Britt Nelemans, letterhakker 'Je maakt iets wat troost biedt'

"Ik ben nu een grafsteen aan het bijwerken van een echtpaar, waarvan de man eind vorig jaar is overleden. De kinderen hebben de bestelling gedaan, de vader heeft zich er niet mee bemoeid. Eén letter van zijn naam, de S, heb ik net klaar.

Van jongs af houd ik van stenen, fossielen. Ik heb geologie gestudeerd, maar al snel bleek dat ik met mijn studie vooral interessant was voor oliebedrijven. Ik kwam in het onderwijs terecht maar putte daar geen voldoening uit. Ik heb me omgeschoold tot schriftbeeldhouwer of letterhakker. Bij de opleiding zat ik dag in dag uit in steen te hakken. Heerlijk. Zoals iemand daar zei: 'Met het hakken op de steen gaan de dagen vrolijk heen.' Als je een hele dag in hetzelfde ritme een bepaalde slag legt op de steen, heb je tijd om na te denken, een beetje te filosoferen.

Het liefst hak ik vrije ontwerpen, in een gevelsteen kan ik ook mijn ambitie als beeldhouwer kwijt. Meestal maak ik grafstenen. Het waardevolle daarvan is dat je iets maakt wat mensen troost biedt. Het verschil tussen een steen uit de fabriek en een steen van mij is het persoonlijke. Vergelijk het met confectiekleding en een maatpak. Ik begeleid mensen niet alleen bij de keuze van de steen, maar ook bij het bepalen van de tekst. Houd het kort, adviseer ik. Als je ergens jaren tegenaan moet kijken, werkt iets sobers beter. Bovendien: hoe meer letters hoe duurder.

Zoals altijd heb ik ook bij deze steen eerst een ontwerp gemaakt. De keuze van de letter is belangrijk. Kijk, die steen daar verderop is voor een vrouw, die nogal jong getroffen is door alzheimer. Voor haar vind ik een kinderlijk, open lettertje passend. Ik ontwerp de letters vaak zelf; eigenlijk zit mijn vak tussen steenhouwer en typograaf in.

Ik denk ook veel na over een passende steensoort. Steen heeft karakter. Dit is Rosal, een vrij zachte, witte Portugese kalksteen. Niet zo zacht dat hij snel vergaat, deze steen staat er over honderd jaar nog, maar hij heeft wel een zachte, vriendelijke uitstraling. Om te bewerken is hij ook zachter dan bijvoorbeeld Belgisch hardsteen, zoals dat gebruikt wordt in de architectuur, of voor stoepstenen. Ook een prachtige steensoort, alleen zakelijker, harder.

Bij het ontwerp is de spatiëring, de ruimte tussen de letters, net zo belangrijk als de letters zelf. De tekening, op schaal, stuur ik de klant ter goedkeuring. Het definitieve ontwerp plak ik met twee plakbandjes vast op de steen, met een velletje rood carbon ertussen. Dan trek ik het ontwerp over op de steen. Met beitel en hamer klop ik de letter eruit.

Steen is eerlijk materiaal, je kunt je geen fout permitteren. Voor elke steensoort heb ik een andere beitel. Die haal ik uit Engeland, daar zijn nog veel letterhakkers. Ik werk met een rond kloppertje, dat werkt fijner dan een vierkante hamer. Iedere slag is raak.

Volgende letter: de T."

undefined