemakkelijk gemaakt’ was een veelgehoorde aanprijzing. Maar ik vond het mooiste boek van dit jaar een compacte, glasheldere novelle over een jonge componist in ­Parijs rond 1900. Terwijl hij probeert te genieten van het leven klinkt in iedere noot van zijn oeuvre een tragedie door.

2. Martijn Neggers
Leve de koning!
Nijgh & Van Ditmar

Boeken die aan het einde van het jaar uitkomen prijken nooit op deze lijstjes, en dat is natuurlijk niet eerlijk. Daarom een vermelding voor deze eind vorig jaar verschenen heerlijke, vuile, ­heftige, niet-heroïsche en op een vreemde manier heel bijdetijdse ridderroman: ‘Zit je me nou te kutten?’

3. Rinus Spruit
De verlossing van Jacob Smallegange
Cossee

Ook uit december 2021, maar ja, de meeste boeken uit 2022 die ik las waren domweg niet beter dan deze kleine en fijne roman. Een eenzame en wat contact­gestoorde man werkt aan een boek over een negentiende-­eeuwse vroedmeester. Een ode aan stille opmerkzaamheid.

De keuze van Ger Leppers
Frans, Portugees

1. Lúcio Cardoso
Kroniek van het vermoorde huis
Arbeiderspers

Een meeslepende ondergangs-­roman vol schilderachtige personages over de onafwendbare neergang van een rijke Braziliaanse familie. Een vuistdik boek vol verwikkelingen, met een
­tomeloze vaart, zonder één inzinking, getuigend van een diep inzicht in de menselijke natuur. Heerlijk dat dit fundament van de Braziliaanse literatuur, dat ­dateert uit 1959, nu eindelijk in het Nederlands voorhanden is.

2. Roger Martin du Gard
Kijken door een sleutelgat
Arbeiderspers

Nadat zij al Luitenant-kolonel de Maumort en De Thibaults van ­Roger Martin du Gard schitterend had vertaald, heeft Anneke Alderlieste een selectie gemaakt uit de dagboeken van deze geweldige schrijver, die in 1937 de Nobelprijs voor Literatuur won. Zijn beschouwelijke, onbevangen maar scherpe blik, zijn sterk ontwikkeld gevoel voor vriendschap en warme humanisme ­geven zijn werk tijdloze waarde.

3. Caroline Lamarche
Het einde van de bijen
Vleugels

Het prachtige Franse fonds van uitgeverij Vleugels is dit jaar verrijkt met de vertaling van deze hommage van de Waalse schrijfster Caroline Lamarche aan haar moeder. Zij schildert, in haar eigen elegante taal, het leven van een hardwerkende vrouw uit de pre-feministische periode, die, belast met de zorg voor huis, ­kinderen en tuin, nooit op waarde is geschat en nu overgeleverd is aan de geprivatiseerde zorg.

De keuze van Sylvia Heimans
Joodse geschiedenis

1. Tom Rooduijn
Amstel 278
Thomas Rap

Journalist Rooduijn beschrijft een soort vrijstaat in Amsterdam, op basis van twee dagboeken: van de onderduikgever en de onderduiker. Aan de hand van opvallend veel details uit het ­
dagelijks leven in oorlogstijd ­reconstrueert hij nauwgezet wat zich achter de voordeur afspeelde en hoe verraad daar een einde aan maakte. Ondanks die afloop is het geen somber boek, van­wege de getoonde moed.

2. Shula Tas
Waar gezongen wordt
Podium

Ontroerend mooie autobiografische novelle over een vrouw die na haar conservatoriumopleiding nooit meer zingt. Via documenten en spullen van zolder verkent ze haar verzwegen Joodse familiegeschiedenis stapje voor stapje. Ze verbindt zich onder andere met oma Frieda die in Bergen-Belsen zong. Met het uitpakken van de familiespullen vindt ze haar eigen stem terug.

