Bewoners Haagse Schilderswijk: We horen en zien niets, we zwijgen

Vijf Marokkaanse jongens hangen voor een portiek nabij de Delftselaan. Een Chinese bewoonster probeert de deur te openen. Ze heeft een kinderwagen bij zich. De jongens zien haar, maar gaan niet aan de kant. De vrouw duwt de deur net iets te hard open zodat die tegen één van de heren aan komt. De jongen kijkt haar aan met een vernietigende blik, waarop ze de deur loslaat en haar blik schichtig afwendt richting haar kind. Hij duwt de deur keihard dicht, waarop die tegen de kinderwagen aan slaat. De jongen lacht hard en schuift een klein stapje op, waarop de Chinese met haar baby met duwen en trekken door de deuropening kan. Nadat ze de deur uit is, zegt ze 'Sorry, sorry' tegen de jongens.

Met neergeslagen ogen vervolgt ze gehaast, bijna rennend, haar weg. Ze kijkt even om als ze de handen van de jongens tegen elkaar hoort klappen. De jongens geven elkaar high fives en bulderen van het lachen. Ze vieren deze kleine overwinning van de Bende van de Delftselaan (DSL). Die vrouw kijkt voortaan wel uit. Twee jongens lopen achter haar aan.

'Niets meer te verliezen'
Het territorium van DSL ligt in het westelijke deel van de Haagse Schilderswijk. De oorspronkelijke woningen dateren uit de jaren tussen 1850 en 1920, maar die zijn sinds de tweede helft van de twintigste eeuw nauwelijks meer te vinden. De meeste straten in de wijk dragen de namen van oude Hollandse kunstschilders. Zo is de straat waaraan het politiebureau De Heemstraat staat, vernoemd naar de stillevenschilder Jan Davidszoon de Heem. Het behoeft geen uitleg dat de Delftselaan, de 's Gravenzandelaan en de Rozenburgstraat in het territorium naar de Zuid-Hollandse stad en dorpen zijn genoemd

"De buurt is niet veilig. Dat is al jarenlang de waarheid, maar ik laat me niet wegjagen. Alleen in mijn kist zal ik mijn buurt verlaten", zegt de Surinaamse Hindostaan Ram Sadal (73) resoluut. Hij is een van de weinige buurtbewoners die met naam en toenaam in de krant willen. "Ik heb niets meer te verliezen", meent hij.

Sadal woont hier al 35 jaar. Hij kwam midden jaren zeventig met zijn gezin van Suriname naar de Haagse Schilderswijk. Sindsdien heeft hij met zijn gezin in de omgeving van de Delftselaan gewoond. Inmiddels is zijn vrouw overleden en zijn z'n kinderen verhuisd. "Die wonen in hun grote huizen in de nieuwbouwwijken net buiten Den Haag. Ze wilden me graag meenemen, maar ik ben achtergebleven. Ik hoor hier!"

Langs elkaar heen leven
In dit gebied wonen zo'n 110 nationaliteiten. Ze lijken vooral langs elkaar heen te leven. Treffend is de reactie wanneer de Turkse buurman wordt gevraagd of hij de oude heer Sadal kent: "Ik weet niet wie hij is. Ik heb niets met hem te maken. Laat me met rust." Als hem wordt verteld dat het zijn bovenbuurman is, koelt hij wat af. "Sorry, dat wist ik niet. Geloof me, niemand kent elkaar hier. We hebben hier geleerd om ons niet met elkaar te bemoeien." Op de vraag waarom, wil hij niets zeggen.

Het antwoord wordt pijnlijk duidelijk wanneer we teruggaan naar de Chinese vrouw aan het begin van dit verhaal. Ze liep gehaast weg met haar kinderwagen, maar komt nog haastiger terug. Op ongeveer honderd meter voor haar portiek staat ze stil. Ze kijkt om zich heen en loopt verder richting haar woning. Eenmaal dichterbij is te zien dat haar gezicht rood is aangelopen, en dat tranen over haar wangen biggelen.

Een Nederlandse buurvrouw vraagt haar wat er aan de hand is. Ze vertelt snikkend haar verhaal. "Ik liep net naar de Haagse Markt en deed daar wat boodschappen. Ik had al het gevoel dat ik werd gevolgd door twee figuren. Toen ik zeker wist wie het waren, hadden ze mijn tas al geroofd. Ik ken ze niet bij naam, maar het waren twee jongens die hier voor de portiek stonden toen ik wegging. Wat moet ik doen?"

De Nederlandse vrouw toont medelijden, legt een arm om haar schouder en probeert haar te troosten. "Rustig maar, denk maar zo, er is niks gebeurd met jou en je baby. Ik heb die jongens hier ook zien hangen."

Geen aangifte
De Chinese vraagt de buurvrouw of ze mee wil naar het politiebureau om aangifte te doen, waarop de Nederlandse reageert: "Nee, nee, nee, dat ga ik echt niet doen. Als ik jou was, zou ik dat ook niet doen. Die jongens weten meteen dat jij aangifte hebt gedaan en dat ik heb getuigd. Dan zijn de rapen gaar. Nee, nee, mij sleur je niet mee in deze zaak. Bovendien, denk je nu echt dat de politie hier wat mee doet? Alleen dubbelparkeerders kunnen ze bekeuren."

De buurvrouw heeft ineens veel minder mededogen. Ze laat het slachtoffer los, stapt de portiek binnen en trekt haar voordeur hard achter zich dicht. De Chinese streelt haar kindje en gaat ook naar huis. Van een aangifte komt het niet.

