Burgemeester Geldermalsen: 'We moeten het dorp weer bij elkaar rapen'
'De Vries speelt het vies', staat er op een groot zwart spandoek bij de afslag naar het gemeentehuis van Geldermalsen. Burgemeester Miranda de Vries (PvdA, 1970) was deze week hét mikpunt van woede en verzet in het dorp. Het gemeentehuis ligt er stil en verlaten bij. Woensdagavond was dit nog het toneel van een ware veldslag tussen stenen gooiende Geldemalsenaren en ME. Een raadsvergadering over de komst van 1500 asielzoekers moest worden afgebroken.
Samen met haar persvoorlichtster zit De Vries in haar werkkamer. Laag houten plafond, uitzicht op een slootje. Begin deze week sloeg ze een interviewverzoek nog af, nu is de burgemeester bereid haar verhaal te doen. Ze hadden van te voren allerlei scenario's doorgenomen, zegt ze, terugblikkend op woensdagavond. Ook een 'oproer' en een 'eventuele ontruiming' hoorden daarbij. Maar dít? "Zo'n georganiseerde aanval, met zoveel geweld, daar hield niemand rekening mee."
En het geweld kwam van uw eigen inwoners.
"Ja, dat maakt dat je er echt iets mee moet doen. Het gaat hier om het gevoel van veiligheid in het dorp. Over het geweld zelf kan ik kort zijn: het enige dat hier past is afkeuring. Zo doe je dit niet in een democratie, punt. Je moet die kleine groep die tot geweld overging wel onderscheiden van de veel grotere groep die dat niet deed, maar wél in het verweer kwam tegen het plan. Daar heb je je natuurlijk enorm toe te verhouden."
Begrijpt u hun woede?
"Ik begrijp heel goed dat mensen vragen en zorgen hebben. En ook boosheid. Het is een emotie die je vaker ziet als mensen ergens bang voor zijn."
De woede komt dus voort uit angst?
"Mensen zijn bezorgd over heel praktische dingen. De waarde van hun huis of bedrijf. De veiligheid. Hele basale dingen. De feiten zeggen: een gemeente wordt niet onveiliger door de komst van asielzoekers. Dat is onderzocht. Maar daarmee is de bezorgdheid nog niet weg."
Heeft de boosheid ook te maken met de manier waarop het gemeentebestuur heeft gehandeld?
"Dat vind ik moeilijk te zeggen. Dan speculeer je over emoties van anderen."
Ze is even stil. "Ik denk dat die emoties ook voor een groot deel voortkomen uit het debat in de samenleving. Dat debat is echt heel ongemakkelijk aan het worden. Blijkbaar raakt dit aan diepe emoties. We hebben in het verleden ook besluiten genomen waar veel kritiek op kwam. De nieuwe Tricht-spoorlijn, bijvoorbeeld. Daar werd ook actie tegen gevoerd. Toch bleef dat verzet altijd binnen de grenzen van de democratie. Altijd."
"Maar wat deze week is gebeurd... Het gesprek met de bevolking is niet tot wasdom gekomen. We hadden in de raadzaal zestig mensen die inspraken. Er werd heel respectvol naar elkaar geluisterd, maar al na vier insprekers moesten we evacueren."
De zaal zat met 200 mensen stampvol. Buiten stonden er nog eens 1500. Was een grotere locatie niet beter geweest? Waarom koos u daar niet voor?
"Eh... Dat heeft met praktische argumenten te maken. Je wilt een locatie waarin raadsleden plezierig kunnen werken. (Kijkt haar persvoorlichter aan). Nou ja, plezierig is niet het goede woord... Het was niet praktisch. Trouwens, zestig insprekers is al een behoorlijke input. In principe zou een raadsvergadering zelf al genoeg moeten zijn: we hebben een representatieve democratie. Daarná wilden we het gesprek met de inwoners aangaan, informatiebijeenkomsten organiseren, etcetera."
Was het niet beter geweest om dat vóór die raadsvergadering te doen?
"Ik betwijfel of het resultaat dan anders was geweest. Ik denk het niet."
De raad moest binnen een week beslissen. Het gaat over een azc dat de twee na grootste van het land zou worden. Waarom moest dat besluit zo snel?