3. Judith Koelemeijer
Etty Hillesum. Het verhaal van haar leven
Balans

Etty Hillesum kennen we sinds de ­jaren tachtig alleen uit haar dagboeken. Judith Koelemeijers biografie gunt ons een externe blik op haar, haar familie, en vrienden waardoor de ‘heiligheid’ meer naar de achtergrond verdwijnt. Ook geeft Koelemeijer kundig en nuchter inzicht in Hillesums wens om ‘het lot van haar volk te delen’ in plaats van onder te duiken en zichzelf te redden.

De keuze van Lieke Kézér
Divers

1. Claire Keegan
Pleegkind
Nieuw Amsterdam

Vorig jaar verscheen Keegans ­novelle Dit soort kleinigheden. Klein boekje, groot meesterwerk, belandde dit jaar op de shortlist van de Booker Prize. Pleegkind, over een meisje dat door haar ouders bij een vreemd stel wordt ondergebracht, schreef ze jaren geleden al, nu is het vertaald. Keegan schrijft ­ingetogen, in een poëtische, ­bedrieglijk eenvoudige stijl. Als een geslepen diamant, zo mooi.

2. Édouard Louis
Veranderen: methode
De Bezige Bij

Eddy Bellegueule groeide, zonder culturele bagage, op in een arbeidersgezin en werd gepest om zijn anders-zijn. Hoe hij Édouard Louis werd, de intellectuele bestsellerauteur, beschrijft hij in Veranderen: methode. Een transformatie die pijn doet, alles gaat op de schop, zijn verleden, zijn vrienden, zijn gebit. Een ­roman waarin Louis, die zich uit de modder verhief door te imiteren, volstrekt origineel blijkt.

3. Miriam Toews
Niemand zoals ik
Cossee

‘Zij wilde dood en ik wilde dat ze bleef leven en we waren vijanden die elkaar liefhadden.’ Niemand zoals ik van de Canadese auteur Miriam Toews, over twee zussen van wie er één een doodswens heeft en de ander niet bereid is tot loslaten, kneep mijn hart tot moes. Het is een intens treurig relaas, maar Toews schrijft indrukwekkend monter, en is vaak ook buitengewoon geestig.

De keuze van Julie Phillips
Amerikaans

1. Louise Erdrich
De nachtwaker
Spectrum

Laag na laag – een kus, een ­begrafenis, een vergadering – bouwt Erdrich een intieme en ijzersterke vertelling op over het gevecht van een Amerikaanse ­inheemse stam voor politieke
­erkenning. Haar thema’s zijn groots, haar personages herkenbaar en innemend. Met De nachtwaker plaatst Erdrich zich naast Toni Morrison als chroniqueur van de rijkdom en donkere kant van de geschiedenis van de VS.

2. Ruth Ozeki
The Book of Form and ­Emptiness
Canongate

‘Een boek moet ergens beginnen. Eén dappere letter moet ­besluiten zich als eerste aan te melden, in goed vertrouwen, waardoor een woord de moed vat om te volgen.’ Zo begint deze verbluffend mooie roman over rouw, adolescentenpijn en liefde voor lezen, waarin het boek zelf, vol liefde voor zijn personages, soms het verhaal voor zijn rekening neemt.

3. Jennifer Egan
Het snoephuis
Arbeiderspers

Net als in Bezoek van de knokploeg vuurt Jennifer Egan in dit vervolg daarop een wervelwind van verrassende scènes en ­trefzekere inzichten op de lezer af. Nieuwe internettechnologieën vormen de rode draad van een serie indringende verhalen over herinnering, verlangen, en de oeroude menselijke zoektocht naar zelfkennis.

De keuze van Elias van der Plicht
Geschiedenis

1. Auke van der Woud
De Nederlanden. Het lege land 1800-1850
Prometheus

Dit boek had ook in het lijstjesnummer van 1987 kunnen staan. Het verscheen toen voor het eerst en is al vele malen herdrukt. Toch mag het op deze plek worden genoemd, want De ­
Nederlanden is een herschreven heruitgave. Van der Woud beschrijft hoe ons land er begin 19de eeuw uitzag. Reis mee naar kwelders en slikken, woeste en in cultuur gebrachte gronden.

