Christuskind in de Nieuwe Kerk

Als bij een Russische matroesjka staat er de komende weken een klein kerkje in het koor van de Nieuwe Kerk in Amsterdam. Weliswaar een kerkje met doorschijnend doek als muren, maar wél met echte kerkbanken. Het altaarstuk: het schilderij 'Cavalry', gemaakt door Marc Chagall (1887-1985) in 1912. Het is een verbeelding van de kruisiging op Golgotha - Calvarie is de Latijnse benaming voor een afbeelding van de kruisiging.

De joods-Russische kunstenaar maakte een ongebruikelijke versie op het oude thema. Afgezien van de felle kleuren - Chagall noemde kleur ooit 'het bloed van de kunstenaar' - is het vooral de Christusfiguur die opvalt: in plaats van een volwassen man schilderde Chagall een kind. Daarmee maakte hij, zoals hij later zou uitleggen, van het traditioneel christelijke thema van de kruisiging een joodse aanklacht tegen het antisemitisme, waarbij het onschuldige Christuskind symbool staat voor het lijden van het joodse volk. De kunstenaar was in Vitebsk opgegroeid en had de pogroms van het begin van de eeuw van dichtbij meegemaakt. Hij zou de kruisiging tot in de jaren zestig in zijn werk gebruiken.

'Cavalry' kreeg veel kritiek toen het in 1912 in Parijs, waar Chagall toen woonde, te zien was op de jaarlijkse Salon. Niet alleen de moderne interpretatie van zo'n traditioneel thema, ook het feit dat Chagall als jood zo'n thema schilderde, was volgens velen een schande.

Gastconservator Gijs van Tuijl is oud-directeur van het Amsterdamse Stedelijk Museum, dat ook twee belangrijke vroege werken van Chagall in bezit heeft. Hij ontdekte het schilderij in de literatuur. Bij het MoMa, het New Yorkse museum dat het doek sinds 1949 in bezit heeft, staat het al jaren in het depot. 'De conservator was zelf ook erg verbaasd toen hij het zag', vertelt Van Tuijl grijnzend. Het is tot 10 april te zien in Amsterdam.

undefined