Christelijk groepsegoïsme
Voorzitter Maurice Limmen van het CNV is boos op Tweede-Kamerlid Anne Mulder. Er worden steeds minder cao's afgesloten of verlengd, en het VVD-Kamerlid heeft gezegd dat hij dat niet zo erg vindt. Daarmee blaast hij volgens Limmen het poldermodel op. De CNV-voorman dreigt politieke partijen als VVD en D66, die genoeg hebben van al dat gepolder, met Franse toestanden. Dat wil zeggen: met het om de haverklap uitroepen van stakingen.
Dat vakbonden zo'n prominente rol spelen in de arbeidsvoorwaarden van veel werknemers is hoe langer hoe meer een anomalie. Die bonden vertegenwoordigen immers nog maar een op de zes werknemers. En wie zij bovenal níet vertegenwoordigen zijn al die mensen die dolgraag een baan zouden willen, maar van de arbeidsmarkt worden geweerd door de gilde-achtige beschermingsconstructies voor de meestal veel oudere bondsleden die allang binnen zijn.
De verplichting die werkgevers hebben om een zieke werknemer twee jaar lang door te betalen, ongeacht de lengte van het dienstverband, is zo'n maatregel die sociaal oogt, maar buitengewoon asociaal uitpakt. Het is onrechtvaardig dat een werkgever met zulke zware lasten wordt opgezadeld op grond van een situatie waaraan hij in bijna alle gevallen niets kan doen. En het is logisch dat werkgevers dergelijke onproductieve lasten liever vermijden. Het gevolg is dan ook dat menig (vooral kleinere) werkgever wel drie keer uitkijkt alvorens nieuw personeel aan te stellen. Ergo: de buitenstaanders - allen die een baan zoeken - worden nog kanslozer.
Geringe achterban
Zonder wettelijke privileges zoals het verbindend verklaren van cao's zouden de vakbonden, gezien hun geringe achterban, lang niet zoveel macht meer kunnen uitoefenen. Al helemaal niet in de particuliere sector, waar bondsleden onder de werknemers vaak met een lantaarntje moeten worden gezocht. Het zijn vooral enkele onderdelen van de collectieve sector waar de bonden nog sterk staan. Daar kunnen zij hun stakingsmacht misbruiken.
Met een staking als uiterst middel om op te komen voor het eigen belang is in beginsel niets mis. Vreemd is het wel dat het liberalen nogal eens kwalijk wordt genomen dat zij mensen niet kapittelen wanneer die zich door eigenbelang laten leiden, maar dit als een gegeven uit de realiteit aanvaarden. Vanuit christelijke hoek wordt dan vaak betoogd dat we juist oog voor de ander moeten hebben. Maar uitgerekend de confessionele wereld heeft zich vanouds stevig georganiseerd om de eigen belangen in de achterkamertjes van de polder veilig te stellen. De confessionele banvloeken over eigenbelang klinken dan ook als de vos die de passie preekt.
Nog bonter kan het worden als stakingen in de collectieve sector over de rug van buitenstaanders worden uitgeroepen. Kán het worden, want de meeste burgers zullen er weinig problemen mee hebben als de medewerkers van de belastingdienst er een jaar lang de brui aan zouden geven. Heel anders wordt het wanneer bijvoorbeeld de 'gestaalde' kaders van treinmachinisten en buschauffeurs de reizigers duperen door het openbaar vervoer plat te leggen.
Hoe christelijk is een CNV dat dadelijk weer eens gaat aanzetten tot het botvieren van het groepsegoïsme van het OV-personeel ten koste van het algemeen belang? Behoort Limmen zich daar niet eens op te bezinnen? En indien Franse toestanden hem toch blijven aanlokken, kan hij de betekenis van de C in de naam van zijn vakverbond maar beter omdopen tot Corporatistisch.
Patrick van Schie is historicus en directeur van de TeldersStichting, de liberale denktank van Nederland, verbonden aan de VVD. Hij schrijft deze column op persoonlijke titel.
