Curieus cadeau voor de paus: Jezus aan een communistisch kruis
Probeerde president Evo Morales van Bolivia om paus Franciscus op de kast te jagen? Of besefte hij niet dat zijn cadeau voor de Heilige Vader een wel erg eigenaardige symboliek in zich droeg? In de Boliviaanse hofstad La Paz gaf Morales de paus donderdagavond een communistische hamer en sikkel met daaraan vastgespijkerd het lichaam van Jezus.
De kunstzinnige verhaspeling van Christus en communisme leidde tot het eigenaardigste moment van Franciscus' huidige bezoek aan Zuid-Amerika. Het kunstwerk was gemaakt door een Jezuïtische pater die werd vermoord om zijn pleidooien voor meer democratie, legde Morales uit. De paus mompelde vervolgens iets dat niemand goed kon verstaan.
"No esta bien eso", zei hij volgens sommige journalisten. Spaans voor: dat is niet oké. Andere verslaggevers hoorden iets heel anders: "Eso no lo sabia" oftewel "Dat wist ik niet". Deelde hij nu mee dat hij het een ondeugdelijk cadeau vond? Of toonde hij slechts interesse in hetgeen hem overhandigd werd?
Zelfs de perschef van het Vaticaan wist het niet. Waarschijnlijk was het dat laatste, zei Federico Lombardi nadat journalisten hem om opheldering hadden gevraagd. In ieder geval was het presentje 'heel kunstzinnig' en een expressie van de noodzaak om met de Bolivianen in dialoog te blijven. De maker, pater Espinal, handelde 'niet uit ideologie' en gaf met het kunstwerk 'geen marxistische interpretatie van het geloof'.
Stiekem communist
Hoe Lombardi dat zo zeker weet is niet duidelijk. Wel zeker is dat dit cadeau koren op de molen is van Franciscus' rechtse critici.
Die vinden hem veel te links en verwijten hem dat hij soms wel erg dicht aanschurkt tegen communistische ideeën. Zijn felle kritieken op het kapitalisme, zijn gloedvolle pleidooien voor herwaardering van de armen - de meest extreme van zijn kerkelijke opponenten vragen zich hardop af of deze paus niet heimelijk communist is.
Franciscus doet ondertussen weinig moeite om dat te weerleggen. Integendeel. In mei nodigde hij theoloog Gustavo Gutiérrez uit, een van de grondleggers van de 'bevrijdingstheologie'. Aanhangers van die Latijns-Amerikaanse beweging roepen op tot omverwerping van de gevestigde politieke en economische orde. Zij vinden dat de kerk armen niet alleen moet helpen, maar dat ze ook moet proberen via politieke weg armoede uit te roeien.
Het Vaticaan moet daar van oudsher niets van hebben en probeerde decennialang bevrijdingstheologen tegen te werken. Onder paus Johannes Paulus II en Benedictus XVI was het ondenkbaar dat theoloog Gutiérrez in Vaticaanstad hartelijk werd ontvangen. Maar Franciscus slaat dus een veel mildere toon aan.
Arbeiders zijn altijd de pineut
In Bolivia ging hij donderdagavond (Nederlandse tijd) opnieuw flink op de linkse toer. Nadat hij in een toespraak zijn excuses had aangeboden voor de wandaden die de rooms-katholieke kerk had gepleegd tijdens de kolonisatie van Zuid-Amerika, haalde hij uit naar 'de onbelemmerde jacht op geld'. 'Uitwerpselen van de duivel', vond hij dat. "Het zijn altijd de arbeiders en de armen die de broekriem moeten aanhalen", constateerde hij droef.
Ondertussen blijft onduidelijk wat het Vaticaan gaat doen met Morales' communistische crucifix. Eén optie sloot perschef Lombardi donderdag al uit: het komt 'in ieder geval niet in een kerk te hangen'.