2. Kirsten van Santen
Water pakken. Een zwem­geschiedenis
Atlas Contact

Het vertelplezier spat van de ­pagina’s. In Water pakken duikt Van Santen in de zwemhistorie van Nederland en onderzoekt ze waarom het water van zwem­baden, sloten, meren en de zee haar fascineert. Wij zijn allemaal kikvorsen, leert ze. Maar nog niet zo lang geleden bleven we met z’n allen zo ver mogelijk weg van de oevers, waar onderwatergriezels zich schuilhielden.

3. Erik Schaap
De verraadster. Franci Siffels, de verzetsvrouw die overliep
Alfabet

De Zaanse Franci Siffels deed goed werk voor het communistische verzet totdat ze erachter
­kwam dat haar man het met haar zus hield. Ze gaf hem aan bij de Sicherheitsdienst en stond vanaf dat moment aan de andere kant. Erik Schaap ontrafelt minutieus hoe Siffels in ruim een halfjaar meer dan honderdvijftig verzetsmensen en Joden ­verraadde.

De keuze van Vrouwkje Tuinman
Engels

1. Mark Lanegan
Devil in a coma
White Rabbit

Begin dit jaar overleed zanger en auteur Mark Lanegan. Zijn boek Devil in a coma, over zijn dramatische ziekteverloop tijdens en na de coronapandemie, was toen net uit. Het is rauw, aangrijpend, boos, grappig en poëtisch. ­Lanegan zet zijn eigen leven (en levensloop) op scherp en kijkt uit naar een herkansing, die hem uiteindelijk niet is gegund.

2. James Worthy
Liverpool
Thomas Rap

Liverpool van James Worthy is een ode aan zijn vader, aan de stad en de enige voetbalclub die er voor zijn familie echt toe doet. Het is dit jaar het boek dat ik het meest cadeau heb gedaan. In korte, beeldende scènes zoekt Worthy naar de jonge man die ooit Engeland verliet om in ­Amsterdam vader te worden.

3. Ayanna Lloyd Banwo
Toen wij vogels waren
De Bezige Bij

Toen we vogels waren was mijn eerste kennismaking met Trinidad en Tobago, de republiek waar Ayanna Lloyd Banwo opgroeide. Het smaakt naar meer: delen uit dit mysterieuze en spannende verhaal zie ik maanden later nog zo voor me. Een boek over vele uitersten: mannen en vrouwen, levenden en doden, de stad en het platteland, tradities omarmen of verwerpen.

De keuze van Femke Essink
Nederlands

1. Gerbrand Bakker
De kapperszoon
Cossee

Met De kapperszoon bewijst Gerbrand Bakker opnieuw dat hij een van de beste romanschrijvers is. Heel subtiel en tegelijk mysterieus laat hij de werkelijkheid van Simon, wiens vader omkwam bij de vliegramp op ­Tenerife, overvloeien in die van een schrijver met interesse in dat familieverhaal. Hoe minder er gezegd wordt, hoe meer het broeit. Verbluffend mooie roman over in beweging komen.

2. Nina Polak
Buitenleven
Prometheus

Puur zomerleesplezier was Buitenleven van Nina Polak. Twee vrouwen uit de Randstad verhuizen noordwaarts. Rivka blijkt doodsbang voor de leegte, Esse komt tot bloei. De brille waarmee Polak analyseert hoe ze uit elkaar groeien, verraadt haar ­fascinatie voor menselijk gedrag. Een psychologische roman en slimme sociologische schets: ­Polak draait vooroordelen om tot niets meer eenduidig is.

3. Femke Brockhus
Kleine haperende vluchten
De Bezige Bij

‘Een roman in scherven’ noemde Lieke Kézér Kleine haperende vluchten. In dit beeldschone
­vormexperiment van Brockhus is de dood continu zachtjes dreigend aanwezig. Als Julia – net een paar weken moeder – plotseling verdwijnt, blijft haar man radeloos achter met hun kind. In de witregels tussen de bijna tot ­poëzie ingedikte fragmenten sluimert de vraag: waarvan
­wilde Julia zich bevrijden?