Anonieme meldingen
In de buurt van de Delftselaan is de aangiftebereidheid bij bewoners laag en het onveiligheidsgevoel hoog. Het verzorgingsgebied van wijkbureau De Heemstraat is twee vierkante kilometer groot, en één van de dichtstbevolkte buurten in de Hofstad. In de Veiligheidsmonitor 2010 van de politie Haaglanden scoort het gebied slecht op bijna alle fronten. Daarbij gaat het over onder meer allerlei vormen van overlast, lichte en zware criminaliteit, en de aanwezigheid van hinderlijke, overlastgevende en criminele jeugdgroepen. De politie heeft in de Schilderswijk op het gebied van drugsoverlast en -gebruik wel een flinke slag gemaakt: die scores zijn sterk verbeterd in vergelijking met de jaren daarvoor.

Belangrijk probleem: tot dit jaar werden incidenten in de buurt nauwelijks gemeld. Langzamerhand komen die meldingen nu wel binnen. Het aantal anonieme meldingen via 'Meld Misdaad Anoniem' is bijvoorbeeld gestegen. De verklaringsbereidheid van buurtbewoners is laag - uit angst zelf doelwit te worden, vrees voor boze blikken, de gedachte dat het niets helpt, frustraties over de lage straffen die eruit voortkomen, de tijd die zo'n melding vaak kost, en angst dat ze door advocaten worden geïntimideerd als ze worden opgeroepen bij de rechter-commissaris of zelfs in de rechtbank.

Bovendien speelt het land van herkomst een rol. Een dader zou zomaar een ver familielid of een kennis kunnen zijn van familie in Marokko, die misschien ook nog eens afhankelijk is van de inkomsten van de dader. Marokkanen lopen dan liever niet het risico om de verhoudingen in hun land op scherp te zetten.

Voetafdruk van de Mammoet
Het project 'Mammoet' van de politie Haaglanden met teams van het wijkbureau De Heemstraat en de bovenregionale recherche - dat onder meer de Bende van de Delftselaan aanpakt - lijkt zijn vruchten af te werpen. De bedoeling is dat het prehistorische beest een voetafdruk achterlaat in de wijk, de bewoners meer vertrouwen krijgen in de politie en weer durven te melden.

De goede mensen moeten hun buurt weer heroveren op de criminelen, en zich losmaken uit de greep van de Bende van de Delftselaan. "Maar dan duurzaam, voor een langere periode, het liefst voor altijd", zegt de wijkagent die het Mammoet-team coördineert. "Alleen arrestaties helpen niet. De nu zo gebrekkige sociale cohesie moet dan ook weer terugkeren. De mensen moeten weer met elkaar leven en niet meer langs elkaar. Pas dan biedt deze buurt de jeugdbendes geen voedingsbodem meer."

Veel buiten de wijk ondernemen
De Marokkaanse Alma Mahaoui (38) wil graag in de wijk blijven wonen waar ze is opgegroeid. Ze heeft een goede baan als ambtenaar en heeft drie kinderen in de leeftijd van negen tot vijftien jaar die ze ook daar wil laten opgroeien, 'tussen verschillende kleuren, geloven en culturen'. Desondanks gaan haar kinderen alle drie buiten de wijk naar school, sporten ze elders in de stad en hebben ze hun hobby's niet in de buurt van de Delftselaan, waar ze wonen.

"Wonen, oké, maar mijn kinderen hebben in deze wijk niets goeds te doen. Als ik wil dat ze hier op een gezonde en correcte manier opgroeien, zullen ze veel buiten de wijk moeten ondernemen. Kinderen uit de buurt die hier op school zitten en buiten spelen, komen vroeg of laat in aanraking met de verkeerde personen en met de politie. Wie hier woont, ziet hier criminaliteit om zich heen, en raakt er zelfs aan gewend. Maar ik doe mijn best, mijn uiterste best, voor mijn kinderen."

De oude Hindostaanse heer Sadal beaamt dat hij gewend is geraakt aan de foute dingen die hij om zich heen ziet gebeuren. "Ik red me hier door af en toe zaken door de vingers te zien, door hier en daar een oogje dicht te knijpen. Op een gegeven moment zie je het ook gewoon niet meer en ben je over de drempel der ergernissen heen. Met als gevolg dat ik hier alleen voor mijzelf leef en voor niemand anders. In mijn blok wonen, geloof ik, wel tien verschillende nationaliteiten. Klinkt heel kleurrijk, he? Maar weet ook dat ze allemaal een hekel aan elkaar hebben. De Turken haten de Marokkanen en vice versa, de Hindostanen hekelen de Afro-Surinamers, de moslims vinden het hindoeïsme afgoderij, de Nederlanders zijn bang voor de islam en de problemen tussen de Koerden en Turken zijn al lang bekend.

"Kortom, we blijven zo ver mogelijk van elkaar vandaan, we sluiten ons op in ons huis, en we zien niets, horen niets en zwijgen. Dan pas overleef je hier de problemen. Ook die jongens die hier bij mijn portiek hangen en iedereen angst inboezemen."

Project Mammoet
Minister Ivo Opstelten riep eerder dit jaar dat alle criminele jeugdgroepen tijdens deze kabinetsperiode moesten worden aangepakt. Maar welke criminele jeugdgroepen zijn er en hoe kun je zo'n bende aanpakken?

Om antwoord op die vragen te krijgen draaide Trouw met instemming van de politie Haaglanden een maand lang mee met het project 'Mammoet', dat zich richt op twee jeugdgroepen in de Haagse Schilderswijk, en sprak met wijkagenten, rechercheurs, experts, buurtbewoners, ondernemers, verdachten en veroordeelden. Het grootste deel van het onderzoek voor deze reportagereeks gebeurde op straat, in de Haagse Schilderswijk, op de Delftselaan, bij winkeliers, caféhouders en bij gezinnen thuis. Enkele bronnen vertelden hun verhaal anoniem uit privacyoverwegingen en uit angst voor hun veiligheid.