D66 wil leger vergroenen: weg met dieseltrucks en ingevlogen maaltijden

Investeren in de krijgsmacht en werken aan duurzaamheid. Het lijken twee totaal verschillende dingen. Toch is het zaak dat Defensie de komende jaren flink vergroent, zegt D66-Kamerlid Salima Belhaj. Ze dient vandaag een initiatiefnota in met voorstellen, als bijdrage aan het toekomstplan voor de krijgsmacht waar minister Bijleveld aan werkt.

Een milieuvriendelijk leger kan effectiever en veiliger operaties uitvoeren, aldus Belhaj. “Bij militaire missies zijn nu veel fossiele brandstoffen nodig. Denk aan alle generatoren die elektriciteit voor een kamp met airconditioning opwekken en de brandstof voor voertuigen. Dat kost niet alleen een hoop geld, de aanvoer naar de kampementen brengt ook risico’s met zich mee voor de missie.”

Belhaj wijst op de oorlog in Afghanistan. De Navo liet zijn voorraden met vrachtwagens uit Pakistan komen. Toen dat land na een ruzie met de Verenigde Staten zijn grenzen dichtgooide, moesten de voorraden via Rusland en Oezbekistan worden vervoerd. “Nu de relatie met Rusland zo gespannen is, zou het lastig zijn weer zoiets te organiseren.”

Diesel en ingevlogen maaltijden

Als voorbeeld van hoe het niet moet, noemt Belhaj de vorig jaar gedane aankoop van tweeduizend nieuwe vrachtwagens. “Die rijden allemaal op diesel. Waarom is er niet voor gekozen een aantal hybride vrachtwagens te kopen. In een missiegebied als Mali kun je op het kamp via zonnepanelen elektriciteit opwekken, zodat je minder brandstof hoeft in te voeren.”

Ook verbaast Belhaj zich over de voedselvoorziening op missies. Defensie laat maaltijden in Nederland bereiden, vliegt die gekoeld naar Mali, en warmt ze ter plaatse weer op. “Waarom laten we TNO en de Universiteit van Wageningen niet uitzoeken onder welke omstandigheden het efficiënter is om ter plaatse gewassen te kweken? Dat bespaart een dure en vervuilende aanvoerlijn, en de militairen ter plaatse hebben vers voedsel.”

Aanschaf

Volgens Belhaj is nu het moment om het roer om te gooien. “Er komt de komende jaren veel geld beschikbaar waar Defensie nieuwe spullen mee wil kopen. Ik wil voorkomen dat we materieel aanschaffen dat vanuit het perspectief van de vorige eeuw heel vooruitstrevend lijkt, maar over tien jaar Defensie belemmert veilig te werken.”

De eisen aan nieuwe aankopen moeten dan ook anders. Nu kijkt Defensie wel naar het brandstofgebruik van wapensystemen, maar vooral omdat een energiezuinig voertuig een grotere actieradius heeft. Duurzaamheid is geen aparte eis. “We moeten ook nadenken of we geen ander materieel nodig hebben. Je kunt redeneren dat zware gepantserde voertuigen een betere bescherming bieden. Maar als de beschikbaarheid van brandstof in een gebied het grootste risico vormt, moet je misschien lichtere materialen gebruiken. Dat vraagt om een andere manier van denken bij Defensie.”

Daarnaast kan volgens Belhaj Defensie ook een bijdrage leveren aan de Nederlandse verplichtingen onder het klimaatverdrag van Parijs. “Voormalig commandant der strijdkrachten Tom Middendorp heeft zelf gezegd dat klimaatverandering mogelijk een oorzaak is van conflicten, bijvoorbeeld in de Sahel. Laten we het klimaatprobleem dan niet verergeren terwijl we met een militaire missie stabiliteit proberen te brengen.”

Aan deze duurzame doelstelling kan Defensie ook in eigen land voldoen, aldus Belhaj. Ze doelt op de oefenterreinen en kazernes van de krijgsmacht. “Daar is veel ruimte voor zonnepanelen om energie op te wekken voor de basis zelf, maar ook voor omliggende dorpen.”

Prioriteit

Belhaj beseft dat vergroening nu niet de hoogste prioriteit heeft bij de krijgsmacht. Op papier bestaat er wel een energiestrategie, maar daar wordt volgens haar weinig mee gedaan. “Ik snap dat sommige mensen zich afvragen of de krijgsmacht dit ook nog moet doen. Tegelijkertijd weet ik dat er veel mensen met een technische achtergrond bij Defensie zijn die hier graag mee aan de slag willen. Het gaat niet ten koste van de gevechtskracht. Als Defensie minder geld uitgeeft aan fossiele brandstoffen, kan zij het ergens anders investeren.”

Nederland kan een voortrekkersrol in Europa vervullen, aldus Belhaj. “De Navo en de EU zijn hier al mee bezig, maar Nederland doet er niet actief aan mee. Omdat de EU komende jaren extra geld beschikbaar stelt voor defensieonderzoek, ligt hier een kans voor Nederlandse bedrijven. Het zou mooi zijn als Nederland koploper wordt, bekend om de energieneutrale compounds.”

Lees ook:

Sinds eind vorig jaar heeft de Europese Unie een versterkte defensiepoot. Is dit het begin van de door sommigen gedroomde Europese 'defensie-unie'? In theorie misschien, maar in de praktijk ligt de macht vooral bij de nationale hoofdsteden.