De keuze van Andrea Bosman
Divers

1. Eva Menasse
Dunkelblum zwijgt
Atlas Contact

In Dunkelblum zwijgt schept de Oostenrijkse Eva Menasse met een fictief dorpje aan de Oostenrijks-Hongaarse grens een complete wereld, waar je als lezer volledig in opgaat. Dat geldt ook voor de personages, die ieder op hun ­manier verbonden zijn met een gruwelijk oorlogsverleden waar iedereen over zwijgt. ­Razend knap hoe ze die duisterheid ook nog eens erg geestig ­beschrijft.

2. Édouard Louis
Veranderen: methode
De Bezige Bij

Een overdonderend relaas van de jonge Franse schrijver die het verhaal van zijn jeugd al vaker optekende, maar nu vertelt wat hij moest doen om te ontsnappen aan zijn armoedige jeugd en iemand anders te kunnen worden. Hij laat er dierbaren pijnlijk voor in de steek. Louis wees mij in dit boek op de Franse kunstenaar Pierre Soulages voor wie in Rodez een prachtig museum is gebouwd: een aanrader!

3. Doris Knecht
Het bericht
Ambo Anthos

Oostenrijkers, zei Eva Menasse in haar interview in Tijdgeest, gebruiken de Duitse taal heel anders. Iets onweerstaanbaar energieks en licht boosaardigs zit ook in deze roman van de Oostenrijkse Doris Knecht. Het verhaal draait om Ruth, weduwe en moeder van twee zoons. Ze krijgt anonieme berichten, die steeds intiemer en hatelijker worden. Het bericht is een pageturner vanjewelste.

De keuze van Bas Maliepaard
Jeugdliteratuur

1. Jaap Robben
Heel de wereld wordt wakker
Gottmer, 6+

Monumentale bloemlezing met de mooiste kindergedichten van de afgelopen dertig jaar, knap aaneengeregen door Jaap Robben. Hoort om te beginnen op elke school in de kast te staan.

2. Edward van de Vendel
Misjka
Querido, 8+

Ontroerende spin-off van young­adultroman De gelukvinder: over Roya, die via haar dwergkonijntje Misjka de vlucht van haar ­gezin uit Afghanistan verwerkt.

3. Bart Moeyaert
Morris
Querido, 8+

Winternovelle met veel verdriet tussen de regels, over een dappere jongen die op zoek naar oma’s ontsnapte hond in een sneeuwstorm terechtkomt.

4. Jean-Claude Mourlevat
Jefferson
Lannoo, 10+

Een heerlijk en hilarisch boek over egel Jefferson, die ten ­onrechte wordt verdacht van moord. Speurend naar de echte dader komt hij in de mensenstad terecht.

5. Marco Kunst
Patroon
Gottmer, 15+

Beklemmende pageturner, waarin Mylo per ongeluk zijn beste vriend doodschiet en in een ­
gedachtestroom over schuld, vergeving en het noodlot belandt.

De keuze van Rob Hartmans
Geschiedenis

1. Jürgen Osterhammel
De metamorfose van de wereld. Een mondiale geschiedenis van de negentiende eeuw
Atlas Contact

Alles is imposant aan dit boek: de omvang (bijna 1200 pagina’s), het onderwerp (wereldgeschiedenis van 1760 tot 1914) en de wijze waarop details worden gebruikt om grote ontwikkelingen te duiden. Osterhammel toont hoe fundamenteel de veranderingen waren die zich tijdens ‘de lange negentiende eeuw’ voltrokken, en hoe snel ze gingen.

