Britse adel komt in opstand

Lady Liza Campbell noemt het een 'omerta'. Een code van absoluut stilzwijgen die de Britse aristocratie al eeuwen gehoorzaamt. Want de vuile was buiten hangen, dat doet de adel niet. Zeker vrouwelijke leden worden geacht hun mond te houden als het gaat om het gevoeligste thema: de erfopvolging. Een stilzwijgen dat Campbell niet langer volhoudt.

Lady Liza is de tweede dochter van de Thane of Cawdor, een van de oudste adellijke geslachten in het Verenigd Koninkrijk. Toen haar vader overleed, ging de titel en het daarbij horende Schotse kasteel en 20.000 hectare grond niet naar haar oudste zuster, maar naar haar jongere broer Colin. "Dochters die openlijk hierover klagen, krijgen het verwijt dat ze jaloers en niet loyaal zijn. Maar ik weiger langer stil te zijn. De wet moet veranderen, zodat wij gelijke rechten krijgen."

Archaïsche situatie
De trouwe volgers van de populaire Britse tv-serie 'Downton Abbey' zijn maar al te bekend met de complexiteit van de adellijke erfopvolging. De serie draait om Lord Crawley, de fictieve graaf van Grantham, en speelt zich af aan het begin van de twintigste eeuw. De graaf heeft drie dochters, maar de adellijke erfregels schrijven voor dat vrouwen titels en bezittingen niet kunnen erven. Paniek breekt uit als de opvolger, een neef, omkomt bij de ramp met de Titanic. Uiteindelijk vindt men een verre achterachterneef die in aanmerking komt.

Honderd jaar later en er is niets veranderd aan deze archaïsche situatie. Vrouwen hebben wettelijk geen poot om op te staan en staan vaak met lege handen als hun vader overlijdt. Lady Campbell: "Als we ergens naartoe gingen met de auto, zei mijn vader altijd: 'Doe de gordel goed vast, want je gezicht is het enige kostbare bezit dat je hebt.' Als klein meisje dacht ik er nooit zo veel over na. Ik kwam uit een liefhebbend gezin en voelde me altijd gewaardeerd. Maar naarmate ik ouder werd, werd ik steeds bewuster van de ongelijkheid tussen mijn zusters en mijn broer."

Sommige adellijke families hechten daarom nog bijzonder veel waarde aan de geboorte van een zoon. Lord Lambton, de graaf van Durham, had al vijf dochters, totdat hij eindelijk een zoon kreeg. De familie vierde de geboorte met vreugdevuren en het slachten van een os. Baron Braybooke was zo geobsedeerd met het krijgen van een mannelijke opvolger dat hij maar kinderen bleef produceren. Pas na zijn achtste dochter gaf de puissant rijke baron het op. Bij zijn overlijden gaat de titel nu naar zijn verre betachterachterneef Robert Neville, een internetondernemer die boven een kapperszaak in Zuidwest-Londen woont.

Ook in de familie van Liza Campbell leidde het uitblijven van een mannelijke opvolger tot paniek. Toen grootvader op de hoogte werd gesteld van de geboorte van Liza, was hij zo van slag dat hij van een ladder viel en zijn arm brak. "Als goedmakertje mocht hij van mijn ouders mijn naam kiezen", lacht Campbell. Campbell was een van de eerste 'ladies' die openlijk pleitte voor gelijke rechten binnen de adel. Samen met Victoria Le Poer Trench, de gravin van Clancarty, heeft ze een campagne opgezet om de wet te veranderen. Ze hebben het tij mee. De zwangerschap van prinses Kate, de vrouw van prins William, blies nieuw leven in de discussie. Eerder dit jaar stemde het Britse parlement in met een hervorming van de opvolgingsregels voor de troon. Niet langer is de oudste zoon van de monarch de eerste in lijn voor de troon, maar het oudste kind.

Kolossaal landgoed
Volgens Victoria Le Poer Trench is het alleen maar logisch dat de rest van de adel volgt. Ze heeft een petitie ingediend die is ondertekend door honderden leden van de aristocratie. "De bestaande regels komen voort uit de oude traditie dat alleen de mannen in staat waren een kolossaal landgoed te runnen. Dat is niet meer van deze tijd natuurlijk. Vrouwen zijn tegenwoordig even hoogopgeleid en zijn even goed in staat die taak over te nemen. Het kan niet zo zijn dat seksisme nog steeds in de wet is vastgelegd."

Voor de gravin gaat het puur om het principe. Haar man heeft enkel titels en bezit geen kasteel of landgoederen. "Ik heb één dochter en er is verder geen mannelijk nageslacht. Als mijn man overlijdt, houdt de titel op te bestaan. Een titel maakt ons niet meer bijzonder, maar zegt alles over onze rijke familiegeschiedenis en identiteit. Daarom vind ik het nog steeds waardevol. Waarom zou mijn dochter dat niet kunnen voortzetten?"

Voor andere adellijke families staat er veel meer op het spel. Toen de eerder genoemde graaf van Durham overleed, brak er oorlog uit in de familie. Drie oudere dochters eisten een deel van de bezittingen, een kasteel in Durham en huizen in Londen en Toscane, op. Omdat hun vader sinds de jaren zeventig in Italië woonde, beargumenteerden ze dat het Italiaanse erfrecht gold en dat de bezittingen eerlijk verdeeld moesten worden over alle kinderen. Hun broer Ned weigerde toe te geven, waarop de zusters naar de Italiaanse rechter stapten.

Toch is het maar de vraag of de pogingen van Campbell en Le Poer Trench succes hebben. Gravin Margaret of Mar, tevens Hogerhuislid, komt uit een van de weinige adellijke families waar de titel ook via de vrouwelijke lijn kan worden overgedragen. Zij sympathiseert met de campagne, maar denkt dat het voorstel weinig kans maakt. "Bij de hervorming van de regels voor de troonopvolging hadden we te maken met maar één familie. De adel heeft honderden families en waarschijnlijk moeten we voor elke familie apart een wet indienen om de regels te veranderen. Het parlement is op dit moment niet bereid dat te doen. De huidige situatie is niet eerlijk en past niet bij de moderne tijd, maar deze adellijke titels zijn nou eenmaal niet gecreëerd in de moderne tijd."

Toch is Victoria Le Poer Trench hoopvol. Het Conservatieve parlementslid Mary MacLeod werkt aan een wetsvoorstel voor hervorming van de erfopvolging. "Iedereen zei dat de hervorming van de troonopvolging veel te complex was. Uiteindelijk heeft het parlement de regels in een paar maanden tijd weten te veranderen. Waarom zou dat nu niet lukken?"