Buitenlandse Zaken ging in de fout met staatsgeheimen door onervaren ambtenaren
Het Ministerie van Buitenlandse Zaken heeft grote fouten gemaakt bij de behandeling van wob-verzoeken van Trouw en Nieuwsuur over het hulpprogramma voor Syrische strijdgroepen. Onervaren ambtenaren voelden druk om de gevraagde informatie snel openbaar te maken.
In november vorig jaar berichtten Trouw en Nieuwsuur dat het ministerie van buitenlandse zaken per abuis staatsgeheime informatie openbaar had gemaakt. In de documenten, die waren opgevraagd door Trouw en Nieuwsuur, stonden onder meer namen van door Nederland gesteunde Syrische strijdgroepen en van een medewerker van de MIVD. Het ministerie stelde na dit ‘lek’ een onderzoekscommissie in. Een half jaar later zijn de bevindingen daarvan openbaar.
Gebrek aan ervaring
Alle ambtenaren die verantwoordelijk waren voor de behandeling van de aanvraag en die waren belast met het beoordelen en zwartlakken van de informatie spraken over hun ‘gebrek aan ervaring in behandeling van Wob-verzoeken’, stelt de commissie. ‘Het was vooral learning by doing’, zei ambtenaar BZ08 tegen de commissie. Vijf van de negen ambtenaren hadden ook nooit scholing of voorlichting gehad over hoe ze moesten omgaan met geheime informatie. Ook waren zij niet bekend met de ‘Handleiding Rubricering’, waarin staat wanneer en welke informatie staatsgeheim is. De ambtenaren plaatsten tegen de regels in staatsgeheime informatie op een interne drive van het ministerie. Volgens de commissie wisten zij wel dat dit niet mocht, maar deden het uit ‘praktische overwegingen’ toch. Ook stelt de commissie dat documenten met namen van door Nederland gesteunde groeperingen per e-mail zijn verstuurd en intern gedeeld.
De onervarenheid onder de ambtenaren leek ook willekeur in de hand te werken. De commissie schrijft dat het de ambtenaren niet duidelijk was welke ‘strategie’ er moest worden gekozen bij het lakken. ‘Of heel transparant, of juist niet’, citeert het rapport. Ambtenaar BZ08: “de gedachten liepen uiteen van ‘zoveel mogelijk weigeren’ tot ‘zoveel mogelijk openbaar maken’.
Navraag
Trouw en Nieuwsuur deden afgelopen zomer herhaaldelijk navraag over de opgevraagde informatie, aangezien het ministerie de wettelijke beantwoordingstermijn ruimschoots had overschreden. Uit de interviews met de ambtenaren blijkt nu dat deze verzoeken van invloed waren op de behandeling van de Wob-verzoeken. “Naarmate het proces vorderde”, zo vertellen ambtenaren, werd “een steeds formelere en dwingender toon gehanteerd om informatie te krijgen. Hierdoor is door betrokken medewerkers druk ervaren om de Wob-verzoeken snel af te handelen.”
Toen Trouw en Nieuwsuur over het lek berichtten waren de ambtenaren ‘allemaal geschokt en diep teleurgesteld’. “Hun grootste angst was uitgekomen”, zo verklaarden BZ08 en BZ09. BZ12 had het gevoel te hebben gefaald.
“Men had keihard gewerkt en kreeg nu het gevoel dat het allemaal voor niets was geweest”, aldus BZ12. BZ06 verklaarde dat “hij zijn hand in het vuur durft te steken dat er niet bewust was gelekt”.
Lees ook:
Staatsgeheimen over Nederlandse steun aan Syrische rebellen zijn per ongeluk onthuld
Trouw en ‘Nieuwsuur’ onderzochten de afgelopen twee weken alle van de in totaal 1866 pagina’s aan wob-documenten minutieus, en troffen daar opmerkelijke feiten aan.
De Nederlandse hulp aan Syrië was wel militair van aard
Nederlandse hulpgoederen aan Syrische rebellen zijn wel degelijk militair ingezet. Minister Blok weersprak dit eerder.
Hoe Al-Qaida aan een mobiele bakkerij uit Nederland kwam
Hoe kwam de omstreden hulp aan Syrische strijdgroepen daar eigenlijk terecht, en wat gebeurde ermee? Trouw en Nieuwsuur brachten het logistieke proces in kaart. Er ging veel mis.
