Dat Europa geen natiestaat is, is het probleem niet

Zo verwierp Thierry Baudet, jurist, historicus en columnist voor NRC Handelsblad, het idee dat de Europese eenwording vrede heeft gebracht. Terecht stelt hij dat de negentiende eeuw overwegend vreedzaam was en dat Europeanen de afgelopen halve eeuw tegen anderen vele oorlogen hebben gevoerd. Zie Libië.

Maar dit zegt niets. Want de Europese Unie is ontstaan vanuit de wens van nooit-meer-oorlog. Om die reden werd de kolen- en staalindustrie, de basis van de Duitse oorlogsindustrie, onder supranationaal gezag geplaatst en werd Duitsland uiteindelijk lid van de voorloper van de huidige Europese Unie en de Navo. Op die manier kon grip op het oorlogszuchtige land worden gekregen.

Stel dat Baudet een halve eeuw eerder met de grondleggers van wat later de Europese Unie zou worden in discussie had kunnen gaan. Wat had hij dan gezegd?

Dat die tientallen miljoenen doden die tijdens de twee wereldoorlogen waren gevallen slechts een rimpeling waren in een overwegend vredelievend Europa? Dat Duitsland niet oorlogszuchtig was, maar zich helaas op Hitler verkeken had? Dat daarom Europese politieke integratie een overbodig experiment zou zijn?

Ik denk dat Baudet, net zoals iedereen destijds, vol overtuiging had gezegd dat het risico op oorlog moest worden uitgebannen en dat de Europese eenwording daartoe de beste garantie zou bieden.

En zo zitten we nu vast aan een Europese Unie waarvan het opbreken ons heel veel welvaart kost. Discussie over de kosten van opbreken, is oneindig veel relevanter dan gefilosofeer over Europa en vrede.

Diezelfde Baudet, nu gesteund door Arjan Vliegenthart, Eerste Kamerlid en directeur van het wetenschappelijk bureau van de SP, mocht afgelopen weekeinde in 'Buitenhof' nog een argument tegen Europa geven. Het Europees project zou gedoemd zijn te mislukken omdat er geen Europees volk is. Natie en staat vallen niet samen. Daarom kan geen politieke eenheid ontstaan, en dat verklaart waarom de Europese Unie ten hoogste een vrijhandelszone kan zijn.

Dit is op zijn minst een curieus argument. Europa heeft door de eeuwen heen weinig natiestaten gekend. Staten waren in de meeste gevallen vergaarbakken van religieuze en culturele entiteiten.

Nederland was overigens een van de weinige uitzonderingen en dit verklaart mogelijk waarom immigratie van vreemde culturen hier zoveel problemen veroorzaakt. Het is opvallend dat, als federale staten uiteenvallen, die nieuwe staten zich haasten om lid van de Europese Unie te worden: de Baltische staten die zich aan de Sovjet-Unie ontworstelden, Tsjechië en Slowakije die in 1993 scheidden, en nu dan Kroatië dat ooit tot Joegoslavië behoorde.

Kennelijk heeft die Unie zoveel te bieden dat deze landen vrijwillig afstand doen van delen van hun zojuist verkregen, vaak hard bevochten soevereiniteit.

Ik weet dus niet wat ik met dit soort historische inzichten aanmoet. De enige geschiedenisles die volgens mij hout snijdt, is de feitelijke constatering dat zonder politieke unie geen muntunie overleeft en dat het opbreken van een muntunie met ontwrichting en verarming gepaard gaat. Politici beginnen zich dit nu te realiseren.