2. Geoffrey Parker
Wereldcrisis. Oorlog, klimaatverandering en catastrofe in de zeventiende eeuw
Omniboek

Geoffrey Parker heeft biografieën van Karel V en Filips II op zijn naam staan, boeken waarin hij ook aandacht besteedt aan the bigger picture. Het plaatje in deze geschiedenis van de zeventiende eeuw is pas echt groot. Hij laat zien dat de kleine ijstijd, toen de temperatuur op aarde stevig daalde, wereldwijd gepaard ging met enorme crises.

3. T.S. Eliot
Vier kwartetten
Koppernik

Het was dit jaar honderd jaar geleden dat T.S. Eliots The Waste Land verscheen, het invloedrijkste Engelstalige gedicht van de vorige eeuw. Paul Claes vertaalde het al eerder en kwam dit jaar met een voorbeeldige vertaling van Eliots andere meesterwerk: Four Quartets. Onvergetelijke ­gedichten over tijd, vergankelijkheid, geloof, liefde en oorlog. Prachtige editie, met uitgebreid, verhelderend commentaar.

De keuze van Annemarié van Niekerk
Divers

1. Damon Galgut
De goede dokter
Querido

Een beklemmende en zinderende roman van de Zuid-Afrikaanse auteur die in 2022 de Booker Prize won. Galgut weeft zijn ­verhaal rond thema’s als verraad, idealisme, geweld en morele verantwoordelijkheid in tijden van politieke en sociale veranderingen en confronteert zijn lezers met de grote vragen omtrent goed en kwaad.

2. Mustafa Khalifa
De schelp
Jürgen Maas

Een indrukwekkende en schokkende roman uit 2008, pas dit jaar in het Nederlands vertaald. Hoofdpersoon is een anonieme man die vastzit in een Syrische gevangenis. Voor zijn geschiedenis maakte Khalifa gebruik van eigen ervaringen. Dit boek voegt iets wezenlijks toe aan het genre kamp- en gevangenismemoires.

3. Richard de Nooy
Verraad op Huize Zwaluwenburg
Nijgh & Van Ditmar

De Nooy gaat op onderzoek naar de waarheid achter de oorlogsverhalen van zijn moeder, een zoektocht die hem leidt naar verschillende personen en hun belevenissen gedurende de Tweede Wereldoorlog. De ont­rafeling van de vele intriges waarmee hij zich geconfronteerd ziet speelt zich af rond Huize Zwaluwenburg, destijds een psychiatrische inrichting voor vrouwen op de Veluwe. Een belangrijke toevoeging aan de Nederlandse oorlogsliteratuur.

De keuze van Berthold van Maris
Spaans

1. Rafael Chirbes
Mimoun
Vleugels

Jaren tachtig: vier Europese intellectuelen hebben zich teruggetrokken in een arm Marokkaans stadje, waar ze nog illusies najagen of juist helemaal geen illusies meer hebben. Ze gaan zich te buiten aan drank en seks met hetzelfde en het andere ­geslacht. Sfeervol-realistisch boek, vaak grimmig, maar soms doen zich ook mooie, poëtische momenten voor, waarin opeens de kern van het bestaan kan worden gevoeld.

2. Agustín Fernández Mallo
Nocilla-trilogie
Koppernik

Cultroman. In een universum dat soms doet denken aan ­Amerikaanse films en soms aan uitzinnige, bizarre of absurdis­tische stripverhalen, zijn allerlei uiteenlopende mensen bezig met vreemde, nutteloze hobby’s. Zo proberen ze aan de ­zinloze ­wereld waarin ze leven
­betekenis te geven. Geschreven in korte fragmentarische hoofdstukjes, die met elkaar resoneren. Experimenteel, maar toch ook heel leesbaar.

3. Javier Marías
Tomás Nevinson
De Bezige Bij

Een undercoveragent raakt ­verzeild in een psychologisch ­labyrint, als hij binnendringt in de levens van drie vrouwen om erachter te komen wie van die drie een gevaarlijke terroriste is. Thrillerachtig, maar in slow motion verteld, met, zoals we van Marías gewend zijn, veel psychologische lagen en filosofische uitweidingen.

