Christelijke hulpclubs in zwaar weer

Kleinere christelijke ontwikkelingsorganisaties zitten in de problemen. Door ontkerkelijking zijn de inkomsten vanuit de kerken sterk teruggelopen. Ook merken ze dat de overheid minder geld in het maatschappelijke middenveld steekt. Uit geldgebrek sluit de oecumenische ontwikkelingsorganisatie Oikos vrijdag na 46 jaar de deuren. De organisatie is niet langer levensvatbaar.

Oikos heeft zich lang kunnen redden dankzij de samenwerking met grote christelijke ontwikkelingsorganisaties zoals Icco en Cordaid. Maar die hebben de voorbije jaren ook flink moeten bezuinigen. Oikos kan geen beroep doen op de achterban, het heeft een vergrijsd bestand van krap driehonderd vrienden.

Oikos hield zich bezig met geloof en economie en religieuze spanningen in ontwikkelingslanden. Vanaf de jaren zeventig deed het onderzoek naar eerlijke koffie, kernwapens en ethisch beleggen. Het bestuur bestaat onder meer uit de rooms-katholieke kerk en de PKN.

Begrotingstekort

Ook Mensen met een Missie, dat ontwikkelingsprojecten heeft in tal van landen en de oudedagsvoorziening van missionarissen beheert, zit in zwaar weer. Het moet een groot begrotingstekort zien weg te werken. In 2016 bedroeg dat 1,4 miljoen euro. Om het niet verder te laten oplopen, bezuinigde de organisatie dat jaar al 2 miljoen euro op lopende programma’s. Er is net op tijd op de rem getrapt, zegt de nieuwe algemeen directeur Rick van der Woud. Hij verwacht dat het gat vorig jaar is gehalveerd.

Mensen met een Missie wordt financieel gedragen door particulieren, honderd ordes en congregaties en subsidies. “De organisatie heeft lang vertrouwd op deze stabiele inkomstenbron, maar ons donateursbestand vergrijst”, zegt Van der Woud. De organisatie wil een jongere doelgroep bereiken, bijvoorbeeld met een virtual reality-film over bemiddelingswerk in Oeganda.

De christelijke kerk was altijd een belangrijke aanjager van de internationale hulpverlening. Vanuit de oecumenische Raad van Kerken werd ontwikkelingswerk al in de jaren zestig gestimuleerd. De christelijke ontwikkelingsorganisaties die er vandaag de dag nog goed voorstaan, hebben hun krachten gebundeld. Zo kunnen ze grotere projecten dragen. Ook zijn de financiële banden met de kerken losgemaakt om nieuwe geldbronnen te vinden.

Samenwerken met bedrijven

Bij Solidaridad kwam in 2010 een eind aan de decennialange oecumenische samenwerking. Solidaridad kreeg een nieuwe juridische structuur en ging in zee met bedrijven zoals Unilever. Ook om minder afhankelijk te zijn van de ‘onvoorspelbare’ overheid. Solidaridad sprong in op de trend dat bedrijven hun keten willen verduurzamen. Icco, de coöperatie uit protestantse hoek, werkt met de Albert Heijn Foundation en investeert in crowdfundingsplatform Lendahand.

Niet alleen middelgrote christelijke hulporganisaties hebben het moeilijk. Zo is Women Peacemakers Program, dat wereldwijd vrouwengroepen ondersteunde, na twintig jaar gestopt. Zulke organisaties zijn te klein om zelfstandig subsidie aan te vragen.

De ontwikkelingsbranche is in tien jaar tijd ontzettend veranderd, zegt directeur Bart Romijn van branchevereniging Partos. Er zijn nieuwe organisaties en samenwerkingsverbanden ontstaan. Cruciaal is volgens Romijn dat organisaties inventief zijn. Wie zich niet aanpast, redt het niet. Als voorbeeld van een goed initiatief noemt hij Human Cities Coalition waarbij grote Nederlandse bedrijven zoals AkzoNobel samenwerken met organisaties die bewoners van sloppenwijken vertegenwoordigen, zoals Icco.

Kansen voor christelijke organisaties ziet hij ook. “Er is een enorme toename van christelijke migranten. Maak als christelijke hulporganisatie werk van dat enorme potentieel aan capaciteit, tijd en creativiteit. In Europa gaat het om tientallen miljoenen mensen. Betrek hen actief en profileer je daarmee.”