Crisis niet grootste boosdoener bij massa-ontslagen

Toch is dat geen reden tot somberheid, zegt Roel Beetsma, hoogleraar macro-economie aan de Universiteit van Amsterdam, want de economische crisis is niet meer de grote boosdoener. Vaak zijn het structurele problemen die bedrijven in het nauw brengen, zoals internationalisering of een veranderende arbeidsmarkt.

"En dat is niet noodzakelijkerwijs een ramp", stelt Beetsma. "Bij KPN verdwijnen banen omdat zij veel concurrenten hebben gekregen. Gaat het met KPN niet goed, dan is dat weer gunstig voor de concurrent. Die zal nieuwe werknemers nodig hebben."

Zorgelijker is de situatie bij Rabobank en andere financiële instellingen, zegt Beetsma. "De Nederlandse financiële sector als geheel krimpt, en zeker het personeelsbestand. We verliezen het van Londen en Frankfurt als financiële centrum."

Een andere reden voor grootschalig ontslag is de internationalisering van de economie. Nederland moet, volgens Beetsma, juist blij zijn met het internationale speelveld omdat het 'ons netto juist banen oplevert' als handelsland bij uitstek. "Wij zijn voor veel internationale bedrijven een springplank naar Europa."

De situatie in de zorgsector dan, waar instellingen onder dreiging van forse bezuinigingen de ene na de andere ontslagronde aankondigen. Ook daarover is Beetsma niet pessimistisch. Door de vergrijzing en toenemende zorgvraag voorziet hij op termijn juist een mooie toekomst voor personeel in de zorgsector. "Al zullen het niet noodzakelijk banen zijn bij traditionele zorginstellingen, maar vooral bij bedrijven die privé betaald worden en opereren in de private sector. Er zijn steeds meer vermogende ouderen die uit eigen zak extra zorg inkopen."

Al is de economische crisis niet de voornaamste reden dat de massaontslagen elkaar snel opvolgen, er zijn wel bedrijven waar achterblijvende binnenlandse bestedingen voor grote problemen zorgen. Bij Ballast Nedam bijvoorbeeld, dat veel hinder ondervindt van de ingezakte bouwsector. Nederlanders houden ook minder over en besteden minder aan luxegoederen. Dat gaf juweliersketen Siebel het laatste zetje.

Ontslaggolven zijn er niet alleen in tijden van recessie. "Ook tijdens hoogconjunctuur reorganiseren bedrijven omdat ze efficiënter willen werken", zegt Beetsma. "Alleen gebeurt het tijdens recessies vaker omdat werkgevers makkelijker kunnen zeggen dat zij banen moeten schrappen vanwege de gebrekkige vraag."

Waardoor banen in 2014 verdwenen

Veranderende markt

Rabobank - 1000 tot 2000 banen
Ontslag maakt deel uit van beleid om de bank kleiner en efficiënter te maken. Eerder al kromp de Rabobank het aantal lokale kantoren in tot 100, waarbij 8000 banen verdwenen. Door de verschuiving naar online-bankieren is er veel minder personeel nodig. In de financiële sector verdwijnen hierdoor de komende jaren circa 50.000 banen.

KPN - 1500 tot 2000 banen
Door investeringen in snel internet dalen omzet en winsten. Daarnaast is er harde concurrentie op de mobiele markt. Ook verdient KPN minder aan telefoonabonnees door diensten als WhatsApp. In 2011 gingen al 5000 banen verloren bij KPN.

Polare - 400 werknemers in onzekerheid
De boekwinkelketen die ontstaan is uit Selexyz en De Slegte ziet veel marktaandeel verdwijnen naar de online-verkoop. Bol.com en nu ook kleine boekhandels beschikken via websites over een enorm aanbod aan boeken. Onduidelijkheid is nog óf Polare overleeft.

Nuon - banen op de tocht
Nuon werkt met gasgestookte centrales, die minder rendabel zijn dan de goedkope koleninstallaties. Bovendien wordt de Nederlandse markt overspoeld door goedkope groene stroom uit Duitsland. Moederbedrijf Vattenfall moet daarom flink afschrijven op zijn Nederlandse bezittingen. De Zweedse top zinspeelt op nieuwe ingrepen in Nederland.

Holland Casino - 150 tot 200 banen
Steeds minder bezoekers wagen een gokje in de casino's, maar spelen thuis online op internationale goksites. Holland Casino zit inmiddels diep in de schulden. Online is Holland Casino niet aanwezig.

Ziggo - 'Honderden banen op de tocht'
Vroeger verdeelden Ziggo en UPC de markt voor tv en kabel. Maar zij krijgen concurrentie van onder meer Vodafone en KPN die zich met glasvezel en 4G-verbindingen op het terrein van Ziggo en UPC begeven. Om de krachten te bundelen neemt de eigenaar van UPC concurrent Ziggo over. De fusie tussen beide bedrijven zal volgens CNV Publieke Zaak honderden banen kosten.