De keuze van Paul van der Steen
Geschiedenis

1. Andrea Wulf
Rebelse genieën
De eerste ­romantici en de uitvinding van het ik
Atlas Contact

Wulf bewijst zich na De Uitvinder van de natuur als gedroomde gids door de tweede helft van de achttiende en de eerste helft van de negentiende eeuw. In het Duitse Jena durfde een groep briljante geesten te breken met conventies. Het bracht de ­wereld verder, maar leverde voortdurend spanning op in de publieke en persoonlijke sfeer.

2. Serhii Plokhy
De poorten van Europa. Een geschiedenis van Oekraïne
Querido Facto

De ellende en gruwelijkheden voltrekken zich op dit moment, maar als een oorlog zo nadrukkelijk historisch wordt gerechtvaardigd, is overzicht en inzicht prettig. Dit prima geschreven werk van Plokhy, hoogleraar ­Oekraïense geschiedenis aan ­Harvard, werkt verhelderend.

3. Eva Menasse
Dunkelblum zwijgt
Atlas Contact

Nog zo’n boek waar geschiedenis en actualiteit dwars door elkaar heen lopen. Menasse schreef een intrigerende roman over een niet bestaand Oostenrijks dorp en overschreden (en niet te overschrijden) grenzen. Een prachtboek dat overigens een fraaier omslag had verdiend. Waarmee maar weer eens is bewezen: ­never judge a book by its cover.

De keuze van Monique de Heer
Thrillers

1. Paul Cleave
Kinderspel
Luitingh-Sijthoff

Deze vlot geschreven thriller neemt de lezer mee in de denkwereld van een succesvolle thrillerauteur. Cameron Murdoch speelt graag met zijn imago met uitspraken als ‘Niemand zou zo goed met een misdaad weg kunnen komen als wij’. Dat leek grappig tot het moment dat zijn zoon spoorloos verdwijnt en hij zelf hoofdverdachte wordt. ­Meeslepend en met een lekker verrassende ontknoping.

2. Belinda Bauer
Vaderskind
A.W. Bruna

De tienjarige Ruby vindt haar vader John stoer en veel liever dan haar moeder. Helemaal nadat een vrouw in de buurt wordt aangevallen en John gaat surveilleren om het dorp veilig te houden. Ruby mag mee op deze tochten. Fraai beschrijft Bauer hoe Ruby een steeds ongemakkelijker gevoel krijgt en voor een dilemma komt te staan. De beschrijving van het dorp Limeburn maken het boek af.

3. Mathijs Deen
De Hollander
Alfabet

Ervaren wad­lopers Aron, Klaus en Peter wachten al jaren op het moment waarop ze de route naar Borkum kunnen lopen. Als het zover is, gaat Aron niet mee. Klaus wordt de volgende dag dood op een zandbank gevonden met een hoofdwond, Peter wordt verward van het wad gehaald. Deen zorgt voor een goed plot en brengt de sfeer van het schitterende maar levensgevaarlijke gebied bevlogen over.

De keuze van Ronald de Rooy
Italiaans

1. Elsa Morante
Leugens en tovenarij
Wereldbibliotheek

Net zo heerlijk als het vorig jaar verschenen Eiland van Arturo is deze eerste, ronduit sprankelende vertaling van Elsa Morantes debuut uit 1948. Uitvoerig vertelt Elisa hierin haar familie­geschiedenis. Tijd en plaats blijven onbestemd en al even tijdloos zijn Morantes taal, stijl en verteltrant. Deze hebben nog het meest weg van die van de grote negentiende-eeuwse schrijvers.

2. Paolo Giordano
Tasmanië
De Bezige Bij

In de jaren voor de pandemie verkeert Paolo’s huwelijk in ­crisis en voelt hij de dreiging van terreuraanslagen en klimaatverandering. Intussen werkt hij aan een boek over de atoombom. In ­Tasmanië wordt autofictie vermengd met (populair-)wetenschappelijke passages. Het boek ontroert vanwege de kwetsbare verteller, die zich blootgeeft in al zijn intieme handelingen, ­
gedachten en zorgen.

