'Bloody difficult woman' Theresa May weigert een politieke dood te sterven

Toen een populair radioprogramma ooit aan Theresa May vroeg welke vijf liedjes ze mee zou nemen naar een onbewoond eiland, was haar antwoord vooral heel oubollig. Ze noemde 'Walk like a man' als haar absolute lievelingslied - een niemendalletje uit 1962, het jaar dat ze zelf zes werd, van ene Franki Valli and the Four Seasons.

Het liedje gaat over een jongen die het even tegenzit in de liefde. Zijn vader raadt hem aan zijn verdriet als een man te dragen.

Onafscheidelijk

'Loop als een man', zegt de vader. Misschien dat de jonge Theresa Brasier dat destijds als levensmotto heeft opgevat. Dat ze zichzelf sinds haar zesde jaar heeft opgedragen alle tegenslag als een kerel te dragen.

Vroege vriendinnen hebben in Engelse kranten verklaard dat ze niet anders meer weten dan dat Theresa altijd zei dat ze de eerste vrouwelijke premier van Engeland wilde worden. Het feit dat Margaret Thatcher haar voor was, schijnt ze indertijd behoorlijk irritant te hebben gevonden, al was ze toen pas 23 jaar en nauwelijks twee jaar in dienst van de Bank of England.

Met haar twee jaar jongere verloofde Philip May vormde ze in die tijd iets wat in het Nederlands weleens een 'bankstel' wordt genoemd - ook hij werkte in het Londense bankwezen. De twee waren onafscheidelijk sinds ze op een feest aan elkaar werden voorgesteld door hun gezamenlijke vriendin Benazir Bhutto, die later premier werd van Pakistan. Ze konden meteen goed met elkaar overweg.

Politiek zaten ze ook op een lijn. Dat was belangrijk voor Theresa, die al jaren in haar vrije tijd campagne voerde voor de conservatieve partij. Dat moest de eerste jaren in het slaperige Ofxordshire een beetje in het geniep, omdat haar vader er predikant was. Hij wilde niet dat zijn gemeenteleden wisten wat zijn politieke voorkeur was. Daarom deed de jonge Theresa haar eerste politieke werk door de telefoon op het partijkantoor, ongezien.

Wees

Haar verhuizing naar Londen had al een eind gemaakt aan de verborgenheid van haar politieke activiteiten, maar pas jaren na haar trouwen in 1980 werd ze in het parlement benoemd. Twee eerdere pogingen mislukten.

Heel jammer, zei ze later nog eens in een interview, vond ze dat haar ouders haar politieke carrière niet meer hadden meegemaakt. Haar vader had in 1981 op weg naar een preek niet goed opgelet bij het oversteken van een kruispunt en had een ongeluk met zijn Morris Marina niet overleefd. Haar moeder overleed een jaar later aan multiple sclerose. Vanaf haar 26ste was ze dus al wees. Later bleek ook dat Theresa en Philip May tegen hun zin kinderloos zouden blijven. "Er zijn meer echtparen die dit is overkomen", relativeerde May in een interview op radiostation LBC. "Je gaat gewoon door met je leven."

Wie de afgelopen weken naar Theresa May keek, zag precies die eigenschap. Er gebeurt haar iets naars, maar een paar dagen later is het alweer iets waar ze overheen stapt. Zo ging het vorige week toen ze ontdekte dat de EU-leiders haar eigen plan, waarvan zij dacht dat het 'de beste manier' voor een brexit was, lachend terzijde schoven. "Respectloos", brieste ze even, toen ging ze verder.

Ontstellend dure kleding

Wie weet hoe ze het doet, mag het zeggen. Misschien pepte ze zich in het weekeinde weer op door het koken van haar lievelingsgerecht, langzaam gegaarde lamsbout - al is ze verklaard feministe, als Britse vrouw ontkwam ook Theresa May er niet aan om ergens in haar carrière vragen te moeten beantwoorden over haar keuken en kookgedrag. Ze heeft meer dan honderd kookboeken, zei ze toen, waaruit ze dus het liefst die lamsbout bereidt.

Uit dezelfde soort interviews weet de Britse kiezer ook dat ze nog altijd zelf naar de slager gaat op zaterdag. Dat ze haar haar nog altijd bij dezelfde dorpskapper laat doen. Dat haar Philip de vuilniszakken buitenzet. Dat ze zelf tegen brexit stemde, dat ze heel veel houdt van mooie schoenen en van goed ontworpen, vaak ontstellend dure kleding. Dat ze bij zichzelf voor iedere maaltijd insuline moet inspuiten, omdat ze diabetes heeft.

Bekend is ook dat ze in het hoogst exclusieve Sonning woont, een idyllisch plaatsje aan de Thames waar ook acteur George Clooney en zijn echtgenote Amal wonen. Misschien weet de gemiddelde Brit zelfs wel dat de Clooneys en de Mays allebei graag naar toneelvoorstellingen gaan in The Mill, het lokale theater.

