Bescherm de koning, hij is meer dan een BN’er

De Koning is steeds meer een Bekende Nederlander, en volgens verschillende politieke partijen hoeft hij niet bijzonder beschermd te worden tegen belediging. Sterker nog, straf op majesteitsschennis heeft ernstige gevolgen voor de vrijheid van meningsuiting, aldus de Memorie van Toelichting bij het initiatiefwetsvoorstel van D66-Kamerlid Verhoeven.

De partijsite meldt: ‘Waarom moet het beledigen van de Koning anders beoordeeld worden dan belediging van alle andere Nederlanders?’

De Oranjebond is verwonderd over het voorstel. De koning is immers meer dan een BN’er. De leden van het Koninklijk Huis zijn de enige burgers in dit land die potentiële staatshoofden zijn. Vrijheid van meningsuiting hebben ze evenmin, omdat de ministers verantwoordelijk zijn voor hun gedrag. Het koningschap ‘is een functie waar geen mens om vragen zou’, sprak Beatrix destijds bij haar inhuldiging. De aanname dat de koning niet meer is dan een gemiddelde burger, is simpelweg onjuist. Hun wieg of huwelijk bepaalde hun toekomst.

Feestbeest

Bovendien: voor welk probleem vormt dit wetsvoorstel een oplossing? In Nederland is er alle ruimte voor allerlei – grove – opmerkingen jegens het Koninklijk Huis. Zo werd de onsmakelijke uitspraak ‘Fuck de koning’ van activist Al-Jaberi in 2015 door het OM niet vervolgd. Weekblad Privé kopt anno 2018 ongehinderd de tekst: ‘Feestbeest Máxima is terug’. Uitspraken die gewone mensen ook niet tegen hun kapper doen.

Feitelijk is er geen probleem. In de afgelopen decennia heeft het wetsartikel maar een aantal keer tot veroordeling geleid. Tussen 2000 en 2012 bijvoorbeeld, nog niet eens eenmaal per jaar. En: republikeinse demonstranten krijgen doorgaans alle ruimte én bescherming. Het wetsvoorstel lijkt daarom vooral Prinzipienreiterei. De Raad van State reageerde onderkoeld: ‘De Afdeling […] is van oordeel dat het voorstel […] te ver doorschiet’.

Kleur, allure en continuïteit

Is verruwing van het taalgebruik, wat alom voorkomt, niet juist het probleem dat we moeten aanpakken? Denk aan reaguurders op social media. Of asogedrag jegens agenten en buschauffeurs die hun werk doen. Is het niet tijd op te komen voor mensen die werkzaam zijn in het publieke domein?

Zijne Majesteit verschaft vanwege zijn historische statuur, netwerk en langjarige opleiding de regering van ons koninkrijk wereldwijd kleur, allure en continuïteit. Vanwege zijn onpartijdige positie ontmoet hij en verbindt hij alle lagen van de bevolking. De Oranjebond is er trots op hoe onze koning op eigentijdse manier invulling geeft aan zijn ambt. Daarbij past geen ongebreideld recht op beledigen.

Het wetsvoorstel treft ook andere publieke ambtsdragers. De verhoogde straf die daders nu nog kunnen krijgen na het belachelijk maken van ambulancemedewerkers, conducteurs en gemeenteraadsleden staat ook op de helling. Ze moeten volgens Verhoeven ‘tegen een stootje kunnen’. Zo werkt dat niet. Ze staan vol in de wind om het algemeen belang te dienen en vangen vaak de eerste klappen op. Ook voor hen geldt: maak ze niet tot weerloze schuurpaal voor maatschappelijk ongenoegen, maar bescherm de street level bureaucrats.

Moet de koning zelf aangifte doen?

Tot slot dit. Nu kan het OM, zonder aanklacht van de koning zelf, tot vervolging van majesteitsschennis overgaan. Niet zonder reden, omdat zijn handelen gebonden is door de ministeriële verantwoordelijkheid. Ook dit zou volgens het wetsvoorstel moeten verdwijnen.

Doe dat niet. Laat het aan de rechtsgeleerden wat er wel of niet betamelijk is. Het is toch niet de bedoeling dat koning Willem-Alexander voortaan zelf een afspraak maakt op het politiebureau aan de Haagse Patijnlaan om aangifte te doen tegen laster of smaad?

Lees ook:
Onlangs werd prinses Beatrix tachtig jaar. Ze verlangde niet naar publieke aandacht voor haar verjaardag, schrijft Renate van der Bas, maar al hield Beatrix de voet op de rem, de programmaredacties pakten flink uit.