brieven

Zielloze automaat

Terecht stelt Jacqueline Bos (de Verdieping, 20 april) kritische vragen bij de vooral in de melkveehouderij steeds meer toegepaste digitalisering van dieren. "Al die sensoren aan het dier", zegt ze, "zijn bedoeld om de productie te optimaliseren. Als daarop de nadruk ligt, hebben we dan nog oog voor het individuele dier?" Wat hier gebeurt, sluit helemaal aan op de diervisie van de zeventiende-eeuwse filosoof René Descartes. Voor hem was het dier niet meer dan een machine, een zielloze automaat. 'Ik denk, dus ik besta', aldus Descartes. Het dier denkt niet, dus bestaat het ook niet. Dat wil zeggen: het heeft geen enkel recht, het valt buiten de morele gemeenschap. Opmerkelijk is dat mensen die verder met hun tijd meegaan en openstaan voor nieuwe inzichten, in hun kijk op dieren nog in de zeventiende eeuw leven. Filosofisch, ethisch en ook menselijk hebben ze heel wat in te halen.

Hans Bouma Kampen

undefined

Luther

Luther was geen antisemiet maar een anti-judaïst, zo betoogt H.G. Lok (brieven, 19 april). Het onderscheid tussen deze twee vormen van Jodenhaat is kunstmatig en derhalve weinig zinvol. Luther beperkte zich niet tot het hebben van negatieve ideeën over de joodse religie, maar zette ook aan tot actieve vervolging van Joden. De protestantse theoloog Littell wees op grond hiervan deze onderscheiding van Jodenhaat af: "Voor het slachtoffer is dit een onderscheid zonder een verschil." Het maakt immers weinig uit of je huis in brand gestoken wordt omdat je voorouders Christus vermoord zouden hebben, of omdat het verkeerde bloed door je aderen zou stromen. Littell voegt er nog een tweede bezwaar aan toe: door dit kunstmatige onderscheid ontloopt de kerk de verantwoordelijkheid die zij draagt voor het ontwikkelen van een theologisch antisemitisme dat de afwijzing van Joden legitimeerde.

Anton ten Klooster Bunnik

undefined

Heksenjacht

De Europarlementariërs Van de Camp c.s. willen geen heksenjacht in verband met de sjoemelsoftware (Trouw, 19 april). Maar als het om een kleine fraude inzake bijstand of pgb gaat, lijkt het er verdacht veel op dat men dan wel op heksenjacht gaat. Dat voelt toch een beetje als klassejustitie. De auto-industrie heeft willens en wetens, voor hun gewin, de zaken mooier voorgesteld dan ze zijn. Dat lijkt me ernstig genoeg om er paal en perk aan te stellen.

Henk Kraaijenbrink Borne

undefined

Belastingdienst

Wat klopt er toch niet in dit land, vraagt een briefschrijfster zich terecht af met oog op de luxe afvloeiingsregeling binnen de belastingdienst (brieven, 20 april). Het is frustrerend dat we steeds weer tandenknarsend moeten constateren dat de overheid ontzettend goed voor zichzelf zorgt. Falende ministers, burgemeesters of wethouders die niet functioneren; zij kunnen allen rekenen op riante wachtgeldregelingen. De afvloeiingsregeling van de belastingdienst sluit hier naadloos op aan. Ook in dit opzicht is de politiek ver verwijderd van de gewone burger, die aangewezen is op het UWV.

Jaap Cornelissen Ermelo

undefined

Dienst

Jaap de Berg schrijft in zijn taalrubriek (19 april) over de verschuiving van de betekenis van het woord 'dienst' bij afscheidsrituelen. Ook bij een niet-kerkelijke invulling zien we het gebruik hiervan toenemen. Dat geldt echter niet alleen bij uitvaarten. Ik mag huwelijken inzegenen maar ook voltrekken en constateer dat bruidsparen vaak over 'dienst' spreken, ook als daar vanuit de kerk gezien geen reden toe is. De volgorde 'muziekje-woordje-muziekje-woordje' roept kennelijk die associaties op. Vaak genoeg hoor ik na een huwelijksvoltrekking zeggen: 'mooie dienst'. Lijkt mij overigens helemaal niet erg.

Annegien Ochtman-de Boer Bussum

undefined