Bussemaker vreest grotere kloof rijk en arm

Het onderzoek past in het thema dat Bussemaker in haar laatste jaar als minister in dit kabinet aan de orde wil stellen: verheffing in het onderwijs. "Als we niet uitkijken wordt de emancipatiefunctie van het onderwijs bedreigd." Met behulp van meer onderzoek wil zij dat scholen en ouders zich bewuster worden van het probleem van sociale segregatie in het onderwijs.

Bussemaker vindt ook dat het op universiteiten lang niet altijd nodig is om een extra bijdrage te vragen voor de studies voor uitblinkers. Op de Universiteit Utrecht zagen ze bij het honoursprogramma Bestuurskunde onlangs af van verhoging van het collegegeld. "Als het in Utrecht kan, waarom zou het elders dan niet mogelijk zijn? Dat je hoger collegegeld kunt vragen, betekent nog niet dat je het moet doen. Het onderwijs heeft een brede verantwoordelijkheid."

Kloof
De kloof tussen kinderen van verschillende niveaus ontstaat al op de middelbare school. Bussemaker: "Scholen scheiden vaker de laagste schoolsoorten van de hogere. Het vmbo zit in een ander gebouw dan havo en vwo. De twee laagste mbo-opleidingen apart van de twee hoogste. Soms doen scholen dat met de beste bedoelingen, maar een soepele overgang naar een hogere schoolsoort komt mogelijk in het gedrang."

Bussemaker bestrijdt dat haar eigen regeringsbeleid, waarin excellentie en diploma's beloond worden, debet is aan sociale segregatie. Dat sinds afgelopen jaar bijvoorbeeld niet langer de objectieve cito-score maar het schooladvies van de leerkracht in groep 8 bepaalt of je op vmbo, havo of vwo wordt toegelaten, kan ertoe leiden dat kinderen uit de zwakkere milieus juist minder kansen krijgen.

Volgens Bussemaker was dit besluit van staatssecretaris Dekker juist nuttig omdat leerkrachten een diepgaander beeld van kinderen kunnen geven dan alleen een citoscore.

"Maar het is niet afdoende. Het probleem is hiermee niet direct opgelost. Er is meer nodig. Uit recent onderzoek blijkt toch ook weer dat kinderen van hoogopgeleide ouders die hetzelfde scoren als die van lager opgeleiden, 3,5 keer zo vaak een hoger advies krijgen. De stap die ik wil zetten is dat leraren op de pabo leren om zich daar bewust van te worden en breder naar de vaardigheden van kinderen kijken."

Druk van ouders
De druk van ouders op hun kinderen, zegt Bussemaker, is vaak 'gigantisch'. "We leven in een meritocratie, een hoge opleiding is belangrijker dan ooit. Daardoor wordt er zoveel buiten het onderwijs gecompenseerd - met huiswerkbegeleiding en private scholen als Luzac - dat als je niet uitkijkt het echte onderwijs in de schaduw plaatsvindt en de gewone scholen er alleen nog maar zijn voor de kansarmen."

In Duitsland, zegt Bussemaker, gaan er al stemmen op om huiswerkbegeleiding helemaal te verbieden. Sociologe Jutta Allmendinger, 'echt iemand van naam', heeft daar gepleit voor het afschaffen van buitenschoolse begeleiding. Bussemaker ziet niets in een verbod. "Wel denk ik dat het voor degenen die dat niet van huis uit meekrijgen van groot belang is dat we faciliteiten creëren. Er is druk die tweedeling versterkt, we moeten voor tegendruk zorgen. Ik vind dat ik een plicht heb om ervoor te zorgen dat er voor alle jongeren doorstroomkansen zijn"

De minister is niet de enige die zich zorgen maakt over de toegenomen verschillen. Sinds de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid en het Sociaal en Cultureel Planbureau een jaar geleden wezen op het bestaan van 'gescheiden werelden' tussen hoog- en laagopgeleiden, stapelden de rapporten zich op. In het een wordt opnieuw de middenschool bepleit, in het ander krijgt de vroege schoolkeuze ervan langs.

Bussemaker: "Er is niet een makkelijke oplossing. Sommige mensen zeggen: de Inspectie is de schuld, die bevordert afstroom. Anderen zeggen: je moet later kiezen. Dat laatste is voor sommige jongeren ook weer nadelig. Het is niet one size fits all. Maar ik vind wel dat we ook niet blind moeten zijn voor waar belemmeringen zitten."

Lees vandaag in Trouw het interview met minister Jet Bussemaker 'Scholen, blijf werken aan verheffing'.