Bij min 10 onder een dekentje op het terras

Wéér min 19 graden. Vandaag naar buiten, of toch maar binnen blijven in je huispak met de verwarming hoog? Talloze steden in noordelijke landen kampen niet alleen met bijzonder lage temperaturen maar ook nog eens met winters van zes à zeven maanden. Vandaar dat de stad Edmonton in Canada onlangs een internationale conferentie organiseerde over het aantrekkelijker maken van wintersteden.

"Van oudsher dachten stedenbouwkundigen bij het ontwerpen van een stad vooral aan de zomer, aan parken vol groene bomen en speeltoestellen. Maar hoe maak je een stad voor zo'n lange winter leefbaar en hoe haal je het maximale uit de investeringen?" vroeg planoloog Nancy MacDonald zich af, die met haar bedrijf Stantec hoofdsponsor was van de conferentie.

Zo'n tien jaar terug begon in Canada een omslag naar winter-denken. Hoe kun je plekken creëren die inwoners 's winters graag gebruiken? Hoe krijg je een wintereconomie op gang? "Het is fysiek belangrijk dat je er in de koude maanden op uit kunt, maar ook mentaal", aldus MacDonald.

Een simpele toepassing om het humeur te verbeteren is het gebruik van kleuren in het witte landschap. "Voorheen waren gebouwen grijs of bruin, zoals het prairielandschap om ons heen." Nu zie je variatie, zoals het nieuwe gezondheidscentrum in Edmonton (foto). Of het vliegveld dat momenteel uitgebreid wordt in het boomloze stadje Iqaluit waar het hoogzomers zo'n tien graden is. Daar spat straks een rode terminal (foto) op uit de sneeuw.

"Je kunt ook denken aan het comfortabeler maken van passagiershaltes voor bus en trein. En bij bouwen zijn er manieren om meer daglicht toe te laten, en beschutting te bieden tegen regen en wind." Naast een hoge flat kan de wind naar beneden zwiepen. "Door verspringende terrassen aan te brengen breek je die valwind. Torens met verschillende hoogtes en daken, of terugwijkende gevels bereiken hetzelfde effect", zegt MacDonald.

Haar bedrijf bouwde zojuist 'ijslinten' in een park in het ook vaak koude Chicago in de VS: baantjes om te schaatsen die lekker doorslingeren, zodat een park ook 's winters vaker gebruikt wordt.

Stedebouwkundige Beth Sanders uit Edmonton was een spreker op de conferentie Wintersteden. Een slimme oplossing voor dubbelgebruik is volgens haar een 'patio', een pleintje omringd door winkels en cafeetjes met 's zomers een fontein in het midden, die 's winters in een ijsbaantje verandert. "Als je op de terrassen dekens aanbiedt, kan het heel lekker zijn er koffie te drinken. We hebben vaak zon en blauwe luchten. Als het na minus 30 graden opwarmt tot min tien graden C, voelt dat met een zonnetje fantastisch", aldus Sanders.

Zij ging deze winter in haar vakantie de vijf Europese 'Arctic cities' bekijken: Reykjavik, Helsinki, Oslo, Stockholm en Kopenhagen. "In Canada zien wij hen als magisch voorbeeld van hoe het wel kan. De fiets staat er duidelijk op voorsprong. Maar hoe doen zij dat 's winters?" Met Kerstmis sneeuwde het in Kopenhagen. "De fietspaden waren eerder schoongeruimd dan de stoepen", zag ze.

Grote verschillen met Noord-Europa zijn de intense koude en de dikke laag sneeuw in Canada en de dichtheid van de bebouwing hier. "Bij jullie kunnen voetgangers beter tussendoor opwarmen. Een hamvraag is: krijgen in de stadsplanning mensen of auto's de prioriteit? Wij hebben plek genoeg voor aparte fietspaden, dus het kan wel."

Sanders vond de winterse hoofdsteden gezellig, uitnodigender dan in Canada: "In een stad als Oslo hadden winkels en cafés kaarsjes staan om je te verwelkomen. Restaurants hebben buiten zitjes met dekens, vachten en lichtjes".

Besloten is alvast dat Edmonton meer wil dan zomerfestivals en marketing als de groene riviervallei. De stad gaat zich profileren als toeristische winterbestemming: langlaufen, sneeuwschoenlopen, winterfietsen, het kan er bijna altijd. Er zijn nu ook festivals getiteld 'Silver Skate' en 'Ice on Whyte' (ijssculpturen in de gelijknamige buurt). Volgende week is er de wereldfinale ijscross voor hockeyschaatsers. Sanders: "Het is leuk om te zien hoe Edmonton aan het veranderen is. De winter wordt een pluspunt."

undefined

Schaatsen naar je werk via de 'Freezeway'

Student Matthew Gibbs ontwierp als afstudeerproject voor landschapsarchitectuur een elf kilometer lang schaatspad. Met het plan won hij in 2013 de designwedstrijd 'Coldscapes'. Op de Wintersteden-conferentie presenteerde hij zijn ontwerp, 's werelds eerste stoepschaatsbaan.

Het schaatspad heet met een knipoog de Freezeway. Gibbs groeide op in Edmonton, een stad met zeven schaatsbanen. Hij combineert op de route oude spoorbanen en vlakke stukken die richting centrum lopen.

Op bepaalde kruispunten wordt het klunen over rubbermatten, en het pad is in Hollandse ogen wat smal. Ottawa heeft een ijsbaan van 7,8 km op het Rideau Kanaal, Winnipeg heeft ijspret op The Forks. Krijgt Edmonton zijn Freezeway? "Het is een fantastisch idee, maar er zit nog veel werk in eer het zo ver is", zegt planoloog Nancy MacDonald.

undefined