Cruciale week voor asiel- en migratiebeleid EU
De Europese Unie wacht deze week een zwaar eindexamen in het bijvak solidariteit. De voorstellen die de Europese Commissie woensdag zal doen voor een eerlijke spreiding van asielzoekers over de 28 lidstaten zullen verhitte discussies losmaken.
Met name Italië, Duitsland en Zweden zijn voorstanders van een verplicht quotasysteem. Om objectief te bepalen hoeveel asielzoekers elk land moet opnemen, wil Brussel kijken naar welvaart, omvang van de bevolking, werkloosheidcijfers en de aantallen asielzoekers die al in het land verblijven. Nu dragen tien EU-landen, waaronder Nederland, bijna alle lasten. Andere landen doen nagenoeg niets, vooral de wat nieuwere lidstaten in Oost-Europa, maar ook Portugal.
Het quotasysteem kan er alleen komen als alle lidstaten het willen. Dat lijkt op dit moment een utopie. De Hongaarse premier Viktor Orbán beet vrijdag al fel van zich af. Hij sprak van een 'gek en oneerlijk' idee en pleitte voor een strenge bewaking van de buitengrenzen van de EU. "Dit is niet de tijd voor solidariteit, maar voor het naleven van de wet. Illegale immigratie is een vergrijp."
Quotasysteem
Binnen de EU heeft Hongarije, na Zweden, de grootste toestroom van asielzoekers per hoofd van de bevolking. Het quotasysteem is maar een van de onderdelen van de langverwachte, veelomvattende Europese asiel- en migratie-agenda voor de komende vijf jaar, die de Europese Commissie woensdag presenteert. Vanwege de talloze drama's in de Middellandse Zee, waarbij honderden vluchtelingen zijn verdronken, is de presentatie een maand vervroegd.
De inhoud van de commissievoorstellen lekte dit weekeinde al uit, maar naar verwachting is er woensdag nog een stevige discussie binnen de commissie en worden onderdelen op het laatste moment aangepast. Veel prominente Eurocommissarissen zijn nauw betrokken bij de migratie-agenda, onder wie voorzitter Jean-Claude Juncker, zijn rechterhand Frans Timmermans, buitenland-coördinator Federica Mogherini en de Griekse Eurocommissaris voor migratie, Dimitris Avramopoulos.
Om de kans op unanieme goedkeuring door de lidstaten te vergroten, stelt de commissie het quotasysteem mogelijk niet voor als staand beleid, maar wel als oplossing voor noodsituaties, bijvoorbeeld als Europa plotseling wordt overspoeld door vluchtelingen uit specifieke brandhaarden in de wereld.
Problemen bij de wortel aanpakken
Verder wil Brussel de problemen bij de wortel aanpakken, door intensiever samen te werken met de landen waar de vluchtelingen vandaan komen. Ook de strijd tegen mensensmokkelaars wordt opgevoerd, zoals vorige maand al is besloten op een ingelaste top van regeringsleiders. Zij zullen de nieuwe commissievoorstellen eind juni bespreken op hun reguliere eurotop.
Vandaag proberen EU-lidstaten in New York een mandaat van de VN-Veiligheidsraad te krijgen om in Libische wateren militaire middelen in te zetten tegen mensensmokkel. Volgens de Britse krant The Guardian zal het Verenigd Koninkrijk de resolutie indienen. Mogherini zal in New York uitleg geven over de beoogde operaties, waaraan tien EU-landen een bijdrage zouden willen leveren. De resolutie stuit waarschijnlijk op verzet van Rusland en Libië zelf.
Ongelijk verdeeld
Het is niet zo verwonderlijk dat juist Italië, Duitsland en Zweden pleiten voor een eerlijke spreiding van asielzoekers over de EU. Van de ruim 562.000 vreemdelingen die in 2014 in de EU aanklopten voor asiel, dienden maar liefst 312.000 hun verzoek in een van die drie landen in. Gemiddeld vingen de EU-lidstaten vorig jaar per 10.000 inwoners elf asielzoekers op. Nederland zat met dertien asielverzoeken per 10.000 inwoners ietsje boven dat gemiddelde. Dat is niet veel vergeleken met koploper Zweden. Daar werden per 10.000 inwoners maar liefst 78 asielzoekers geregistreerd. Ook in Hongarije, Oostenrijk en Denemarken meldden zich relatief veel asielzoekers. Terwijl landen als Spanje en het Verenigd Koninkrijk ver onder het gemiddelde blijven.