3. Claudio Magris
Zuiderkruis
De Bezige Bij

Magris schetst de levens van drie zonderlinge 19de-eeuwse Europeanen die naar Zuid-Amerika emigreerden: een Sloveense amateur taalkundige/wetenschapper, een Franse advocaat die zichzelf uitroept tot koning van een fantoomrijk, een Italiaanse non die in Vuurland voor pinguïn wordt aangezien. Aan deze ‘ware en onwaarschijnlijke levens’ voegt de schrijver een fascinerende ­gelaagdheid toe.

De keuze van Jann Ruyters
Divers

1. Annie Ernaux
Meisjesherinneringen, De schaamte & Het voorval
De Arbeiderspers

Ernaux wordt in Frankrijk al lang gelauwerd als de koningin van de ­autofictie. De Arbeiderspers gaf drie memoirs van haar een nieuw jasje. Goed getimed: in oktober won ze de Nobelprijs voor Literatuur. Prachtig en aangrijpend reconstrueert ze o zo precies en empathisch belangrijke gebeurtenissen uit haar leven en laat zien hoe hun betekenis door de tijd heen verandert.

2. Judith Koelemeijer
Etty Hillesum. Het verhaal van haar leven
Balans

Dat Koelemeijer een biografie van Hillesum ging schrijven, vond ik vreemd. Wat viel er toe te voegen aan de innerlijke roerselen die Hillesum zo welsprekend onder woorden bracht in haar dagboek? Veel. Koelemeijer brengt Hillesum tot leven in haar Amsterdam, haar tijd, met haar mannen, vriendinnen, stemmingen, idealen, geloof; vol veelzeggende details.

3. Daniel Schreiber
Alleen
Nieuw Amsterdam

Schreiber leeft alleen en stortte in toen corona kwam en vrienden met gezinnen zich naar binnen keerden. Nooit eerder voelde hij zich zo verlaten. Klinkt dit erg treurig, zijn boek is eerder een inspirerend onderzoek naar waarom en/of wanneer je je eenzaam voelt, het effect van ideaalbeelden, de heteronorm, hoge verwachtingen van vriendschap, de kindness of strangers en de winst van wandelen.

De keuze van Wilfred van de Poll
Divers

1. Jeroen Theunissen
Ik=cartograaf
De Bezige Bij

In dit bij vlagen lyrische verslag van een voetreis door Europa verbindt Theunissen zijn persoonlijke sores als tobbende veertiger met een zoektocht naar de identiteit van Europa. Nog meer thema’s weeft hij erdoorheen, zo laat het boek zich ook lezen als een kritiek op onze tijd, met zijn geloof in efficiëntie. Hij mijmert en dagdroomt er flink op los. Toch raak je als lezer het spoor niet kwijt. Knap.

2. Patrick Radden Keefe
Schurken
Nieuw Amsterdam

Dit boek bundelt de twaalf beste non-fictieverhalen rond misdaad en corruptie van onderzoeksjournalist Patrick Radden Keefe. Het zijn spannende verhalen vol bizarre details, maar Keefes toon is rustig. Hij blijft dicht bij de feiten en wendingen in het verhaal. Belerend wordt hij nergens. Hij trekt je het verhaal in door details op te merken, goed te observeren. Na lezing blijven de ver­halen lang door je hoofd spoken.

3. Sinclair McKay
Berlijn
Atlas Contact

De Britse historicus Sinclair ­McKay beschrijft de geschiedenis van Berlijn in de 20ste eeuw met veel aandacht voor de verwoesting van de stad in 1945. Hij schrijft kleurrijk, met oog voor detail, en laat de geschiedenis tot leven komen door tal van oog­getuigen te volgen. Zo laat hij knap zien hoe het voor ‘gewone’ ­Berlijners was in een stad te ­leven waar de wereldgeschiedenis zo vaak overheen walste.