Boosheid over campagne: Protestantse Kerk 'doet aan beeldenstorm'

In de nieuwe reclamecampagne van haar hulpstichting Kerk in Actie scheuren gelovigen een afbeelding van Jezus aan stukken. Van katholieke zijde regent het klachten, en vanuit de eigen orthodox-protestantse flank is er kritiek.

Met een paar ferme rukken vliegt in de tv-spotjes het aangezicht van Jezus - baard, lang haar, wit gewaad - uiteen. De spotjes, waarvan er deze weken op de publieke omroepen meerdere versies te zien zijn, eindigen met beelden van een sloppenwijk in Colombia. De snippers dwarrelen neer bij een winkeltje. “Jezus deelde zijn leven”, zegt een voice-over. "Daarom geloven wij in delen.”

De verwijzing naar Goede Vrijdag en Pasen mag duidelijk zijn: zoals Jezus 2000 jaar geleden gebroken werd aan het kruis en de zonden van de mens op zich nam, zo wordt zijn afbeelding nu ook gebroken.

Toch schiet de symboliek sommigen in het verkeerde keelgat. Bij de Reclame Code Commissie zijn klachten over de spotjes binnengekomen, en op de Facebookpagina van Kerk in Actie laten critici zich horen. “Een poster van Jezus verscheuren; jullie moeten je heel diep schamen”, klinkt het daar.

'Oecumenische slag'

Voormalig woordvoerder van de rooms-katholieke bisschoppenconferentie Jan-Willem Wits begrijpt de gedachte achter de campagne, maar vindt de spotjes niettemin schofferend. Dat Jezus’ aangezicht eraan moet geloven is een ‘oecumenische slag in het gezicht’, oordeelt hij maandag in het Nederlands Dagblad.

“Het verscheuren van een afbeelding van Jezus is allereerst een daad van agressie tegen oosters-orthodoxen (en veel westerse katholieken) die iconen als heilige beelden vereren en daar een bloedige strijd voor hebben moeten voeren. Het is ook niet uit te leggen aan de christenen in het Midden-Oosten die iedere dag worden geconfronteerd met geweld tegen alles wat voor hen heilig is.”

De diaconale tak van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) legt een vernietigingsdrift bloot die je doorgaans alleen bij ‘ISIS en andere christenhaters’ ziet, vindt Wits. “Met zulke ‘vrienden' heb je geen vijanden meer nodig.” Woordvoerder Maurits van Stuijvenberg van Kerk in Actie is niet verrast door de kritiek. “Maar we hadden van tevoren niet verwacht dat die vooral van onze katholieke broeders en zusters zou komen”, zegt hij. “Blijkbaar speelt zulk beeld voor hen een heel andere rol dan voor onze achterban.”

Tekst loopt door onder video.

Signaal

Toch krijgt zijn organisatie ook kritiek van binnenuit. Jan van der Graaf, die als voorzitter van de Gereformeerde Bond de orthodoxe flank van de Protestantse Kerk vertegenwoordigd heeft en die heeft gewerkt voor de voorloper van Kerk in Actie, vindt de spotjes ‘te plat’. “Als je iemands beeltenis verscheurt, wat voor signaal geef je dan?”, vraagt hij zich retorisch af. “Dit soort spotjes zouden wij nooit gemaakt hebben.”

De spotjes appelleren aan een van de kernpunten van de protestantse leer: dat God niet te vinden is in beelden. De reformatoren namen stevig afstand van het rooms-katholieke kerk idee dat een icoon van Jezus drager kan zijn van het heilige en dat iconen een spirituele werking kunnen hebben. “Natuurlijk, maar Jezus afbeelden, dat gebeurt wel”, zegt Van der Graaf. “Doe het dan respectvol.”

De controverse moet niet overdreven worden, vindt woordvoerder Van Stuijvenberg. “We adverteren met de filmpjes ook op Facebook. Daar wordt heel veel gereageerd, en meer dan 80 procent is positief.”