BL!NDMAN is meer dan vier keer vier

BL!NDMAN werd meer dan twintig jaar geleden opgericht als saxofoonkwartet, door de toenmalige sax- en compositiestudent Eric Sleichim. Het viertal nam van meet af aan geen genoegen met het bestaande repertoire. Het ging op zoek naar andere manieren van uitvoering en presentatie. Als klinkend statement, zegt Sleichim, die op dit moment de muziek componeert bij een nieuwe theatervoorstelling van Ivo van Hove.

Sleichim: „Brussel had toen een vrij conservatief conservatorium. Het echte experimenteren gebeurde in Luik, waar ik later ging studeren. Ik had hier wel het geluk dat er op dat moment veel podiumkunstenaars in opkomst waren, zoals Jan Fabre en Anne Teresa De Keersmaeker, vrienden van me. Ik wilde met BL!NDMAN niet louter een ensemble beginnen, maar de muziek confronteren met andere kunstvormen. Niet naast elkaar, maar geïntegreerd.”

Sleichim raakte dertig jaar geleden geïnspireerd om zelf wat te ondernemen door de opera ’Einstein On the Beach’ van Philip Glass. „Muziek en drama kwamen daar bij elkaar, zonder dat het traditionele opera werd. Dat fascineerde mij. Tegelijkertijd kregen we hier bij de opera in Brussel geweldige namen en hadden we een fantastische cinematheek. Al die indrukken waren van grote invloed. Ik ging bijvoorbeeld naar stomme films, die vaak met piano werden begeleid, bijna muurbehang. Ik vond dat dat op een veel subtielere en actievere manier moest kunnen.”

In zijn repertoirekeuze voor BL!NDMAN was Sleichim van begin af aan niet eenkennig. Behalve de experimentele hedendaagse muziek, het minimalisme van Steve Reich, Terry Riley en Philip Glass was hij altijd al gefascineerd door de polyfonie van de vroege renaissance tot de barok – repertoire waarmee hij de afgelopen jaren met BL!NDMAN even verfrissende als weelderige programma’s samenstelde.

Door de onconventionele manier van spelen, programmeren en presenteren werd BL!NDMAN veel gevraagd voor zomercursussen en masterclasses. „Maar na zo’n week zie je de cursisten met wie je zo intensief hebt samengewerkt niet meer. Dat vond ik frustrerend. We hebben toen drie jaar lang een jong saxofoonkwartet samengesteld en onder onze hoede genomen. Dat was een geweldige ervaring. We werkten plots met heel jonge mensen, met muzikaal gezien een compleet andere achtergrond. Zij gaven ons ook veel.”

Ook buiten de saxofoonwereld trok Sleichim de aandacht en vroegen musici of ze onder zijn vleugels verder mochten. Het tweede saxofoonkwartet maakte plaats voor een slagwerkkwartet. Daarna volgde een vocaal ensemble en een strijkkwartet, waardoor BL!NDMAN nu alweer vijf jaar uit vier maal vier musici bestaat. „Het is fijn om met heel verschillend instrumentarium te werken. En met jonge musici, die ik in de loop van de tijd allemaal heb geconfronteerd met de realiteit van de theaterwereld. Zo hebben we veel met Ivo van Hove en Toneelgroep Amsterdam gewerkt, steeds met verschillende kwartetten binnen BL!NDMAN.”

Vanavond staat BL!NDMAN in de complete bezetting (vier verschillende kwartetten genaamd sax, vox, drums en strings) in het Amsterdamse Muziekgebouw aan ’t IJ. In het bijzondere programma met de titel ’Kwadratur #2/Transfo’ laat het Vlaamse gezelschap een weelde aan hedendaagse muziek horen en zien. Met alleskunner Sleichim op elektrisch gitaar in het rocky ’Vampyr!’ van Tristan Murail. Los hiervan toert BL!NDMAN als saxofoonkwartet door Nederland in de literaire voorstelling ’Saint Amour’ met muziek van Bach, Andriessen en Sleichim zelf. En in juni speelt BL!NDMAN tijdens het Holland Festival een belangrijke rol in de muziektheatervoorstelling ’Utopia 47’.

„Het programma Kwadratur #2 is een vervolg op de eerste Kwadratur, die we vorig jaar in Amsterdam hebben gebracht. Het concert is een drieluik, dat uitgaat van het Griekse ideaal van de kwadratuur van de cirkel. Het eerste deel heet Globus, de tweede Transfo, het laatste deel Kubus. Kwadratur slaat natuurlijk ook op de vier kwartetten. Een ander gegeven is dat ik ervan houd om vanuit een bepaald thema muziek bij elkaar te brengen, waardoor het publiek als het ware een reis maakt.”

In Kwadratur #2 staat de verhouding mens-machine centraal. In sommige werken weet het publiek niet of die klank nu elektronisch of akoestisch is. „We beginnen in het donker, met een vroeg stuk van Jonathan Harvey, waarin je op sommige momenten het geluid van jongensstemmen en kerkklokken niet meer kunt onderscheiden. Daarna bespelen acht musici in een stuk van mij turntables op het podium, elektronische geluiden die door de ruimte gaan en waarvan het geluid zich mengt met dat van de vier zangers die het futuristisch manifest voorlezen. Tegelijkertijd sturen de slagwerkers zangersklanken via infrarood de zaal in. Je vraagt je als toeschouwer steeds af: klopt het wat ik hoor en wat ik zie?”

Naast werk van Kaija Saariaho, Luc Brewaeys, Thierry de Mey en Heiner Goebbels voert BL!NDMAN ook ’Enjenoemthetliefde’ uit van de Nederlandse componiste Mayke Nas, op tekst van Ilja Leonard Pfeijffer. „We eindigen de reis met een stuk van Philip Glass, ’Music in Contrary Motion’. Muziek uit de late jaren zestig, wat ik persoonlijk de mooiste periode van Glass vind, toen hij nog zonder concessies componeerde. Kilometerslang doorgaan met hetzelfde gegeven: hoe ver kun je gaan?”