Dansen met dementerenden om behoefte aan fysiek contact te vervullen
Als spraak door dementie verdwijnt, kan aanraking van grote waarde zijn. Tijd om te dansen, vonden ze bij Care&Culture.
Het is feest bij verpleeghuis Randerode in Apeldoorn. Tangomuziek vult de recreatieruimte. De bewoners van de afdeling voor jonge mensen met dementie zitten samen met familieleden en zorgverleners in een halve kring, klaar om te dansen. Vandaag is de laatste uit een reeks van tien dansworkshops onder de noemer 'HuidHonger', met als doel de behoefte aan fysiek contact van mensen met dementie onder de aandacht te brengen.
Sommige bewoners hebben er duidelijk zin in. "Ga je nu met mij dansen?", roept een vrouw met wilde bos haren. Als ze geen antwoord krijgt, springt ze zelf op om in hoog tempo met haar heupen te swingen en in haar vingers te knippen. Twee stoelen verderop grijpt een bewoner haar handtas en loopt weg. Zij heeft er geen zin in. Ook prima.
Danser Christoph Eberl aait de nek van Corry van Thiel (62). "Dat is fijn", verzucht ze. Gevolgd door een geschrokken 'Wat doe je nou?' als hij de voetsteunen van haar rolstoel inklapt. Voorzichtig helpt Eberl haar omhoog in een omhelzing en Van Thiel ontspant. Zo schuifelen ze rond op de maten van de muziek. Als hun duet af is, geeft ze stralend haar danspartner een dikke zoen.
HuidHonger: een onvervulde behoefte aan fysiek contact. Het is voor veel mensen met dementie een probleem, meent Margreet Melman. Als projectleider bij Care&Culture, een organisatie die culturele activiteiten voor ouderen opzet, zag ze het gebeuren. "Als ze dementeren, raken mensen geleidelijk in een isolement. Ze verliezen soms hun spraak en kunnen dan niet meer goed communiceren. Een arm om iemand heen slaan is dan het minste wat je kunt doen."
Maar juist aan dat belangrijke communicatiemiddel, de aanraking, ontbreekt het vaak in de zorg. Daarom startte Melman HuidHonger. Bij vijf Nederlandse zorglocaties gingen dansers aan de slag met mensen met dementie.
"Het is een bevestiging van het mens-zijn", zegt Joris Slaets, directeur van kennisinstituut Leyden Academy en hoogleraar ouderengeneeskunde. Aanraking in de zorg broodnodig, vindt Slaets. "De tast is het meest primaire gevoel dat mensen hebben. Dat blijft altijd bij je, ook als je dementeert. Als je mensen aanraakt, kom je bij het emotionele geheugen. Daarom leven ze zo op."
Protocollen
Het zit niet in onze cultuur, meent hij. "Bij baby's vinden we aanraking logisch, maar we hebben een waardeoordeel over het versleten lijf. Dat is raar." Zorgverleners raken functioneel aan: om mensen te wassen of aan te kleden. Een knuffel zit er vaak niet in. "Zij zitten vast in protocollen. De inspectie vindt aanraking niet kunnen. Onzin. Zolang je maar gevoelig bent voor wat de ander wil."
De medewerkers van Zorggroep Apeldoorn en omstreken vinden het maar een raar woord, dat HuidHonger, maar ze zien wel waar het over gaat. "Bewoners zijn soms heel erg in zichzelf verzonken", zegt Monique Nijhof, activiteitenbegeleider. "Als je hen dan aanraakt, krijg je beter contact." De dansworkshop maakt haar bewuster van hoe ze aanraking gebruikt in haar werk. "Je ziet wat het met de mensen doet, ze gaan weer stralen."
De avond eindigt met een goed gevulde dansvloer. Een disconummer knalt uit de speakers. Sommige bewoners dansen met familie of partner, anderen worden door Christoph Eberl bij de hand genomen.
Diet Dijkstra heeft er nog tranen in haar ogen van, hoe hij haar vriendin Corry uit de rolstoel tilde. "Ik zie een kant van haar die ik jaren niet heb gezien."
Elkaar aanraken, dat doen ze nog veel. "Omdat we dat altijd hebben gedaan, al 44 jaar lang. Maar ik zie nu weer hoe belangrijk het is." Corry zelf kijkt tevreden. "Ik vond het top."
