Bonte avonden en gein in de hellepoort

Het zijn opvallend vrolijke foto's uit 1942 die Amsterdammer Lion Tokkie (67) heeft ontdekt tijdens zijn onderzoek. Opnames van bonte avonden. Op een andere foto imiteren twee mannen in soepjurken de toen razend populaire Snip en Snap. We zien muzikanten die zich de Kremboong Boys noemden en mannen die lachend in de zon hun lunch eten en vrolijk naar de fotograaf zwaaien.

Achter deze foto's gaat een hartverscheurende werkelijkheid schuil. Het zijn Joden die dachten dat zij in een gewoon werkkamp voor werklozen zaten. In werkelijkheid bevonden zij zich in het voorportaal van vernietigingskampen. In talloze brieven naar huis schreven ze dat ze hard moesten werken, maar dat zij niets tekortkwamen en dat de stemming opperbest was.

De vader van Lion Tokkie heeft in een Joods werkkamp voor werklozen gezeten, voordat hij plotseling, via doorgangskamp Westerbork, in een trein richting Polen terechtkwam. Onderweg is hij gevlucht en hij wist de oorlog te overleven. Altijd vroeg Tokkie zich af waarom zijn vader David - een intelligente man die wist wat er in de wereld te koop was - zich gewillig voor de werkkampen had gemeld.

Tokkie wil daarom de geschiedenis van de Joodse werkkampen in Nederland reconstrueren. Hij ontdekte dat er honderden daarvan in Nederland moeten zijn geweest. De voormalige kleermaker schat dat ongeveer 9000 werkloos gemaakte Joden in deze kampen hebben gewerkt voordat zij bijvoorbeeld in Auschwitz terecht kwamen.

Voor zijn promotieproject wil hij de vraag beantwoorden welke rol deze onschuldig lijkende kampen gespeeld hebben bij de Jodenvervolging in Nederland. Wekten de optimistische brieven van kampbewoners bij het thuisfront de indruk dat het allemaal niet zo'n vaart zou lopen?

De kennis van de plekken waar die honderden kampen hebben gestaan, is echter minimaal. Ook historicus Loe de Jong schreef er heel weinig over. De Duitsers vernietigden de administratie. Van al die kampen is nu bijna niets meer over. Bij enkele kampen staat slechts een herdenkingssteen.

De Verdieping

Voorportaal van Auschwitz

undefined

Virtueel in Sobibor

Bezoekers van Kamp Vught kunnen vanaf morgen met een speciale bril voortaan ook een kijkje nemen in het 1500 kilometer verder gelegen voormalige nazivernietigingskamp Sobibor. Staatssecretaris Van Rijn maakte afgelopen zaterdag al gebruik van de 3D-bril die via de computer een beeld geeft hoe het in Polen gelegen vernietigingskamp Sobibor er in 1943 ongeveer uitzag. In Sobibor zijn ongeveer 34.000 Nederlandse Joden vermoord in de gaskamers. Omdat nazi¿s hebben getracht alle sporen van het kamp te wissen, is niet zeker hoe het er precies uitzag. Bij het op de computer herbouwen van het voormalige kamp is overlegd met onder meer Stichting Sobibor, het Joods Historisch Museum, het Auschwitz Comité, Holocaustoverlevende Jules Schelvis en Ivar Schüte, archeoloog in Sobibor.

undefined