Heel waarschijnlijk is dat allemaal even bekend als de lange reeks van politieke functies die Theresa May bekleedde voor ze twee jaar geleden David Cameron als premier opvolgde. Ze was de langst zittende minister van binnenlandse zaken ooit. Ze was de eerste en voorlopig ook de laatste vrouwelijke voorzitter van de conservatieve partij. Ze was een dikke tien jaar schaduwminister. Op het moment dat ze in 2016 premier werd, had ze er precies dertig jaar aan publieke politieke functies op zitten.

Haar grootste bekendheid kreeg ze in 2002, toen ze de conservatieve partij voorzat. Bij haar toespraak op het congres dat jaar benoemde ze alles wat tot op dat moment niet deugde, maar onbenoemd was gebleven. "Onze basis is te smal en eerlijk gezegd zijn onze voorkeuren dat soms ook", zei May tegen een zaal waarin de partijleden met open monden van verbazing zaten te luisteren. "Weten jullie hoe onze partij wordt genoemd? De nasty party."

Die lange staat van dienst maakt ook dat velen haar denken te kennen. Zo zei Yvette Copper, parlementslid van Labour tegen The Guardian: 'Ze is standvastig en serieus, maar de keerzijde daarvan is dat ze niet snel op haar schreden terugkeert als er crises zijn. Ze zet haar hakken in het zand.'

Plakbriefjes

Van die eigenschap zag de EU de afgelopen dagen meer dan haar lief was. 'Het is een bloody difficult woman', zei het conservatieve parlementslid Ken Clarke in datzelfde artikel. Hij zat in hetzelfde schaduwkabinet als May, hij kan het weten.

May zelf heeft dat overigens beaamd. In een interview met de BBC zei ze onlangs dat ze nog altijd enorm moeilijk doet. Maar jaren van training hebben haar geleerd vooral 'bloody difficult' te zijn op het juiste moment. "Als het er echt om gaat", zei ze.

De BBC mocht voor een keer met camera en al achter de voordeur van Downing Street 10 komen. Ze filmden haar bureau, de plek waar ze haar toespraken voorbereidt. Alleen het bureaublad al was onthullend voor de Britten: dagenlang werd er geschreven over de gekleurde plakbriefjes van May, haar plakbandrollen, haar schaar, prittstift en haar vele kleuren markeerstiften. Het was het bureau van een hardwerkende studente, een plichtsgetrouwe vrouw, een gedisciplineerde ploeteraar.

Achter dat bureau zal ze de afgelopen dagen ook haar congresspeech hebben voorbereid. Het zal een ander soort speech zijn dan die waarmee ze in 2002 de partij op haar grondvesten deed schudden. Nu zal ze vooral verschillende visies tot één nieuwe moeten smeden, en vertrouwen geven in de toekomst.

Het spant erom voor Groot-Brittannië, maar zeker is ook dat het er voor May de komende dagen om zal spannen. "Haar toekomst staat op het spel", zei het conservatieve parlementslid Anna Soubry openlijk tegen de BBC. "Boris Johnson staat haar in de nek te hijgen, bijvoorbeeld." De excentrieke partijgenoot Johnson, voormalig burgemeester van Londen, heeft er geen geheim van gemaakt dat hij vindt dat May een potje maakt van de brexit.

In de chaotische toestand waarin het Verenigd Koninkrijk verkeert nu Brussel Mays brexitplan heeft afgewezen, zou ze best ten onder kunnen gaan. Anderhalf decennium nadat ze haar geliefde partij 'nasty' noemde zijn er nog steeds conservatieve partijleden die haar niet best pruimen. Maar waarschijnlijker is dat May het congres ook weer zal overleven. Ze overleefde al zo vaak een crisis, dat het Brusselse internetmagazine Politico haar uitriep tot 'zombie-minister', omdat ze weigert een politieke dood te sterven.

Moedig

Ook een chaotisch congres kan ze waarschijnlijk aan. Twee jaar geleden maakte de Amerikaanse psycholoog Barry Goodfield, die gespecialiseerd is in het interpreteren van non-verbale signalen, op basis van haar gezichtsuitdrukkingen een portret van Mays geestelijk wezen. "Ze zal verbazingwekkend goed zijn in haar baan", voorspelde hij. "Haar persoonlijkheid zal haar helpen."

Goodfield roemde vooral Mays terughoudendheid en haar eigenschap pas toe te slaan als de tijd rijp is. "Ze is een systematisch denker en zal zowel voorzichtig als moedig zijn." Maar misschien wel haar belangrijkste eigenschap, schreef Goodwin, "is haar talent om verschillen te overbruggen".

Lees ook:

Johnson roept May op haar brexit-plannen te laten varen

Aan de vooravond van het jaarlijkse partijcongres van de Britse Conservatieven heeft Boris Johnson de aanval geopend op premier Theresa May.

Theresa May heeft er een nieuw brexit-probleem bij: Labour

Theresa May heeft er een nieuw brexit-probleem bij. Oppositiepartij Labour dreigt sowieso tegen elke door May onderhandelde deal te stemmen.