"Dat had te maken met de deadline vanuit het Rijk. Die lag op 1 februari. Dan is het handig om al vóór het kerstreces een principebesluit te hebben gemaakt. En we wilden niet pas op de laatste dag voor dat reces vergaderen, dan was het verwijt geweest: lekker handig, vergaderen en dan snel op vakantie. We wilden daarna namelijk meteen het gesprek met de bewoners aangaan."
Waarom kozen jullie voor een azc van zo'n grote omvang?
"We wilden graag helpen en als je helpt, wil je het ook goed doen. En deze omvang past prima op dit terrein. Een groot azc heeft ook als voordeel dat je de voorzieningen veel beter kunt regelen. Die komen dan ín het azc zelf. Op die manier hebben dorpelingen er minder last van. Als die zich bijvoorbeeld afvragen: 'gaan ze nu ook allemaal naar mijn huisarts?' dan kun je zeggen: 'nee, bij zo'n groot azc is er een eigen dokter'.
U wilde de Geldemalsenaren dus eigenlijk overlast bespáren?
Ze glimlacht. "Je kunt zeggen dat die boodschap niet goed is overgekomen."
Veel inwoners vermoeden dat u het eigenlijk voor het geld deed.
"Je zou een bar slechte gemeentebestuurder zijn als je niet ook naar het geld kijkt. Dat was niet de belangrijkste reden voor dit voorstel - we wilden het Rijk helpen bij de asielopvang - maar je zou je eigen gemeente tekort doen als je geen prijs voor het gebruik van die grond zou vragen. We hebben het niet verborgen gehouden. Al die dingen staan op onze site en in het raadsvoorstel. We hebben niets geheimzinnigs gedaan."
U vindt dus niet dat u als burgemeester fouten maakte?
Geïrriteerd: "Ik vraag me af welk doel deze vraag dient."
Zou u, terugkijkend, dingen anders hebben aangepakt?
"Na wat er woensdag is gebeurd, kan ik daar natuurlijk geen nee op zeggen... Maar wat? Tja, hier ga je van mij echt geen antwoord op krijgen. Er is geen recept. Het gaat mij nu vooral om de vraag: hoe nu verder? We moeten het dorp weer bij elkaar rapen."
Hoe gaat u dat doen?
"Daar gaan we volgende week naar kijken."
undefined
Over zichzelf afroepen
De gemeente Geldermalsen heeft de rellen van woensdag over zichzelf afgeroepen door niet goed naar de inwoners te luisteren. Dat vindt driekwart van de inwoners, zo blijkt uit een enquête die is gehouden in opdracht van de Gelderlander. De inwoners voelen zich ‘bedonderd’ en zijn ‘diep teleurgesteld’ in het optreden van de gemeente. (anp)
Een lap grond is ook goed
Op 23 november werd Geldermalsen gebeld door de provincie Gelderland. Eerder al, in oktober, was er een verzoek gekomen voor opvang. De Vries: "De provincie dacht toen aan leegstaande panden. Die hadden we niet. We konden wel kleinschalige opvang bieden, en dat hebben we ook gedaan: we vangen nu 22 vluchtelingen op. We dachten dat dit voor de toekomst ook de weg zou zijn."
Maar het verzoek dat nu kwam, was anders. Het luidde dat het COA óók geïnteresseerd zou zijn in kale grond, ze zouden er dan zelf wel een azc op bouwen, aldus De Vries. Grond had Geldermalsen wel. "Wij hebben er de dag erna in het college over gesproken, en een week later nog eens. Op 8 december besloten we Hondsgemet-Noord aan te bieden. Wij hebben diezelfde dag de raad ingelicht, twee dagen erna hebben we een brief aan de direct omwonenden verstuurd. Dat zijn er overigens niet veel: er staan precies drie huizen naast."
In die brief stond niet dat er een azc zou komen. "We verzochten ze vrijdagavond naar het gemeentehuis te komen. We wilden het ze persoonlijk meedelen. Diezelfde vrijdagavond zouden we dan een tweede brief versturen, naar bedrijven en huizen in een nog wijdere kring om het terrein heen. En we zouden een persconferentie geven om het plan aan de buitenwereld bekend te maken."
Maar er kwam een kink in de kabel. Doordat een raadslid een email per ongeluk naar een verkeerd adres verstuurde, kwam het plan vrijdagmiddag al naar buiten. De Vries: "Zo ontstond de indruk dat we die persconferentie inderhaast belegden, omdat het plan was uitgelekt. Dat is niet zo."
