'Bijstandsgerechtigde wordt sluitpost op begroting gemeente'
De nieuwe bijstandswet roept aan alle kanten felle kritiek op. Volgens de vakbeweging vervallen bijstandsgerechtigden in armoede als de wet doorgaat. Ook de gemeenten en sociale diensten hebben bezwaren.
AMSTERDAM - ,,Meer armoede en meer bureaucratie'', zo vat FNV-bestuurder A. Jongerius de nieuwe bijstandswet samen. De grootste vakcentrale van Nederland is vierkant tegen het wetsvoorstel dat VVD-staatssecretaris Rutte van sociale zaken maandag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. De gemeenten verwachten ,,grote financiële risico's''.
Als de wet doorgaat, zijn alle bijstandsgerechtigden voortaan verplicht om werk te aanvaarden of om mee te werken aan scholing of hulpverlening zodat ze eerder een baan vinden. Nu zijn alleenstaande ouders met kinderen onder de 5 jaar vrijgesteld van de plicht om te werken.
Verder worden gemeenten volledig financieel verantwoordelijk voor de bijstand. Voor iedere uitkering een rekening indienen bij de rijksoverheid is er niet meer bij. Alleen bij buitengewone omstandigheden, zoals sluiting van een grote fabriek of economische tegenslag, springt de overheid nog bij.
Verder worden budgetten samengevoegd. Gemeenten moeten voortaan uit één zak met geld zowel de uitkeringen betalen als de werkhervatting van bijstandsgerechtigden (zoals scholing, gesubsidieerde arbeid of hulpverlening). ,,Bijstandsgerechtigden worden sluitpost op de begroting'', vreest FNV-bestuurder Jongerius. ,,Gemeenten die krap zitten kunnen gaan bezuinigen op de uitkeringen.''
Dat mechanisme is nu al zichtbaar, meent de FNV. Uit een gisteren gepubliceerd FNV-onderzoek onder 225 van de 489 Nederlandse gemeenten blijkt dat de nieuwe bijstandswet zijn schaduw al vooruit werpt. ,,We zien dat gemeenten nu al vaker korten op de uitkering. Dat komt omdat ze deels al financieel verantwoordelijk zijn voor de bijstand.'' Zo ziet slechts een kwart van de gemeenten bij echtparen af van een korting op de basisuitkering die ieder krijgt. In 2000 gold dit nog voor vier op de tien gemeenten. Verder krijgen schoolverlaters in 60 procent van de gemeenten te maken met verlagingen, tegen 17 procent twee jaar geleden. Jongerius: ,,Dat zal alleen maar toenemen als gemeenten volledig verantwoordelijk worden voor de bijstand.''
De gemeenten bevestigen dit probleem. Ze hebben zich tegen de wet gekeerd, hoewel ze blij zijn dat de bureaucratie wordt aangepakt. ,,We voorzien grote financiële risico's'', aldus
T. Bruinsma, die namens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten met staatssecretaris Rutte heeft onderhandeld over de wet. ,,Stel dat een gemeente een groep illegalen of zigeuners wil huisvesten uit humanitaire overwegingen. Als we hun bijstandsuitkeringen zelf moeten betalen, stelt dat ons voor lastige dilemma's.'' Hij hekelt de bezuiniging van 800 miljoen euro op de reïntegratiegelden en 250 miljoen op de bijstandsuitkeringen.