Wegener - onbekend aantal banen verdwijnt
De uitgeverij van regionale kranten zoals De Gelderlander, De Stentor en BN/De Stem heeft last van een stevig teruglopend aantal abonnees. In plaats van een krantenabonnement kiezen veel lezers voor gratis nieuwssites en gratis kranten. Daarnaast pikken internet-reuzen als Google en Facebook een deel van de advertentiemarkt in, die door de economische crisis toch al onder druk staat. Vorig jaar saneerde Wegener ook al 400 banen.

Internationalisering
Akzo Nobel - Deventer - 165 banen
Door overcapaciteit en toenemende concurrentie verplaatst AkzoNobel de productie van de chemiefabriek in Deventer naar het Belgische Mons. Daar heeft AkzoNobel een grotere opslagcapaciteit, dus zijn er minder investeringen nodig en is er ruimte voor uitbreiding.

Tata Steel - IJmuiden - 200 banen
Staalproductie vreet energie, en die is in Azië en Amerika veel goedkoper dan in Nederland. Dat maakt staal uit IJmuiden duur. De afgelopen drie jaar heeft het Indiase Tata al 1800 banen geschrapt.

MSD - Oss - 440 banen
Het Amerikaanse moederbedrijf Merck wil zich niet langer concentreren op het zelf ontwikkelen van nieuwe dure medicijnen in Oss. Het farmaciebedrijf trekt zich terug op de Amerikaanse markt als het gaat om research.

Aldel - Delfzijl - 800 banen
De aluminiummarkt heeft last van overcapaciteit door goedkope productie van aluminium in Azië en Amerika. De hoge energieprijs in Nederland speelde Aldel fors parten waardoor het niet kon concurreren met het buitenland.

Parker Hannifin - Hoogezand en Almelo - 210 banen.
Het Amerikaanse Parker Hannifin gaat de productie van hogedrukcomponenten voor gassen en vloeistoffen verplaatsen naar Frankrijk en Italië.

Tetra Pak - Moerdijk - 215 banen
In Oost-Europa kunnen verpakkingen goedkoper worden gemaakt waardoor het bedrijf de concurrentieslag verliest. Volgens de vakbonden heeft de supermarktoorlog de prijs van verpakkingen onder druk gezet, zodat Tetra Pak niet rendabel meer kan produceren in Nederland.

Avery Dennison - Hazerswoude-Rijndijk - 186 banen
Het Amerikaanse bedrijf gaat de productie van zelfklevende labels en verpakkingsmaterialen in Hazerswoude-Rijndijk verplaatsen naar Duitsland. Daar zijn de kosten lager.

Conjunctureel

Juweliersketen Siebel en zusterbedrijf Aurum - 230 banen
Net als veel detailhandel heeft ook juweliersketen Siebel last gehad van online verkopen. Toch is het voornamelijk de economische crisis waardoor de vraag naar juwelen daalde. Nadat de Rabobank een belangrijk krediet opzegde, volgde faillissement. De curator denkt aan een doorstart. Hoeveel banen in dat geval verdwijnen, is nog niet bekend.

Garnalenverwerker Heiploeg - Groningen - 90 banen
Garnalen zijn een luxeproduct, en die laten mensen in tijden van economische crisis als eerste staan. Zeker als de prijzen van garnalen door verboden afspraken kunstmatig hoog worden gehouden. Heiploeg kreeg hiervoor een boete van de Europese Commissie van 27 miljoen euro. Uiteindelijk moest Heiploeg faillissement aanvragen. De garnalenverwerker maakt een doorstart waardoor 300 banen behouden blijven.

Ballast Nedam - 150 banen
De omzet loopt terug en dus moet het bedrijf bezuinigen op personeelskosten. Dat komt omdat de economische crisis bij bouwbedrijven aanhoudt. In drie jaar tijd drong het bedrijf het aantal banen al met een kwart terug.

Bezuinigingen door de overheid

Zorgkoepel Envida - Maastricht - 400 banen
De reorganisatie is het gevolg van het kabinetsbeleid om verzorgingsplaatsen af te bouwen waardoor Envida 20 procent van haar budget kwijtraakt.

Zorginstelling Triada - Flevoland - 200 banen
Triade speelt alvast in op de verwachting dat gemeenten minder zorg gaan inkopen en stuurt daarom personeel de laan uit.

Zorginstelling Oosterlengte - Groningen - 400 ontslagen
De instelling leidt al verlies op de huishoudelijk hulp. Die situatie wordt nog penibeler aangezien de overheid 40 procent gaat korten op de huishoudelijke hulp.

undefined