Bij ggz-patiënten klopt de diagnose vaak niet (meer)

Een kwart van de ernstig psychiatrische patiënten van de Gelderse instelling voor geestelijke gezondheidszorg GGNet heeft een verkeerde of verouderde diagnose, blijkt uit een onderzoek van de ggz-instelling onder de eigen cliënten. De koepel van cliënten- en familieorganisaties in de ggz, MIND, herkent de resultaten en vindt dat behandelaren in de geestelijke gezondheidszorg herdiagnostisering aan de orde moeten stellen bij hun cliënten.

Waarom knappen onze chronisch patiënten maar niet op van de behandeling, vroegen de specialisten bij GGNet zich af. Ze keken nog eens naar de diagnoses van bijna duizend patiënten. Het leverde op dat bij 27 procent de hoofddiagnose niet (meer) klopt, bijvoorbeeld ­omdat depressie niet meer het ­belangrijkste is, maar een recent ontdekt trauma. Bij ruim de helft van de patiënten kwamen nieuwe inzichten naar boven die belangrijk zijn voor de behandeling.

Meerdere problemen

Geneeskundig bestuurder Kees Lemke koos niet voor een wetenschappelijk onderzoek dat jaren in beslag neemt, maar voor een ‘indringende praktijkevaluatie’. Daarom kan hij niet zeggen in hoeverre de cijfers representatief zijn voor de hele sector. Een ‘eerste APK bij langdurige patiënten bij wie we een lijst van vitale, in dit geval onderbelichte, zaken hebben gecheckt’, noemt Lemke het praktijkonderzoek.

Marjan ter Avest, directeur van MIND, schrikt van de uitkomsten, maar kijkt er niet van op. “Het gaat geregeld mis als iemand meerdere problemen heeft”, zegt ze. “Ik krijg daar vaak meldingen over. Laatst van iemand met een zware depressie. Ze is daarvoor gericht behandeld. Maar ze had ook een ernstig trauma meegemaakt, had geen vast huisadres, geen uitkering en zat in de schulden. Zij zat dus in een vicieuze cirkel. Maar haar behandeling was gericht op die depressie, omdat de behandelaar alleen naar de DSM-diagnose keek, terwijl de onderliggende problemen vaak veel complexer zijn.”

DSM is de afkorting waar de geestelijke gezondheidszorg nooit over uitgepraat raakt. Het staat voor Diagnostisch en Statistisch Handboek van Mentale Stoornissen. Hierin zijn de psychische klachten omschreven en gegroepeerd. Maar wie een niveau dieper kijkt dan het DSM, ziet dat bijvoorbeeld verslavingen of schulden een goede behandeling in de weg staan. Ook zijn er stoornissen die voorheen onvoldoende werden opgemerkt, zoals autisme, trauma’s en stoornissen die samenhangen met verstandelijke beperkingen.

Breder kijken

Als iemand in een depressie raakt door een trauma, moet dat in de behandeling worden meegenomen, zegt Ter Avest. “Anders mis je de onderliggende oorzaak van de depressie en krijg je een behandeling op basis van een verkeerde diagnose. We horen regelmatig verhalen van mensen die verschillende verkeerde diagnoses hebben gehad voor ze een behandeling kregen die aanslaat.”

Voor een juiste diagnose is het dus goed breder te kijken dan naar het DSM alleen, maar ook moeten behandelaren bij herdiagnoses gebruik maken van de laatste inzichten. Zo is inmiddels veel meer bekend over de gevolgen van trauma’s en verstandelijke beperkingen.

Ook bepleit MIND dat de juiste specialist de diagnose stelt. Iemand met een zwaar trauma zou een diagnose moeten krijgen van een psychiater met kennis van traumabehandeling. Als de behandelaar ­onvoldoende kennis heeft, moet hij de patiënt doorverwijzen. Ter Avest hoopt dat het voorbeeld van GGNet navolging vindt. “Het Amsterdamse Arkin heeft al aangegeven ook een herdiagnoseproject te gaan opzetten.”

Menzis kijkt voortaan naar resultaat

Zorgverzekeraar Menzis maakte gisteren bekend de behandelingen van depressies en angsten alleen nog te vergoeden op basis van de behaalde resultaten. Dat ­levert Menzis veel kritiek op. Want hoe bepaal je het resultaat van een behandeling? ­Iemand kan depressief zijn, een behandeling krijgen en enorm opknappen, maar is dat de verdienste van de psychiater of van de hulpverleners die voor schuldsanering hebben gezorgd?

Lees ook:

Als je op je zestigste pas hoort wat je mankeert

Alie Ongena heeft een leven van verkeerde diagnoses achter de rug. 'Het moest 45 jaar duren voor de juiste diagnose met bijbehorende medicatie kwam.'