Bijna elke burgemeester is wel eens bedreigd
Burgemeester? "Een fascinerende hondenbaan." Zo'n 415 mannen en vrouwen oefenen op dit moment dit boeiende en tegelijkertijd zware vak uit. Hun functie is sinds de vorige eeuw complexer geworden. En risicovoller. In de afgelopen tien jaar zijn er meer dan zestig 'gesneuveld', ze moesten min of meer gedwongen aftreden. Er is bijna geen burgemeester die niet is bedreigd, signaleren vier experts op het gebied van lokaal bestuur in hun gisteren gepresenteerde boek 'Onder burgemeesters' (Boom Lemma uitgevers).
De aard verschilt: er wordt bedreigd via de telefoon, maar ook met wurgslangen (de auteurs geven geen nadere details). Burgemeester Waals van Venray maakte mee dat het graf van zijn kort daarvoor overleden vrouw was platgewalst. Het houten kruis hing de volgende dag in een boom tegenover het stadhuis. Hoe reageer je? Het boek beschrijft de moeilijke facetten van het burgemeesterschap aan de hand van ervaringsdeskundigen en gaat over de menselijke kant van het vak, de ongeschreven regels.
Dat vak is lastiger geworden 'omdat ze zelf meer in het blikveld staan' en de sociale media zo hun eigen dynamiek hebben, zoals Rob Bats in Haren heeft ervaren. "Ze liggen meer onder het vergrootglas", stelt Henk Bouwmans, een van de auteurs. Je bent de lokale evenknie van de BN'er, de Plaatselijke Bekende (PB'er) die van uur tot uur wordt gevolgd. Het is wennen voor degenen die graag een glaasje drinken, en voor Geert Dales dat 'burgers je beoordelen op te veel gras tussen je stoeptegels'. En toen Dales in Leeuwarden de ambtsketen droeg, waren er nog geen haarscherp fotograferende iPhones en in enkele seconden verzonden tweets.
Korte lontjes
Er moet steeds meer bagage in hun rugzak, stellen de vier experts. De burgemeester moet meer en meer kunnen omgaan met het onverwachte, er rekening mee houden dat we een emotie- en risicosamenleving hebben, dat burgers korte lontjes hebben. "De bananenschillen liggen overal", merkt Gosse Noorderwier op, indertijd eerste burger van de Zeeuwse stad Oostburg. De burgemeesters van Tilburg (Ruud Vreeman), Volendam (Frank van IJsselmuiden) en Groningen (Hans Ouwerkerk) gleden uit.
Vreeman brak met de gouden regel 'hou van de gemeenteraad'. Hij wist van de kostenoverschrijding van het Midi-theater (dat Tilburg tot op heden maar niet verkocht krijgt), verzweeg dat naar de raad en was vervolgens niet bereid het boetekleed aan te trekken. Sinds de raad de burgemeester eigenlijk kiest, is een goede verhouding cruciaal. "Vertrouwen van de raad weg, burgemeester weg", onderstrepen de auteurs van het boek. Een makkelijke opgave is het niet altijd,"we moeten maar zien welk wrakhout na de verkiezingen is aangespoeld", formuleert een Hoornse burgemeester.
Van IJsselmuiden struikelde door niet goed met de media om te gaan, een 'must' voor burgemeesters in deze eeuw. Eerst verklaarde hij bij de rampzalige oudejaarsbrand alles onder controle te hebben, minuten later legden camera's vast dat hij niet wist hoe het zat. Een soortgelijk probleem had Ouwerkerk bij rellen in het Oosterpark. Hij ging er niet naartoe en werd volgens een krantenkop 'de burgemeester die verder snurkte'.
Interesse
Hun belangrijkste taken: zorg voor veiligheid en openbare orde, ze gaan niet alle burgemeesters goed af, is auteur Bouwmans opgevallen. Sommigen ontbreekt het volgens hem zelfs aan interesse. Bij crises moet de burgemeester er staan, luidt een andere gouden regel. Al is Jan Mans, geroemd voor zijn aanpak bij de vuurwerkramp in Enschede, de eerste om te erkennen dat toeval helpt. Hij was in de buurt en kon meteen de leiding nemen.
Het doortastend optreden van Fred de Graaf na de aanslag op Koninginnedag geldt eveneens als voorbeeld. Dat hij de lessen van Apeldoorn overdroeg, kreeg veel waardering. Het is wat de auteurs met 'Onder burgemeesters' beogen: "Reflectie op eigen handelen is van alle ongeschreven regels misschien wel de belangrijkste."
undefined
