Bijen en andere bestuivers raken in het nauw
VN waarschuwen voor schadelijke gevolgen voor wereldwijde voedselproductie
Het is dramatisch gesteld met veel bijen, hommels en andere bestuivers. Talrijke soorten staan op het punt te verdwijnen. Dat brengt ook de voedselproductie en de werkgelegenheid in gevaar, waarschuwen de Verenigde Naties in een gisteren verschenen rapport.
De conclusies stemmen niet vrolijk. Vooral ongewervelde bestuivers, zoals bijen, vlinders en kevers, hebben het moeilijk; twee op de vijf soorten worden met uitsterven bedreigd. Ook de gewervelde soorten, waaronder vogels en vleermuizen, verkeren in nood; van één op de zes lijken de dagen geteld.
Dat kan desastreuze gevolgen hebben voor de landbouw, want de meeste vruchten komen niet tot ontwikkeling als een gewas onbestoven blijft. Appels, bessen, koffiebonen, niets groeit meer als de bestuivers wegvallen. De opstellers van het rapport schatten dat de wereldvoedselproductie voor 214 à 526 miljard euro afhankelijk is van de fladderende zaadverslepers.
Ook de werkgelegenheid staat daardoor op het spel. De 20.000 bijensoorten ter wereld leveren samen met andere bestuivende collega's werk aan een bont gezelschap: Braziliaanse koffieplukkers, Ghanese cacoaboeren, Californische amandeltelers, Nederlandse appelkwekers enzovoort. Die staan heus niet van de ene op de andere dag op straat. Maar als er niets gebeurt aan het grote uitsterven, loopt hun bron van inkomsten wel degelijk gevaar, aldus de wetenschappers.
De afgelopen jaren zijn er veel studies verschenen die aantoonden dat individuele bestuivers in specifieke gebieden er slecht aan toe waren. Zo was al gebleken dat in Europa één op de tien bijen- en vlindersoorten met uitsterven wordt bedreigd. Het rapport van gisteren, waar wetenschappers twee jaar aan hebben gewerkt, is het eerste dat al die gegevens samenbrengt en de wereldwijde balans opmaakt.
Het document is gisteren officieel bekrachtigd in Kuala Lumpur, op het congres van het IPBES: het Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services. Deze VN-organisatie, in 2012 opgericht naar het voorbeeld van het VN-klimaatpanel IPCC, moet de bestuiverscrisis in de gaten houden en overheden bijpraten over de oorzaken ¿ en over beschermende maatregelen.
De oorzaken blijken divers. Eén boosdoener is de landbouw zelf, die op veel plaatsen het karakter van grootschalige monocultuur heeft aangenomen. Daardoor is de vegetatie niet meer gevarieerd genoeg en zijn er te weinig wilde bloemen waar de bestuivers zich mee kunnen voeden. Bestrijdingsmiddelen, waaronder de omstreden neonicotinoïden die schadelijk zijn voor bijen, doen eveneens veel kwaad. Net als de verstedelijking, parasieten, andere ziekteverwekkers en de opwarming van de aarde.
Aan veel oorzaken valt iets te doen, benadrukken de opstellers van het rapport waar 124 landen bij betrokken waren. Dat kan vaak lokaal, want anders dan bij het klimaatprobleem is er niet per se wereldwijde afstemming nodig.
Zo noemen de wetenschappers de mogelijkheid om langs akkers wilde stroken te laten bloeien die bestuivers aantrekken, iets wat al veel gebeurt. Het gebruik van minder of geen bestrijdingsmiddelen is ook een optie, net als het terugdringen van de monoculturen. Moderne stadsmensen kunnen volgens de onderzoekers een steentje bijdragen door op hun balkon of in een bak voor het raam geurige bloemen te planten waar bestuivers graag een ommetje voor maken.
undefined
