Weblog
De Amerikaanse politiek volgens Mark Twain
In de Verenigde Staten stijgt de verkiezingskoorts snel naar een hoogtepunt. Welke presidentskandidaten het in november namens de Democraten en Republikeinen tegen elkaar zullen opnemen, wordt deze zomer bekend. De race is spannend en overal in de VS voelbaar. Erik van Zwam reist langs de Mississippi en in Hannibal legt hij het messcherpe politieke oordeel van de 19e-eeuwse schrijver Mark Twain naast het sentiment van nu.
Huckleberry Finn en Tom Sawyer zagen op Main Street in Hannibal het levenslicht. De beroemdste Amerikaanse schrijver uit de negentiende eeuw, Mark Twain creëerde deze jonge helden van de Mississippi rivier, die symbool staan voor het plattelandsleven uit die tijd.
Twain woonde en werkte in Hannibal in Missouri. Hij was ook een politiek geëngageerd schrijver. Hij bemoeide zich uiterst kritisch met de Amerikaanse politiek en maatschappelijke misstanden. Vanuit Hannibal keerde hij zich in zijn boek The Gilded Age en in vele essays tegen het opportunistische, corrupte politieke establishment van zijn land in die tijd.
Satiricus
Het liefst schreef Mark Twain zijn messcherpe met satire doorspekte analyses, maar ook zijn romans die hem zo populair maakten, in bed in zijn huis in Hannibal. In Main Street staat het Mark Twain Museum en Henry Sweets is er al 38 jaar curator. In zijn werkkamer op de eerste verdieping van het museum hangt een groot geschilderd portret van de auteur aan de muur.
In de Verenigde Staten is Main Street, de hoofdstraat, het centrum van menig metropool en plattelands gehucht. Trouw-verslaggever Erik van Zwam volgt de machtige Mississippi van het hoge noorden naar het diepe zuiden. Onderweg stopt hij steeds in Main Street ergens langs de rivier om de lokale stemming te peilen over de presidentsverkiezingen. Dit is de vierde aflevering van zijn blog vanuit Hannibal in Missouri.
Met een glimlach van oor tot oor treedt Sweets heel even in de schoenen van Mark Twain om met de blik van de schrijver te kijken naar de huidige presidentsverkiezingen. Inleven in diens gedachtegoed kost hem na al die jaren geen moeite meer. "Mark Twain zou zich vooral ernstig storen aan het gebrek aan politieke wil om samen te werken bij zowel de Democraten als de Republikeinen."
Hekel aan hypocrisie
"Het is natuurlijk een hele andere tijd", verontschuldigt Sweets zich dan voor zijn poging om meer dan honderd jaar na de dood van Twain namens hem te spreken. Maar hij vereenzelvigt zich voldoende met hem, om een poging te wagen. "Twain zou elke presidentskandidaat vanaf het eerste moment onder het vergrootglas hebben gelegd. Hij had een vreselijke hekel aan hypocrisie en zou daar zeker vilein over schrijven."
Als het gaat over de twee grote kanshebbers in de strijd om het presidentschap, Donald Trump en Hillary Clinton, zou Mark Twain zich toch meer richten op de grote partijlijnen, denkt Sweets. "Hij was nooit een man van de ene of de andere partij. Twain zou de Democraten gispen om de te grote overheid die zij voorstaan. Het is iets wat Twain altijd heel erg dwars zat. De Republikeinen zouden nu wind van voren krijgen vanwege een gebrek aan visie. Net als veel Amerikanen zou ook Mark Twain in verwarring zijn over het huidige politieke circus."
Illegale immigratie
Of Twain ook gekant zou zijn tegen het voornemen van Donald Trump om een muur te bouwen op de grens met Mexico om migranten tegen te houden die een betere toekomst zoeken, betwijfelt de conservator.
"Ik denk het niet. Mark Twain was ook een ras-Amerikaan, die vond dat de wetten van dit land nageleefd dienden te worden. Van illegale immigratie moest hij niets hebben", zegt Sweets. "President Obama zei dat we een oogje dicht moesten knijpen als het om illegale migratie vanuit Mexico gaat en niet strikt volgens de wet moeten optreden. Mark Twain zou Obama, als hij nog leefde, hierover zwaar bekritiseerd hebben."
Toch was het juist Mark Twain die de behandeling van Chinese werkers in California aan de kaak stelde. Zo zeer dat hij in aanvaring kwam met de autoriteiten daar. "Twain kon slecht tegen onrechtvaardigheid. Die Chinezen waren legaal in het land, dus kwam hij voor ze op met zijn pen."
Actueel
De werken van Mark Twain zijn volgens Sweets niet verouderd en dat komt omdat hij vooral het menselijk gedrag beschrijft. "Dat is niet veranderd. Als je kijkt hoe Tom Sawyer anderen voor zich laat werken, dan is die manier van doen vandaag de dag nog steeds actueel."
Wat ook niet is veranderd, volgens Sweets is de Mississippi zelf. "Commercieel gezien wel. De rivier wordt niet meer gebruikt, zoals in de dagen van Mark Twain voor passagiersvervoer per stoomboot. Er is niet eens een dienstregeling meer. De Mississippi is nu vooral voor transport van goederen: groenten, materialen, olie, veevoer, zand, cement, etc. Maar het aanzicht van de Mississippi is niet veranderd. De steden zijn dezelfde als in de tijd van Huckleberry Finn: St. Louis, Cairo, noem maar op. De steden zijn groter geworden, maar tussen die steden is de natuur met eilanden in de rivier en bossen op de oevers identiek als in de tijd van Mark Twain."
Een geruststellende gedachte voor Henry Sweets en misschien ook wel voor Mark Twain. Na een zware regenbui deze dag dampt de Mississippi achter Main Street als vanouds in de zon. Het eiland in de rivier is overdadig groen, de bomen geuren als het water opdroogt en het water stroomt nog steeds snel zuidwaarts.
(Tekst loopt door onder kaart)
Reizen veranderde Twain
Mark Twain is de schrijversnaam van Samuel Clemens. Als jongen groeide hij op in een familie die slaven hield en dat vond hij toen heel gewoon. De 17-jarige Samuel vertrok naar New York en kwam met vele culturen in aanraking. Reizen over de wereld veranderde hem.
Zo ook Huckleberry Finn, een arme blanke jongen die slaven als bezit beschouwt. Samen met zijn toevallige reisgenoot, de zwarte slaaf Jim, zakt hij op een vlot de Mississippi af. Huckleberry Finn op de vlucht voor zijn gewelddadige vader en zijn zwarte vriend voor zijn eigenaar en op zoek naar vrijheid in staten die de slavernij hebben afgeschaft. Huckleberry Finn ziet in Jim steeds meer een mens in plaats van een slaaf. Een transitie die Mark Twain ook doormaakte.
"Die menselijke dilemma's over moraal, rechtvaardigheid en hoe je met elkaar omgaat, zijn nu nog steeds actueel", zegt conservator Henry Sweets van het Mark Twain Museum in Hannibal.
